अधिवक्ता गंगा दहाल –
विवाह र विवाह सम्बन्धी कानुनले गरेको ब्यवस्थाः–
कुनै पुरूष र महिलाले कुनै उत्सव, समारोह, औपचारिक वा अन्य कुनै कार्यबाट एक अर्कालाई पति पत्नीको रूपमा स्वीकार गरेमा बिवाह भएको मानिने छ । 
कानुन मुलुकी ऐन बिबाहबारीको महल र बिबाह दर्ता ऐन २०२८ ले बिबाह दर्ता गरि बैवाहिक सम्बन्ध स्थापना हुन सक्ने ब्यवस्था गरेको छ । बिबाह पुरूष तथा महिलाबीच मात्र हुनसक्छ । यसले समलिङ्गी बिबाहलाई अनुमति दिएको छैन । परम्परागत, कानुन अनुसार दर्ता बिबाहलाई मान्यता दिएको पाइन्छ । गरिएको बिबाहलाई मान्यता दिन्छ धेरै संस्कृतिले बिबाह पुरूष र महिलाबीच कानुनी वा करार जन्य बन्धनको रूपमा लिएका छन् । नेपाली परम्परालाई हेर्दा वैवाहितक बन्धन सिर्जना गर्ने एक बिधिको रूपमा स्वीकार गरिएको छ ।
बिबाह हुन सक्ने अवस्था ः– (१) यस परिच्छेदको अधीनमा रहि देहायका अवस्थामा पुरूष र महिला बीच बिबाह हुन सक्ने छ ः– ( क) पुरूष र महिलाले एक अर्कालाई पति पत्नीको रूपमा स्वीकार गर्न मन्जुर गरेमा (ख) कानुन बमोजिम पुरूष र महिला हाडनाता करणीमा सजाय हुने नाताको नभएमा (ग) पुरूष र महिला दुबैको बैवाहिक सम्बन्ध कायम रहेको अवस्था  नरहेमा, (घ) बीस वर्ष उमेर पुरा भएमा ।
मन्जुरी बिना बिबाह गर्न नहुने ः– बिबाह गर्ने ब्यक्तिहरूको मन्जुरी बिना कसैले कसैलाई बिबाह गर्न वा गराउन हुँदैन ।
– मन्जुरी बिना भएको बिबाह बदर हुनेछ । – बिबाह गर्न पुरा हुनुपर्ने उमेर पुरा नभएको ब्यक्तिले दिएको मन्जुरीलाई मन्जुरी मानिने छैन ।
सजाय ः मन्जुरी बिनाको बिवाहको कसुर गर्ने गराउने ब्यक्तिलाई दुई वर्ष सम्म कैद र बीस हजार रूपैयाँसम्म जरिवाना हुनेछ ।
हाड्नातामा बिबाह गर्न नहुने ः – कसैले परम्परा अनुसार चलि आएको अवस्थामा बाहेक हाड्नाता करणीमा सजाय हुने नातामा बिबाह गर्न वा गराउनु हुदैन । यदि यस्तो बिबाह थाहा नपाई भएको छ भने त्यस्तो बिबाह बदर हुनेछ ।
सजाय ः हाडनाता बिबाह जानीजानी भएको रहेछ भने त्यस्ता बिबाह गर्नेलाई हाड्नाता करणी कसुरमा हुने सजाय र गराउनेलाई तीन महिना सम्म कैद वा तीन हजार रूपैया सम्म जरिवाना वा दुबै सजाय हुनेछ ।यस्तो बिबाह संवत्ः बदर हुनेछ ।
बाल बिबाह गर्न नहुने ः बीस वर्ष नपुगी बिवाह गर्न गराउन हुँदैन ।
– उमेर बीस वर्ष नपुगी भएको बिबाह स्वतः बदर हुनेछ 
सजाय ः कसुर गर्ने ब्यक्तिलाई तीन वर्ष कैद र तीस हजार जरिवाना हुनेछ ।
बिबाहमा लेनदेन गर्न नहुने ः – आफ्नो परम्परादेखी चलि आएको सामान्य उपहार भेटी दक्षिणा शरीरमालगाएको एकसरो गहना बाहेक बिबाह गर्ने दुलहा वा दुलहीको तर्फबाट कुनै किसिमको चल अचल दाइजो वा कुनै सम्पत्ति माग गरि वा लेनदेन शर्त राखी बिबाह गर्न वा गराउनु हुँदैन ।
सजाय ः – बिवाहमा लेनदेनको कसुर गर्ने ब्यक्तिलाई तीन बर्ष सम्म कैद वा तीस हजार रूपैयासम्म जरिवाना वा दुबै सजाय हुनेछ ।
– कसैले बिबाह गरि सकेपछि चल अचल सम्पत्ति वा दाइजो माग गर्ने वा त्यस्तो चल,अचल सम्पत्ति वा दाइजो नदिएको कारणले दुलही वा निजले नातेदारलाई कुनै किसिमले हैरान पार्ने सताउने वा कुनै अमानविय वा अपमान जन्य ब्यवहार गर्नु हुँदैन । – यस्तो सजाय कसुर गर्ने ब्यक्तिआई पाँच बर्ष कैद वा पचास हजार रूपैया सम्म जरिवाना वा दुबै सजाय हुनेछ । – कुनै सम्पत्ति लिएकोमा त्यस्ता सम्पत्ति सम्बन्धित ब्यक्तिलाई फिर्ता दिनु पर्नेछ ।
बहु बिबाह गर्न नहुने ः– बिबाहित पुरूषले वैवाहिक सम्बन्ध कायम रहेको अवस्थामा अर्को बिबाह गरेमा बहुविवाह भनिन्छ ।
– विवाहित पुरूषले विवाहिक सम्बन्ध कायम रहेको अवस्थामा अर्को विवाह गर्न हुँदैन । – कुनै पुरूष विवाहित हो भन्ने जानीजानी त्यस्ता पुरूष सग कुनै महिलाले बिबाह गर्नु हुँदैन । – यदि पति पत्नीले कानुन बमोजिम अंशबण्डा गरि भिन्न भएमा पुरूष वा महिलाले पुनः बिवाह गर्न सक्नेछन् ।
– बहु विवाह संवत्ः बदर हुनेछ । तर यो ऐन लागू हुनु अघि तत्काल प्रचलित कानुन बमोजिम भएको बिवाहको हकमा कुनै कुराले असर पारेको मानिने छैन ।
सजाय ः – बहुविवाहको कसुर गर्ने वा गराउने ब्यक्तिलाई एक वर्ष देखी पाँच वर्ष सम्म कैद र दस हजार रूपैयाँ देखी पचास हजार रूपैयाँ सम्म जरिवाना हुनेछ ।
हदम्याद ः बिवाह सम्बन्धिको कसुरमा कसुर भए गरेको कुरा थाहा पाएको मितिले तीन महिना भित्र उजुरी दिनु पर्नेछ ।
जन्मिसकेको शिशुको कानुन बमोजिमको हकमा असर नपर्ने ः बिवाह बदर भएमा वा बदर गराइएमा त्यस्तो बिवाहबाट जन्मिएको शिशुको कानुन बमोजिमको हकमा असर नपर्ने ब्यवस्था गरेको छ । बाबु आमाको बैवाहिक सम्बन्ध अन्त भएको अवस्थामा जन्मेको बच्चाको बाबु आमाको दायित्व कायमै रहने छ ।
बिबाह हुन सक्ने अवस्था ः बीस बर्ष उमेर पुरा भएका महिला र पुरूष बिबाह गर्न मन्जुर र गरेमा, – नाता सम्बन्धमा बिबाह गर्न नहुने तर आफ्नो जातीय समुदाय वा कुलमा चली आएको चलन अनुसार बिबाह गर्न हुने, – बिबाह गर्दाको समयमा अविवाहित सम्बन्ध बिच्छेदी एकल महिला पुरूष हुनुपर्ने ।