अधिवक्ता गंगा दहाल – -
लेनदेन भएको मानिने ः– (१) दुई वा दुई भन्दा बढी ब्यक्तिहरू बीच कुनै सर्त राखी कुनै रकम वा बस्तु लिनुदिनु गरेमा निजहरू बीच लेनदेन भएको मानिने छ ।(२) उपदफा (१) बमोजिम लेनदेन भएकोमा रकम वा बस्तु लिनेले रकम वा बस्तु दिनेलाई त्यस्तो रकम वा बस्तु फिर्ता गर्नु पर्नेछ ।
ऋण लिए सरह मानिने ः– कुनै ब्यक्तिले कुनै किसिमले कसैलाई कुनै रकम वा बस्तु दिनु पर्ने दायित्व भएकोमा त्यस्तो ब्यक्तिले ऋृण लिए सरह मानिनेछ र त्यस्तो ब्यक्तिले यश परिच्छेदको ब्यबस्थाको अधिनमा रहि सम्बन्धित ब्यक्तिलाई त्यस्तो रकम वा बस्तु फिर्ता गर्नुपर्नेछ ।
लिखत नगरी लेनदेन गर्न नहुने ः–कसैले पनि कानुन बमोजिम लिखित नगरी लेनदेन गर्न हुँदैन । (लिखत भन्नाले कुनै लेनदेन कारोबार प्रमाणित गर्ने चेक, बिल, भौचर, रसिद र भरपाई समेतका कागजात सम्झनु पर्छ ।)
लिखतमा खुलाउनु पर्ने कुराहरू ः– लेनदेन गर्दा लेनदेन व्यबहारको प्रकृति बमोजिम देहायका कुराहरू खुलाउनु पर्नेछ ः– (क) लेनदेन गर्ने ब्यक्तिको नाम, थर, उमेर, ठेगाना तथा बाबु आमा, बाजे बज्यैको नाम । तर बिवाहित ब्यक्तिले भए पति, पत्नीको नाम समेत उल्लेख गर्नुपर्नेछ ।(ख) लेनदेन गर्नु परेको कारण, (ग) लेनदेनको परिमाण (घ) कुनै बस्तु लेनदेन गरेकोमा त्यस्तो बस्तुको मूल्य, (ङ) कुनै बस्तु निश्चित समय पछि फिर्ता गर्ने गरि सापटी , पैचो वा अन्य तवरले लिनु दिनु गरेको भए त्यस्तो ब्यहोरा, (च) कुनै बस्तु सट्टापट्टा गरेको भए त्यस्तो ब्यहोरा । (छ ) लेनदेन गरेको रकम बुझाउने मिति । (ज) लेनदेन गर्दा ब्याज लिने दिने भए ब्याजको दर (झ) लेनदेनको रकम निर्धारित समयमा नबुझाए वा लिखत बमोजिमको अन्य शर्त पुरा नगरेमा लेनदेन बमोजिमको रकम साहुले ऋणिको सम्पत्तिबाट असुल गरी लिन पाउने कुरा (य) लिखित गरिएको ठाउँ (ट) लिखत तयार गरिएको मिति (ठ) लेनदेनको प्रकृति बमोजिम खुलाउनु पर्ने अन्य कुराहरू ।
साहुले ब्याज लिन पाउने ः (१) लेनदेन सम्बन्धि लिखतमा ब्याज लिनेदिने कुरा उल्लेख भएकोमा साहुले ऋणीबाट लिखत बमोजिमको ब्याज लिन पाउनेछ ।
(२) साहुले लिन पाउने ब्याज साँवा रकमको दस प्रतिशत भन्दा बढी हुनेछैन ।
(३) लिखितमा ब्याजको दर किटान नगरी ब्याज लिनेदिने कुरासम्म उल्लेख भएकोमा साहुले ऋणीबाट दस प्रतिशतका दरले ब्याज लिन पाउनेछ ।
(४) लिखित हुँदा ब्याज नलेखी मुनाफा लिने उल्लेख भएकोमा र त्यस्तो मुनाफा के कति लिने कुरा लिखतबाट नदेखिए साहुले ऋणीबाट ब्याज सरह लिन पाउनेछ ।
साहुले ऋृणीबाट ब्याज लिन नपाउने ः लेनदेन हुँदा लिखतमा ब्याज लिने दिने कुरा उल्लेख नभएमा साहुले ऋणीबाट ब्याज लिन पाउने छैन ।
ब्याजको ब्याज नपाउने ः (१) साहुँले ऋृणीबाट ब्याजको ब्याज लिन पाउने छैन । (२) साहुँले ऋणीबाट ब्याजको ब्याज लिएको रहेछ भने साँवामा कट्टी हुनेछ र साँवा चुक्ता भैइसकेको रहेछ भने त्यस्तो ब्याज फिर्ता गर्नु पर्नेछ ।
साँवा भन्दा बढी ब्याज लिन नपाउने ः अन्यत्र जुनसुकै कुरा लेखिएको भएता पनि साहुँले ऋृ णीबाट साँवाभन्दा बढी ब्याज लिन पाउने छैन ।
घरसारमा भएको लिखितको अवधी ः (१) बढीमा दस वर्षको हुनेछ ।
(२) दस वर्षको अवधिभित्र ऋणीले साहुँलाई साँवा वा ब्याजमध्ये केही रकम बुझाएमा वा साँवा ब्याज बुझाउनको लागि लिखितको अवधी थप गरेमा त्यसरी सावाँ वा ब्याज बुझाएको, अवधी थप गरेको मितिले दस वर्षको अवधी थप हुनेछ ।
असक्षम तथा अर्ध सक्षम ब्यक्तिसग गरेको लेनदेनले मान्यता नपाउने ः कसैले असक्षम वा अर्धसक्षम ब्यक्तिसँग गरेको लेनदेनले कानुनी मान्यता पाउने छैन।
सगोलको सम्पत्तिबाट रकम भराई लिन नपाउने ः (१) कसैले कुनै ब्यक्तिसँग लेनदेन गरेकोमा त्यस्तो लेनदेनको लिखित मा घरको मुख्य ब्यक्तिको सहिछाप नभएको भए सगोलको सम्पत्तिमा ऋृणीको हक नपुगे सम्म साहुँले त्यस्तो सम्पत्तिबाट आफ्नो रकम भराई लिन पाउने छैन । (२) घरमुली भएको ब्यक्तिले त्यस्तो रकम तिरिएकोमा साहुले लिन पाउने छ । हदम्याद ः (१) असक्षम वा अर्धसक्षम ब्यक्तिको सम्पत्ति आफ्नो गराउन हिनामिना वा नोक्सान गर्न वा बिगार्न लेनदेन गरेको वा ब्याजको ब्याज लिएको वा ब्याजमा दस प्रतिशत भन्दा बढी लिएको बिषयमा नालिस गर्न हदम्याद लाग्ने छैन । हदम्याद तोकिएकोमा सोही बमोजिम ः लिखतमा अबधि उल्लेख भई अवधी नाघेको र लिखित नभएको वा अन्य अवस्थामा मुद्दा गर्नु परे एक बर्षभित्र ।
