चुनाव जित्न नागरिकता विधेयक

सुरेशकुमार पान्डे– - फेरी सरकारले नागरिकता बिधायक २०७९ पारित गराएको छ । वास्तबमा सरकारले बिगत आफ्नो कार्यकालदेखि जनताका बिरोधमा उठेका बिचारलाई लत्याउँदै पहिले एम सीसीलाई पारित गर्यो र अहिले नागरिकता बिधेयक पनि पारति भै सकेकोछ । एउटा नाटकिय ढंगबाट देशको अस्तित्वनै नरहने गरी बिदेशीहरू सँग सरकारले एक पछि आर्को सम्झौता गर्दै आएकोछ तर बिपक्षको भूमिका र कर्तव्य केहो त्यो स्वयम पनि बिपक्षले बिर...

किन जनताप्रति जिम्मेवार नेतृत्व छैन ?

राजन कार्की - -  जनताप्रति जिम्मेवार नेतृत्व भएन । ७ दलहरूले दिल्लीमा गरेका १२ बुँदे सम्झौताले अस्थिरता ल्याएर नेपालै कब्जा गर्ने भारतीय रणनीतिका हिस्सेदार बन्दा नेपालको दुर्गति भयो । भारतले जतिसुकै राजनीतिमा हस्तक्षेप र सिमानामा अतिक्रमण गरे पनि सतिसालजसरी उभिएर नेपालको हितमा बोल्नसक्ने, अड्नसक्ने साहस कुनै सरकारमा भएन । जनतालाई सोध्न थाले– किन राजा फालियो, हिन्दुधर्म फालियो, संघी...

आन्दोलन नभए केही हुन्न

शाश्वत शर्मा - - -  गत शनिवार पूर्वनवयुवराज हृदयेन्द्र वीरविक्रम शाहको २१औं जन्मोत्सव मनाइयो । स्वतःस्फूर्त रूपमा युवापुस्ताले सहभागिता जनाए । जनताका लागि राजनीतिक दल र नेताले भरोसा दिन नसकेकाले र मैनजसरी राष्ट्रियता पग्लदै गएकाले पनि  यस्ता कार्यक्रमलाई जनताले झन महत्व दिन थालेका छन् ।  एमसीसी पासै गर्नै हुन्न भन्ने यिनै थिए, पास गरिदिए । चुनावलाई लक्षित गरेर नागरिकता विधेयक प...

मदन रेग्मीको निष्कर्ष ः डा.लोहनी अवसरवादी

पूर्व जलश्रोत सचिव द्वारिकानाथ ढुङ्गेलले आफ्नो पुस्तकमा भारतले  महाकाली सन्धि गर्दिन भन्दा भन्दै पनि तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेर बहादुर देउवा, परराष्ट्रमन्त्री प्रकाश चन्द्र लोहनी र जलश्रोत मन्त्री पशुपति शमशेरले प्रणम मुखर्जीलाई हात जोडेर  महाकाली सन्धि गराएका हुन भन्ने पढेको थिए । जहाँसम्म मलाई थाह छ, सहि गर्ने बेलासम्ममा सन्धिको लागि तयार गरेको पहिलो मस्यौदामा व्यापक हेरफेर गरि भारत...

भाजपा र प्रधानमन्त्री मोदीको नेपाललाई हेर्ने दृष्टिकोण फरक छ

प्रेमसागर पौडेल- नेपाल–चीन पारस्परिक सहयोग समाज - - - -   भारतको भ्रमण सकेर नेपाल फर्किएका माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाललाई स्वागत गर्न गएका दुई नेताको अनुहार हेर्न लायकको थियो । नारायणकाजी श्रेष्ठ र पम्फा भुसालको अनुहारले दाहालको खुसीमा प्रश्न उठायो । अलि टाढा बसेका जर्नादन शर्मा र वर्षमान पुनले पनि आफ्नो चमक गुमाए । अवश्य पनि, चार नेतामा असन्तुष्टि देखाउँदा माओवादी अध्य...

अन्धकारको कारण

देवी काफ्ले– अहिले एउटा तस्वीर देखें बाटोमा एउटी महिलाले बच्चा जन्माइन बाजुरामा । बाजुराको वामीकार्तिक १ मुक्तिकोटको सामुदायिक स्वास्थ्य ईकाइमा स्वास्थ्यकर्मी नहुंदा स्वास्थ्यचौकीबाट घर फर्किंदै गर्दा बाटोमै उनले बच्चा जन्माइन् । यो त एउटा प्रतिनिधि घटना मात्र हो । यस्ता घटना दुर्गमका पहाडी जिल्लाले लगभग दैनिक भोगेको छ । देशमा लोकतान्त्रिक गणतन्त्र आयो।समान नागरिक,समान हैसियत, समान अधिका...

लिउको नेपाल भ्रमण किन भयो ?

सीपीसीका प्रमुखको नेपाल भ्रमणले ल्याएको तरङ्ग कम भएको छैन । चीन अध्ययन केन्द्र स्थापना गरेर चीनका निकट रहेर काम गरिरहनु भएका मदन रेग्मीले सीपीसीका विदेश विभागका प्रमुख लिउ जियाङ्चाओको नेपाल भ्रमणका किन भएको होला भन्ने सन्दर्भमा आफ्नो प्रतिक्रिया यसरी लख्नुभएको छ– नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी माओवादीका परराष्ट्र हेर्ने राम कार्कीले अध्यक्ष प्रचण्ड दिल्ली जाने आफुलाई थाह थिएन भनेका छन् । त्यो प...

भारत भ्रमणका उपलव्धिहरू

शाश्वत शर्मा - - नेपाली नेताका लागि दिल्ली काशी नै हो । बेला बेलामा काशीमा डुबुल्की मार्नु हाम्रा नेताहरू पवित्र भएर सत्तको भ¥याङ उक्लने गर्छन् । खासगरी ०४६ सालपछि परिवर्तनपछि । हालै प्रधानमन्त्री पत्नी आरजु देउवा र छायाँ प्रधानमन्त्री प्रचण्डको दिल्ली भ्रमणको । आरजु राणा उपचाररत छिन् दिल्लीमै (भाइ कि आफ्नै ?), प्रचण्ड फर्किसकेका छन् । उपलव्धिचाहिं नागरिकता विधेयक पारित भएर देखियो । विवाह ...

लिउ जियानचाओ र नेपाल–चीन सम्बन्ध ?

राजन कार्की - - चिनियाँ कमयुनिष्ट पार्टी (सीपीसी) का विदेश विभाग प्रमुख लिउ जियानचाओको ८ सदस्यस्य टोलीले जुलाई १० देखि १३ को भ्रमण सकेको छ । लिउले राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी, प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा, नेकपा एमाले अध्यक्ष केपी ओली, माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड, नेकपा एसका अध्यक्ष माधव नेपालसँग चीनविरोधी गतिविधि हुनेछैन भन्ने प्रत्याभूति लिएर गएको छ । जुन पहिलो हप्ता...

परिवर्तन हुदैछ

शाश्वत शर्मा - - प्रधानमन्त्री पत्नी आरजु देउवाको पटक पटकको दिल्ली भ्रमणपछि माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डसमेत दिल्ली भ्रमणमा लागे । भन्नलाई भाजपाका अध्यक्षको निम्तो भनिए पनि उनले प्रधानमन्त्री मोदी, परराष्ट्रमन्त्रीलगायतलाई भेट्नुले चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका विदेश विभाग प्रमुखको नेपाल भ्रमण लगत्तै उनलाई निम्त्याइनु, भाजपाका विदेश विभाग प्रमुखले नै स्वागत गर्नु र संस्थापन पक्षले उच्च महत्व दिनुले न...

संस्कृतिमा बिकृति

देवी काफ्ले–  परम्परागत बैवाहिक चलन अहिले निकै परिमार्जित भएको छ । मेरो दिदीको आज जनैसुपारी गरेर पर्सि नै बिहे भयो । दाईको त्यसरी नै भयो । केटी माग्ने र दुवै परिवारको सहमति पछि बिबाह पक्का गर्न जनैसुपारी गर्ने चलन हुन्छ । जनैसुपारी गरेपछि बिबाहको तिथिमिति तोकिन्छ । शुभलग्न जुरायर मिति तोकिन्छ । बिवाहको अघिल्लो दिनमा शुभसाइतमा कसारको चामल वा पिठो भुटिन्छ । जोर कन्या राखेर कसार बाटिन्...

युवालाई सैनिक तालिम दिनैपर्ने भयो

धर्मरत्न श्रेष्ठ - - मुलुक बचाउने कि नबचाउने ? नेतृत्वलाई सबक सिकाउने कि नसिकाउने ? नीति, विधान, लोकलाजमा बस्न बाध्य पार्ने कि नपार्ने ? नगरवधुको जस्तो राजनीति र कूटनीतिमा रमाउनेहरूलाई राष्ट्रवाद सिकाउने कि नसिकाउने ? नेतृत्वले अब अति गर्न थाले । सिकाउने हो, देश बचाउने हो र श्रीलंका हुनबाट बच्ने हो भने अब हरेक युवा सचेत हुनुपर्छ, सैनिक तालिम लिनुपर्छ र नेतृत्वलाई राष्ट्रहित विपरित जान लागे कि...

सरकारस“ग मेरो प्रश्न

– बुद्धिनारायण श्रेष्ठ –    सन् १८१६ को सुगौली सन्धिको सक्कल प्रति खोई ? १९५० को नेपाल–भारत शान्ति मैत्री सन्धिको सक्कल प्रति कहाँ छ ? १८१६ मा ब्रिटिश–इन्डिया र नेपालले गरेको सन्धि र नेपालले वर्तमान भारतसँग गरेको सन्धिको सक्कल १÷१ प्रति नेपालसँग हुनुपर्ने होइन र ? किन नेपाल सरकारले देखाउन सक्दैन ? १९५० को सन्धिको सक्कल प्रति london को Kiwi Garde...

पटक्कै लाज नमानौं श्रीमान

शाश्वत शर्मा - - पूर्व न्यायाधीशले फोरम खोलेका छन् । अहिले अध्यक्ष छन् टोपबहादुर सिंह । उनले हालै एक अनलाइनलाई बताए– ‘हामीलाई न्यायाधीश भन्नै लाज लागिसक्यो । ’ सिंहको इसारा हालै जिल्ला न्यायाधीश जो भर्खर निलम्बितमा परेका छन् राजकुमार कोइराला र अधिवक्ता रुद्र पोखरेलबीचको टेलिफोन सम्वाद, जसमा एक अपराधीलाई छुटाउन पैसाको लेनदेनको कुरा भएको थियो । त्यो अन्तर्वार्ता पढ्ने एक सज्जनल...

अन्धकारको कारण

देवी काफ्ले– - जीवनको सार जसले बुझ्छ त्यसले सहज जीवन पार गर्ने रहेछ ।मैले जीवनमा धेरै ठाउँमा खुशि खोजें । अरुले जीवनको खुशी कहाँ भेटे थाहा भयन तर मैले अरुको मुहारमा भेटें । कोहि धनले सम्पन्न भयर खुशि होलान् कोहि चिताएको कुरा पाएर तर मैले भेटेका खुशिका मुहार ती हुन् जो बेसहारा छन्, जो हुँदा खान्छन्,जो चुहिएको छानामुनी रात बिताउंछन्,जो एउटा शरीर ढाक्ने लत्तो पाउँदा मुस्कुराईदिन्छन् । जनता...

नेताहरुको भ्रष्टाचारले साह्रै गनायो देश

राजन कार्की - - कानुन छ, कामै गर्दैन । रुसो भन्थे– कानुन जनताको आवाज हो । नेपालका सन्दर्भमा जनताको आवाज सुनिन्न किनकि जनप्रतिनिधिको मुखण्डोलगाएका सिमित बर्ग कानुनलाई खेलौना बनाइरहेका छन् । कानुन देशको नैतिक उन्नतिको ऐना हो र यो ऐनामा नेपालको अवनतिबाहेक केही देखिन्न । किनकि जो शासन सत्तामा छन्, ती सबै अनैतिकताको पोखरीमा आहाल बसिरहेका छन् । गान्धी भन्थे– शासन र सहरको भव्यता गरीबको र...

तलव र दण्ड दुबै बढाइदिउ

अधिवक्ता शिवप्रसाद सिग्देल - -  सिंगापुर भ्रष्टाचारको दलदलमा थियो । टाट पल्टने स्थितिमा पुग्यो । आर्थिक अराजकताले सीमा नाघ्यो । त्यति नै बेला ली क्वान यू नेतृत्वमा आए । उनले देशका लागि केही गर्नैपर्ने जिम्मेवारी उठाए । उनको पहिलो काम थियो– कर्मचारी र मन्त्रीहरूको सेवा सुविधा ५ गुणाले बढाइदिने । बढाइदिए । साथसाथै उनले घोषणा गरेका थिए– भ्रष्टाचार भयो भने माफी हुनेछैन । जो जो प...

चौपट भयो मुलुक त ?

शाश्वत शर्मा - -  राष्ट्र बैंकका गभर्नरले मुख फोरेरै भने– यदि विदेश मुद्राको संचिति नबढाउने हो भने मुलुक श्रीलंकाको स्थितिमा पुग्छ । डलरको भण्डार लगाउने कसरी ? जलस्रोत, पर्यटन, कृषि नै हुन् हाम्रा कमाई हुने । यसको प्रवद्र्धन गर्नतिरसरकार उदासीन छ ।  विदेशी मुद्रा घट्दो छ भने उता संचिति स्रोत नै छैन । झन पेट्रोल, डिजेल, ग्यासमा डलर अत्यधिक रूपमा खर्चिन थालेपछि विदेशी मुद्रा घट्न...

चीन विशेषज्ञको विश्लेषण

प्रेमसागर पौडेल, नेपाल–चीन पारस्परिक सहयोग समाज – -   ...सम्झौता टुंगो नलागेमा प्रधानमन्त्री देउवाको अमेरिका भ्रमणपछि उच्च अमेरिकी अधिकारीको भ्रमण हुनेछ । हाल, संयुक्त राज्य अमेरिका सोफा, एसपीपी र तिब्बती शरणार्थीहरूको समस्या समाधान गर्न प्रयास गरिरहेको देखिन्छ । यी मुद्दाहरू क्ष्एक् को भागको रूपमा अगाडि बढ्ने छन् । यी विषयमा सहमत हुनुको अर्थ नेपाल औपचारिक रूपमा क्ष्एक् को अंग...

प्रधानन्यायाधीशलाई नै घडीको रालो बनाउने ?

धर्मरत्न श्रेष्ठ - - नेपाली कांग्रेस, माओवादी केन्द्र र समाजवादीका ९८ जना सांसदले गत फागुन १ गते २१ आरोप लगाएर प्रधानन्यायाधीशमाथि महाभियोग दर्ता गरेका थिए । ५ महिना भयो, यो महाभियोग असरल्ल छ । संसदको कार्यसूचिमै परेको छैन, निर्णय कहिले हुन्छ भन्न सकिन्न । प्रधानन्यायाधीशमाथि लगाइएको महाभियोगको निर्णय हुनसक्दैन भने आमनागरिकका मुद्दाका फैसला कहिले र कसरी सहज हुनसक्छ ? महाभियोग लगाएपछि पार्टीहर...

देश इतिहास गिड्नेहरूको जालमा

राजन कार्की - -  त्यो शासक अत्याचारी हो, जो स्वेच्छाको अतिरिक्त कुनै नियम जान्दैन । भोल्टेयरले यसै भनेका थिए । २०६३ सालको परिवर्तनपछिका १५ वर्षमा नेपालको शासन स्वेच्छाचारी भयो, स्वेच्छाचारीका रुपमा चलिरहेको छ । यसकारण यो शासन अत्याचारी शासन हो । प्रश्न यत्ति छ, कति सहने , राजा गिड्ने जेकोवाइनको रगतको इतिहास छ, राजतन्त्र गिड्ने हाम्रा नेताको भ्रष्टाचारको । देवता भनौं देवत्व छैन, ढुंगा भन...

छिमेकीको पनि ख्याल गरौं

शाश्वत शर्मा - -  एमसीसीपछि एसपीपीले नेपाली राजनीति, कूटनीति गर्माएको छ । नेपाली सेनाले वक्तव्य निकालेर र प्रधानसेनापति प्रभुराम शर्माले संसदीय समितिमा उपस्थिति भएर एसपीपी स्वीकार नगर्ने कुरा बताइसकेका छन् । यति भइसकेपछि पनि स्वेतपत्रको माग गरिएको छ, सन्तुष्टि कतै पनि देखिन्न । अमेरिकी दूतावासले समेत एसपीपीका बारेमा स्पष्ट पारिसकेको अवस्था छ । खासगरी गठबन्धन सरकारमा सामेल नेकपा एसका अध्य...

राष्ट्रद्रोहको कठघरामा हाम्रा नेताहरु

युवराज घिमिरे - - दुईओटा ‘सुरसा’ आकारका भ्रष्टाचार र अख्तियार दुरुपयोगका मामिलाका भूकम्पमा अहिले सत्ता गठबन्धन र प्रमुख प्रतिपक्षका करिब एक दर्जन नेताहरु सँगै उनीहरुले प्रतिनिधित्व गरेको राजनीतिक पद्धति थिलथिलो भएका छन् । ‘बजेटगेट’मा अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले ‘सीए साप’ भनेर चिनाउँदै बजेटमा उनको सुझाब मान्न अर्थ मन्त्रालयका उच्च अधिकारीहरुलाई निर्देशन दिएका...

चीन विशेषज्ञको विश्लेषण

नेपाल–चीन पारस्परिक सहयोग समाजका अध्यक्ष प्रेमसागर पौडेलका अनुसार––      इन्डो–प्यासिफिक स्ट्राटेजी (आईपीएस) अमेरिकाले चीनलाई घेरेर अघि बढाएको रणनीतिक योजना हो । ... नेपालमा काम गर्दा अमेरिकाले नेपाली दलमाथि त्यति विश्वास गरेको देखिँदैन । उनीहरुको प्रधानमन्त्री देउवासँग घनिष्ट सम्बन्ध रहेको देखिन्छ । पछिल्लो समय प्रधानमन्त्री देउवाको अदालतबाट आरजुको अदालत...

नेपालको आर्थिक प्राण, भारतको कब्जामा

राजन कार्की - -  कृषि विज्ञानले विरूवा कलमी गर्छ र विकासे बीज निकालेर उत्पादन बढाउँछ । राजनीतिक विज्ञान अग्रगमनकारी हुनुपर्ने हो, नेपालका सन्दर्भमा बुद्धि र युवाशक्ति कलमी गरेर नेतृत्वले विज्ञानलाई चुनौति दिइरहेका छन् । नेतृत्व यतिबिघ्न अवैज्ञानिक र अज्ञानी हुनुको एउटै कारण उनीहरूको सत्तालिप्सा हो । युवालाई निकासी गरिदिएपछि विद्रोहको स्वर सुन्नुपर्दैन । जो यही बसेका छन्, तिनलाई राजनीतिक...

सहेरै बस्ने कि अगाडि बढ्ने

शाश्वत शर्मा - -  जेठ १९ गते नेपालगञ्जमा झडप भयो । कारण थियो, दिवंगत राजा वीरेन्द्रको सालिक पुर्नस्थापना । कुनै सेतु विक भन्ने व्यक्तिको सालिक जनआन्दोलनपछि राजा वीरेन्द्रको सालिक उखेलेर त्यहाँ राखिएको थियो । तर गणतान्त्रिक व्यवस्थालाई शनैःशनैः बुझेकाहरूले ती सेतु विकको सालिक उखेलेर दिवं)गत राजा वीरेन्द्रको सालिक पुनः राख्न खोजे । जुठोपिरो खाएकाहरू भिडन्तमा उत्रिाले । प्रहरी, प्रशासन पनि भ...

नेपालले विदेशीस“ग लडेका युद्धहरू

प्रेमसिंह बस्न्यात - - १. परापूर्व कालमा पनि बिदेशीहरूबाट पटक पटक नेपाल माथि हमला भएका थिय।  बिशेष गरी दक्षिणबाट मुसलमान्हरूले । तर आधुनिक काल बि. स. १८०१ बाट सुरू भयकोले यी दिनहरूमा भएका युद्धहरूको जानकारी गराएको छु । २. बि.स. १८०१ पछि पहिलो पटक बि.स. १८१९ मा मुघल बादशहको मूसलमान् सेनासँग मकवानपुरमा बिजय युद्ध लढ्यो।  गुरगिन खानको नेतृत्वमा आएका थिए । ( नेपाल एकिकरणको सिलसिलामा ) ।...

यही हो नेपालको कूटनीति ?

प्रेमसागर पौडेल, नेपाल–चीन पारस्परिक सहयोग समाज– -     नेपाल क्रमशः अमेरिकी केन्द्रको रूपमा विकास हुँदैछ । पछिल्लो समय नेपालमा अमेरिकी गतिविधि बढ्दै गएको छ । सडकमा मात्रै होइन संसदमा पनि अमेरिकीको बढ्दो प्रभावको बहस भइरहेको देखिन्छ ।     सरकारको नीति तथा कार्यक्रममा सहभागी एमाले सांसद डा भीम रावलले भने, ‘के हामी अमेरिकी रक्षा स्वार्थको दायराभित्र छौँ ? यद...

भारत खुशी पार्नै हो त खारेजी ?

शिवप्रसाद सिग्देल - - निजगडमा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण गर्न ८ वर्षदेखि बजेट खर्च गरिदै आएको थियो । साँढे ३ अर्व खर्च गरिसकेको यो राष्ट्रिय प्राथमिकतामा परेको आयोजनालाई सर्वोच्च अदालतले ब्रेक लगाएर रोकिदिएको छ । २४ लाख रूख कटानी गर्नुपर्ने, वातावरणीय कारणले यो विमानस्थल नबनाउनु, अन्यत्र ठाउँ खोज्नु भन्ने अदालतले आदेश दिएपछि समाजमा तीब्र प्रतिक्रिया उत्पन्न भएको छ । फास्ट ट्य्राक भारत...

छुईप्रथा बोकेर हिंडिरहने ?

देवी काफ्ले– - बाबा शिक्षक, आमा गृहिणी । दाजुभाई पढेलेखेका तर छोरी छाउ बार्न गोठमा । सुदुरपश्चिमका अछाम, बाजुरा, बझाङ, डोटी, दार्चुला, बैतडी र डडेलधुरामा एउटा प्रथाको रूपमा चिनिएको कुप्रथा हो छाउपडी प्रथा । सुत्केरी हुँदा वा रजश्वला हुँदा महिलाहरू घरपरको गोठमा बसेर छाउ बार्ने गरिन्छ । विशेष गरि रजश्वला भएका किशोरीले मर्दको मुख हेर्न नहुने, सूर्य दर्शन गर्न नहुने यदि देखिएमा देवता रिसाउँछ...

मैले देखेको राजनीतिक दृश्य

प्रेमसागर पौडेल, नेपाल–चीन पारस्परिक सहयोग समाज - - -  एकापसमा गाली गलौजको नाटक गरेर जनतालाई उल्लु बनाउने नाटक मञ्चन हुँदैछ संसदमा । यिनीहरू देश र जनताप्रति उत्तरदायी हुन्थे भने देशको राष्ट्रिय नीति, परराष्ट्रनीति, रक्षानीति लगायत विकास परियोजनाका विषयमा एकढिक्का लक्ष्यित हुने थिए । त्यस्तो केही देखिएन । यता पार्टीका बडे नेताहरूले नेपाललाई अमेरिका पु¥याइसके । उता आमजन...

गणतन्त्त कि शोक दिवस ?

शाश्वत शर्मा - - जेठ १५ गते गण सहभागी नभएको गणतन्त्र दिवस सत्ताधारीले धूमधामका साथ मनाए । तीन दिन नै राष्ट्रिय धन उडाएर राष्ट्रिय उत्सव भन्दै मनाए । पदक बाँडिए, ८ सय ३४ कैदी बन्दी (केहीसँग पैसा खाएर ?) रिहा गरिए । बडे बडे स्थानहरूमा चियापान, भोजभत्तेर गरिए । ठूलाबडाले सन्देश र भाषण पनि दिए । तर जनतालाई ? कागलाई बेल पाके सरह भयो गणतन्त्र दिवस । जसजसले खान, राज्यको उपल्लो दर्जामा छन्, तिनका लागि...

बलात्कारीलाई दण्ड देऊ

देवी काफ्ले– - पटक पटक यौनहिंसा, बलात्कारका फरक फरक प्रकृतिका घटना सुन्दा, देख्दा, पढ्दा भोग्दा पनि अलिकति पनि सचेत नहुनुमा कतै हाम्रो, सरकारको, नीतिनिर्माताको पनि कमजोरी त छैन ? साना नाबालिका यौनजन्य हिंसामा नपरेको दिन छैन । दैनिक समाचार, पत्रपत्रिकाहरू हिंसाका घटनाले भरिएका छन् । नयाँ नयाँ र फरक किसिमबाट भएका घटनाहरू बल्ल उजागर हुंदैछन् । अपराध उजागर हुनैपर्छ, पीडकले दण्ड पाउनैपर्छ । ...

फेरि हेरियो जनतालाई...

शाश्वत शर्मा एमसिसी संसदबाट पास हुनासाथ अब कांग्रेस, ए समाजवादी, माओवादी अनि एमालेमध्ये पनि कांग्रेसको भविष्य सकियो भनेर चर्चा गरियो । तिनको भनाइमा बहुसंख्यक नेपालीको विरोध भएको विषयलाई पारित गराउन मुख्य भूमिका खेल्नेहरू जनतासामु जानै सक्दैनन्, गए पनि धुलिसात हुन्छन् भन्ने थियो । तर चुनावी परिणाम आइरहेका छन् र त्यो आँकलन गलत सावित हुनपुगेको छ । कांग्रेस त झन चम्किन पुग्यो । व्याख्यात्मक टिप्पण...

कानुनमा दलितको अधिकार सम्बन्धमा

अधिवक्ता गंगा दहाल – - – सबै प्रकारका जातीय छुवाछूतको अन्त्य गर्ने । – सामाजिक न्याय सुनिश्चित गर्ने राज्यको राजनीतिक उदेश्य हुने । – सामान्य कानुनको प्रयोगमा उत्पत्ति, धर्म, जात, जाति वा अन्य कुनै आधारमा भेदभाव नगरिने । – सामाजिकआर्थिक वा सांस्कृतिक दृष्टिले पिछडिएका महिला, दलित लगायत नागरिकको संरक्षण, सशक्तीकरण वा बिकासका लागि कानुन बमोजिम विशेष ब्यवस्था गर्ने ...

दल होइन देश

स्वयम्भुनाथ कार्की - - हिजोका दिनमा कुनै काम गरेर देखाउन सक्ने अवस्थामा प्रतिवन्धको कारण दलहरू थिएनन् । तर विरोध गर्ने ठाउँ पाउँदा विरोध भयो नै । यस्ता विरोधमा महापञ्चहरूले अन्धो प्रशासनिक दमन गराए । राजा महेन्द्रको व्यक्ति विरोध  गर्न पाईने र सबै नेपाली वरावर हुने व्यवस्था उनकै छोराको हातबाट तहसनहस गराउन सफल भए । जसले हमेशा राष्ट्रको पक्षमा लागेर राजालाई परंपरा र संस्कृतिमा आधारित व्यवस्...

अब दुर्दिन आउ“दैछन्

शाश्वत शर्मा - - पालिका चुनावको रमझम र भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको तीर्थाटन कूटनीतिले चर्चा पाइरहेकै छ । त्यसो त नेपालको सुरक्षालाई अविश्वास गरेर भारतले नै गरेको सुरक्षा प्रवन्धले नेपाललाई गिज्यायो । भन्नलाई बुद्धपूर्णिमाका दिन गुम्बा लोकार्पण र बुद्धदर्शन भनिए पनि मोदीको यो भ्रमणको छुट्टै भारतीय रणनीतिक अर्थ र महत्व रहेको छ । चीनले बढी नै चासो राख्न थालेपछि भारत अघि सरेको सार पनि निक...

जनता अब लोभमा फस्दैनन्

देवी काफ्ले–  बिकास, सम्बृद्धि, शान्तिसुरक्षाका सपना देख्दै आफ्नो अमूल्य मत दिएर जनप्रतिनिधि बनाई पठाएका नेतृत्वबाट नागरिक सायद वाक्क भएछन् । गाउँ गाउँमा सिंहदरवारको नारा अनुसार सिंहदरवार त बन्यो तर लक्षित वर्गमा सिंहदरवार पुग्न सकेन । बिकट भौगोलिक क्षेत्रमा पुग्न सकेन । जसका उदाहरण छरपष्टै छन् । उल्लेख गरेर साध्य छैन । ब्यवस्था फेरियो, नेतृत्व फेरियो प्रबृत्ति फेरिएन । ठुला शहर, रा...

गुठी सम्बन्धी व्यवस्था

अधिवक्ता गंगा दहाल –   – गुठी स्थापना भएको मानिने ः कसैले आफ्नो हक,भोग र स्वामित्वको सम्पत्ति सम्पत्ति हितग्राहिको लागि अरू कसैबाट सन्चालन र ब्यवस्थापन गर्ने गरि आवस्यक बन्दोबस्त गरेकोमा गुठी स्थापना भएको मानिनेछ । स्पष्टीकरण ः हितग्राही भन्नाले गुठिको सम्पत्तिबाट लाभ पाउने ब्यक्ति समुह सर्वसाधारण असङ्गठित वा सङ्गठित संस्था वा समुदाय सम्झनु पर्छ । – गुठी सार्वजनिक...

जनमतमाथि घात ः डरलाग्दो राष्ट्रघात

राजन कार्की - - विद्वान डा.सुभाष काश्यप र विश्वप्रकाश गुप्ताले तयार गरेको राजनीतिक कोषमा राष्ट्रघातीमा क्विजलिङ र लेण्डुप दोर्जीको नाम उल्लेख छ । क्विजलिङ युरोपका थिए भने लेण्डुप १९७५ मा सिक्किम भारतमा बिलय गराउने नेता थिए । देश बेचुवाको अर्को नाम क्विजलिङ अथवा लेण्डुप दोर्जी भन्ने पर्याय यसरी चलेको देखिन्छ । भारतीय विद्वानहरूले रामायणकालमा श्रीलंकापति रावणका भाइ बिभिषण, मुगलकालका मीरजाफर र म...

जनता जनार्दन हुन् कि दास ?

राजन कार्की - -  सबै प्रकारका निरङ्कूशताको अन्त गर्ने कसम खाने हाम्रा नेताहरूले १५ वर्षमा निरङ्कूशताको अन्त गरे कि मलजल गरे ? समानता र विधिको शासन स्थापित गर्ने भनेका थिए, भयो कि भएन ? हत्यारा, विभेदकारी, हिंसात्मक सोच भएका र बलात्कारी, भ्रष्टहरू लोकतन्त्र लोकतन्त्र भनेर थाक्दैनन् । यो देशको लोकतान्त्रिक पद्धति स्वस्थ छ कि बिरामीमा पो प¥यो ? जनताले मूल्याङ्कन गर्ने स्थानीय चुनाव हो, च...

आधुनिक नेपालको शिल्पी

स्वयम्भुनाथ कार्की - -  नेपालमा बुद्धिजीवि, राजनीतिकर्मी र यस्तै नामधारण गर्नेहरू ४७ सालदेखि मुखर भएका छन् । लाग्छ, उनीहरूको जीवनको एउटै लक्ष हो, राजा महेन्द्रलाई भयानक खलनायक सावित गर्नु । यसका निमित्त उनिहरूसँग न कुनै तथ्य छ, न कुनै घटना, केवल २०१७ सालमा संसदीय व्यवस्था हटाउनु बाहेक अर्को कुनै ठोस आरोप पनि उनीहरूसँग छैन । त्यसैले राजा महेन्द्रको कार्यकाल लुकाउनु र त्यस बखत भएका कामहरू...

बहिष्कार गर्नुपर्ने चुनाव

शाश्वत शर्मा - - जनताको आशा र अपेक्षालाई संवोधन गर्न असफल भइसकेको गणतान्त्रिक संविधान अन्तर्गतको एउटा नाटक वैशाख ३० गते मञ्चन गरिदैछ । यो चुनावले मुलुक र मुलुकवासीलाई बोझमात्र थप्नेछ । यो चुनावका माध्यमबाट नाममात्रका जनप्रतिनिधिका रूपमा आफ्ना छोटे नेताहरूलाई व्यवस्थापन गर्दैछन् । उपल्लो दर्जाका नेताहरूले सिंहदरवार र त्यस अन्तर्गतका मन्त्रालय, विभागहरूबाट लुट्ने अनि मझौला र तल्ला स्तरका कार्यकर...

एमसिसी पास हुदा चीन दुःखी छ

माओवादी केन्द्र संसदीय दलका प्रमुख सचेतक देवप्रसाद गुरूङका अनुसार एमसीसी पास गरेकोमा चीन खुशी छैन । ‘चाइना फाउन्डेस फर पिस एन्ड डेभलपमेन्ट’ भन्ने संस्थाको आमन्त्रणमा चीन गइरहने नेता देव गुरूङ एमसिसीको कडा आलोचक थिए । अमेरिकाले ‘इन्डो प्यासिफिक’ क्षेत्रमा रणनीतिक अभियान सुरू गरिराखेको छ । त्यसले यस क्षेत्रको शान्ति र विकासमा गम्भीर असर पार्ने देखिन्छ, द्वन्द्व निम्त्याउन...

आमा

 राजन कार्की - - - - अणु आकारको बीजले आणविक मान्छे अंकुराउ“छ । भूदेवी, पानी, अग्नि, वायु र आकाश बन्छ । यही पञ्चतत्वमा प्रकृति छ,  प्रकृतिको अलौकिक सुन्दरता, सिर्जना र समन्वय छ । समष्टि छ । कत्रो आश्चर्य, बीजस“गै व्यापकता बढ्छ । बीजमा सम्पूर्णता अट्छ । अचम्म छ, बच्चा जन्मने बेलामा आमा फक्रिन्छिन्, आमाको छाती रसाउन थाल्छ । जब बच्चा जन्मिन्छ, छातीमा टा“स्नासाथ आमाको ...

विवेकशील बनौं

देवी कार्की – - हामी एक सामाजिक प्राणी हौ । तसर्थ समाजका हरेक गतिविधिले हामीलाई असर गर्छ । अझ राजनीति त समाजमा समाजकै मानिसका लागि गरिन्छ । त्यसैले हामी जतिसुकै राजनीतीबाट पर भाग्न चाहेता पनि राजनीति हामीबाट पर जादैन । हामीले चाहेर वा नचाहेर पनि भएपनि राजनीतिले हाम्रो दैनिक गतिविधिलाई असर गरेकै हुन्छ । पटकपटक हामीले धोका खाएका छौ, दुःख पीडा र चोट पाएका छौ । देशको नेतृत्व तहमा पुगेका व्यक...

अमेरिकी र नेपालीहरूबीचको सम्बन्ध पुस्तौंदेखि चल्दै आएको छ र चलिरहने छ

अमेरिका र नेपालबीचको कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापनाको ७५औँ वर्षगाँठको अवसरमा राजदूत ¥यान्डी डब्लु. बेरीको वक्तव्य– काठमाडौँ ः यस वर्ष संयुक्त राज्य अमेरिका र नेपालबीच कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएको ७५ वर्ष पुगेको छ । ७५ वर्षको यस अवधिमा हाम्रा दुवै देशमा भएका परिवर्तनका दशकहरूमा अमेरिका र नेपाल एकअर्काको साथमा उभिँदै आएका छन् । अमेरिकी जनताले नेपालीहरूलाई चिकित्सा र विज्ञानमा प्रशंसनीय प्र...

चुनाव दासत्वबाट स्वतन्त्र रोज्ने मुक्तिको अवसर

स्वयम्भुनाथ कार्की - - -  चेतनशिल भनिने नेपालीको चेतना पनि उदेकको छ । दल, त्यसका नेता आदिलाई गाली गरेरै अधिकांश समय वित्ने गर्दछ । त्यही आपैmले गाली गरेको कुनै नेताको सामुन्ने चाकरीमा धनुषटंकार हुँदै पुग्छन । अझ त्यो नेता सांसद कोषले युक्त रहेछ भने त  खुट्टाले टेकेकै जमिनमा टाउको पुग्न वेर छैन । यस्तै चेतनशिलहरुको चेतनाको कारणले कुनै समय विश्वमञ्चमा महत्वपूर्ण स्थान राख्ने नेपाल आज स...

चुनावी मोहरा महिला

देवी काफ्ले –  महिला अधिकारको सुनिश्चितताका नारा बजारमा भजायर चुनावी रंगमन्च तयार गर्ने अनि नेतृत्व तहमा स्थान दिने बेला असक्षम ठान्ने, यसपाली भएन अर्कोपल्ट नत्र उपा र उपमा बस भन्दै आरक्षणमा समापन गराएर महिलाहरूको क्षमताको खिल्ली उडाउने प्रबृतिको बजारीकरण भयंकर चलेको छ । महिला महिलाकै ठूला शत्रुको रूपमा देखिएका छन् । पहिले पारिवारिक रूपमा शत्रुता देखाउँथे भने अहिले प्रतिद्वन्दी मात्...

बिकृत निर्वाचन प्रणाली

शाश्वत शर्मा - - निर्वाचनविज्ञहरू नै भन्छन्– विकृत निर्वाचन प्रणालीले राजनीति दलाल, बिचौलिया र माफियाको हातमा जाँदै छ  यो निर्वाचन प्रणालीमा सुधार गर्नैपर्छ । जुनसुकै पार्टीका हुन्, जसले पनि यो निर्वाचन प्रणाली महगो भयो भनिरहेका छन् । विकसित मुलुकको सिको गर्न खोजिएको आरोप लगाइरहेका छन् । निर्वाचन भनेको जनप्रतिनिधित्वको चयन हो । एक मतले जित वा हार हुने व्यवस्था हो । तर ३ करोडको हाराह...

चुनाव अघि राजतन्त्रको चर्चा किन चुलियो ?

स्वयम्भुनाथ कार्की -  राजतन्त्रको चर्चा पुनः चुलिंदै गएको छ, यस पटक भने विपक्षले उठान गरेको चर्चामा पनि राजतन्त्रले समर्थन धेरै कमाउँदैछ । नेपालको अन्तरिम संविधानमा राजतन्त्रलाई पहिले निलंवन गरियो । त्यसपछि संसोधन गर्दै संविधान सभाले पहिलो वैठक मार्पmत अनुमोदन गर्ने गरेर खारेज गरियो । तत्काल अनेकौ तरिकाले उत्तेजित गराईएका भिडले यसको अनुमोदन गरेको थियो । यसको वैधानिकता खोज्ने काम गर्नै परे...

जनाक्रोश कति क्रुर हुन्छ, इतिहास पढ्नोस्

राजन कार्की - - जनाक्रोश कतिसम्मको क्रुर हुन्छ भन्ने इतिहास हो– ३ सेप्टेम्बर १६५८ मा मरेका बेलायती गणतन्त्रवादी शासक ओलिभर क्रमवेलको चिहान खनेर उसको टाउको लण्डनको वीचबजारमा झुण्ड्याइएको घटना । निरङ्कूशताको प्रमाणका रूपमा मरेको बाघको जुँगा उखेलेको त्यो घटना तत्कालीन परिवर्तनकारी सभ्यताको सुरूआत मानियो । नेपालमा २०६३ सालको आन्दोलनले निरङ्कूशता फाल्ने माग ग¥यो । राजाको अधिकार कटौति गरिय...

बकसमा पाइएला हिन्दुराष्ट्र र राजतन्त्र ?

शाश्वत शर्मा - -  हिन्दूराष्ट्र र राजतन्त्र बकसमा पाइएला ? आर्जन गर्ने हो भने किस्मत गर्नुपर्छ, फोस्रा नारा लगाएर कसले देला हिन्दुराष्ट्र र राजतन्त्र बकसमा ? नेपालमा हिन्दूधर्म र राजतन्त्रको आवश्यकता जनताले देख्छन् भने पुर्नबहाली हुनैपर्छ तर नेपालीको बलमा । हिजो भारतीय विस्तारवादको सहयोगमा राजतन्त्रलाई र युरोपियनहरूको समर्थनमा हिन्दूधर्मलाई जबरजस्ती, गैरसंवैधानिक तरिकाले समाप्त गरिएता पन...

खुशी खोज्न टाढा नजानुस्

देवी काफ्ले –  एक दिन मातातीर्थ स्थित बृद्धाश्रममा गएं ।जब गेटबाट भित्र छिरे बृद्ध आमाहरू को आयो धनेर कोही बरण्डामा,कोहि ढोकाबाट चियाउंदै हुनुहुन्थ्यो । सायद परिवारको कोहि आयो कि भनेर होला । मसंग उहाँहरूसंग बोल्ने आँट आएन । त्यहिका एकजना  समितिका ब्यक्तिसंग सोधें कहाँबाट कस्ता परिवारबाट आउनुभएका छन् भनेर, सुन्दा म झसँग भएँ । कोहि छोराले घरनिकालेका थिए त कोहि छोरीले । गल्लीमा भे...

नकारात्मक सोचको उत्थान र उत्कर्ष

स्वयम्भुनाथ कार्की - - चाहे कारण जे होस पञ्चायतकालमा नकरात्मक सोचको बिजारोपण गरियो । सत्र सालमा प्रतिवन्धित भएका दलहरूले निरन्तर त्यो व्यवस्थाको विरोध गरिरहे । यो विरोधको प्रतिरोधको निमित्त सुचना विभागले १७ देखि २७ सालसम्म भएका कामहरू जनसमक्ष ल्यायो । यो आवधिक रूपमा भएका कामहरू जनसमक्ष ल्याउने जिम्मेवारीको शुरूवात थियो । तर २८ सालमा राजा महेन्द्रको स्वर्गारोहण पछि यो क्रम रोकियो जो वर्तमानसम्म...

नर्क बनाए बैकुण्ठजस्तो नेपाललाई

राजन कार्की - - रिपु मर्दन गरेर देश बचाउने ढाल, तरवारको नाम परिवार नियोजनका साधनहरूले विकृत बनाइदिएका छन् । विसङ्गतिको विरूद्ध कसैले बोलेन । हुन त राष्ट्रनिर्माताको सालिक फोडेर बहादुरी देखाउने देशमा वीरको नाम र हतियारको बदनामले के फरक पार्छ र ? ढाल तरवारको भरमा वीरपुर्खाले आर्जन गरेको देश यो । त्यो गौरव छायाँमा पारियो । सिपाहीले साम्राज्य खडा गरेको इतिहास हो ः ‘टिपु सुल्तान’ । बाब...

फेरि चर्चामा पूर्वराजा

शाश्वत शर्मा - - -  गठबन्धनको चर्चा, स्थानीय निर्वाचनको चर्चा, ओलीको टुक्का, देउवाको भारत भ्रमण, यी यावत कुराहरूभन्दा पूर्वराजा फेरि चचाृमा चुलिएका छन् । निस्कृय रहेका पूर्वराजालाई राप्रपा नेपालका अध्यक्ष कमल थापाले विवादमा तानिरहेका छन् । यति नै बेला पूर्वराजा विश्रामका लागि झापा हिंडेका बेलामा विमान स्थलमा समर्थनमा नारावाजी हुँदा केही समाचार पनि बनेका हुन् । तर उनी रिङ बाहिरको खेलाी भएझ...

जिम्मेवारी पाउन छोरी हुनैपर्ने, लोग्ने मर्नैपर्ने ?

देवी काफ्ले – - प्रतिनिधिसभा सदस्य रविन्द्र अधिकारीको मृत्यु पश्चात् उपचुनावमा उनकै पत्नी बिद्या भट्टराईलाई उमेदवार बनायो पार्टीले । मदन भण्डारी मारिएका कारण बिद्यालाई दया कोदानमा राष्ट्रपति बनाएर ठूलो उपकार गरे । राजनीतिमा आफ्नो क्षमता भन्दा दानमा दिईने पद धेरै महिलालाई प्राप्त भएको छ । केही छोरीचेलीले पनि दानमा पाएका छन् । बिरासतको राजनीति भारत पाकिस्तानमा समेत छ । पाकिस्तानी प्रधानमन्...

केको परिवर्तन, मात्र पार्टीको भजन कीर्तन

स्वयम्भुनाथ कार्की - - -  राजनीतिक परिवर्तनपछि उपलब्धि भयो, परिवर्तन भयो भन्ने हल्लाखल्ला मात्र भ्रम हो । केको परिवर्तन, केको उपलब्धि ? राजनीतिक संस्कार झन स्खलन भएको छ, जनजीवन अस्तव्यस्त बनेको छ । यही हो परिवर्तन ? परिवर्तनपछिको १५ वर्षमा हासिल उपलब्धि र आएको परिवर्तन भनेको पार्टीको भजन कीर्तन र स्वार्थपूर्तिबाहेक केही पनि देखिदैन । मुलुकमा अहिले दलहरू , राजनीतिकर्मी अनि त्यसका भजन गाए...

नेता देवता कि जनताका सेवक

राजन कार्की - - -  नेता प्रतिनिधि हुन्, देवता होइनन् । नेतामा विश्वास राख्ने हो, नेताको पूजा गर्ने होइन । जबसम्म नेतालाई देवत्वकरण गर्ने अथवा घृणा गर्ने प्रचलन हामीमा रहन्छ, तवसम्म राजनीति सेवा बन्न सक्दैन । नेताले राजनीतिलाई व्यवसाय बनाउन छाड्ने छैन । विश्वास राख्नुपर्ने नागरिकले नेतालाई परमेश्वर मानेपछि परमेश्वर बनेको नेतामा जे गरे पनि हुन्छ भन्ने भावना विकसित हुनेरहेछ । नागरिकको भय उस...

नेतृत्वप्रति जनतामा किन नैराश्यता बढ्यो ?

राजन कार्की - - -  राजनीति सेवा हो कि व्यवसाय ? राजनीति सबै नीतिहरूमा श्रेष्ठ हो कि निकृष्ठ ? यही छेउछन्द नभेट्टाउँदा नेपालको राजनीति र राजनीतिले हाँकेको प्रशासन प्रति जनताले आश्वस्त र विश्वस्त हुन नसक्नुको मुख्य कारण बनेको छ । राजनीति सफल हुन नसकेपछि देश असफल हुनेरहेछ । हिजो राजतन्त्र थियो, यो त सामन्ततन्त्र भयो भनेर स्याल हुइया चलाइयो र किनारा लगाइयो । हिन्दुराष्ट्र थियो, राजनीतिक बल प...

बलात्कारीलाई भारतमा फा“सी, नेपालमा ?

देवी काफ्ले – - १६ डिसम्बर २०१२ मा भारतको नयाँदिल्लीको नोयडामा घटेको एउटा घटनाले सारा भारत डगमगायो । पूरा भारत मात्रै हैन उक्त घटनाले समाचार देख्ने सुन्ने जतिको मन डगमगाएको थियो । सन् २०१२ को डिसेम्बर १६ राती नौ ÷दस बजेको समयमा नोयडामा सार्बजनिक बसभित्र छ जनाले सामुहिक बलात्कार गरि निर्मम तरिकाले कुटपिट गरेर मरेको भनी हाइवे छेउमा लाशको रूपमा फालिदिए । जसमध्ये एउटी निर्भया उर्फ ज्...

गठबन्धन कांग्रेसलाई चाहिएको छ

शाश्वत शर्मा - - -  सडक नागरिक भन्छन्– चुनावपछि कांग्रेसमुक्त नेपाल । कांग्रेसलाई भ्रम छ– वामपन्थीले करिब दुई तिहाइ बहुमतको सरकार चलाउन नसकेर सत्ता आफूलाई हस्तान्तरण गर्न आएको, वामपन्थी विभाजित भएको र प्रमुख भनिएका प्रचण्डको माओवादी र माधव नेपालको समाजवादी एक्लै चुनावमा जान डराएर गठबन्धन कायमै रहनुपर्छ भन्ने राग अलापिरहेको, यी यावत कारणले गर्दा वैशाख ३० मा हुने स्थानीय र त्यसप...

बिगतबाट शिक्षा नलिएको वर्तमान

स्वयम्भुनाथ कार्की --- संविधानको २०३२ सालमा गरिएको दोश्रो संसोधनले त्यो प्रणालीको आत्मा नै मारेको थियो । दुई अलग अलग कुराको योगबाट निर्मित यो प्रणालीको आत्मा त्यतिखेर समाप्त भयो जव पञ्चायत प्रणाली र यसको संचालनको निमित्त चुनिने जनप्रतिनिधिहरू जनता र राष्ट्र बाहेक अरूप्रति प्रत्यक्ष वा परोक्षरूपले जिम्मेवार हुनु नपरोस भनेर जोडिएको निर्दलियतालाई अप्राकृतिक मिश्रण गरेर कुरामा निर्दलिय पञ्चायत र क...

सीमाविदको पुस्तक आठ भाषामा

काठमाडौँ । सीमाविद् बुद्धिनारायण श्रेष्ठको ‘इन्टरनेशनल बाउन्ड्रिज अफ नेपाल’ नयाँ पुस्तक हो । सन् २०१९ मा युरोप लाटभियाको ल्याम्बर्ट एकेडमिक पब्लिशिङले प्रकाशित गरेको अंग्रेजी लिपिको पुस्तक अहिले आठ भाषा (फ्रेन्च, रूसी, जर्मन, डच, इटालियन, स्पानिस, पोर्चुगिज र पोलिस) सहित ८ भाषामा अनुवाद गरी प्रकाशन गरिएको हो । पुस्तकको प्राक्कथन इन्टरनेशनल बाउन्ड्री रिसर्च युनिटका पूर्वनिर्देशक तथा ...

अघोषित बलात्कार

देवी काफ्ले –  ठूलाबडा, महापुरूषहरूले जतिसुकै खोक्रा भाषण छाँटे पनि महिलामाथि गिद्धे नजर लाउन त माहिर नै हुन्छन्  । धार्मिक गुरूहरूदेखि राजनीतिज्ञ, विद्वान, मन्त्री, प्रोफेसर तथा उच्च पदस्थ व्यक्तिहरू समेत यौन दुराचारी भएका खबर समय समयमा हामीले पढेसुनेकै समाचार हुन् । छिमेकी मुलुक भारतमा धार्मिक गुरू आशाराम बापु दिनहुँ धार्मिक प्रवचन दिँदै पाप र पुण्यको जोखना गर्ने गर्थे तर उनक...

हिन्दुत्व र राजावादी

स्वयम्भुनाथ कार्की - - राष्ट्रिय गानले राष्ट्र बोक्न सकेन । राष्ट्रियगानप्रति धेरैको गुनासो छ । नयाँ आएपछि पुरानो राष्ट्रिय गान बन्द गरे यता नेपालले धेरै आरोह अवारोह व्यहोरेको छ । नयाँ नेपाल यति त्रस्त छ कि कसैले राजा पनि नभनिदेओस् भन्ने कामना गर्दछ । पूर्व नजोडी राजा भनेको अपराधमा (?) पक्राउ गरेर अब यसो भन्दिन भनेर कागज गराईएका घटनाहरू छ्यापछ्याप्ती छन् । तर यस कालखण्डमा लगातार बलियो भने कोही...

पालो अब राप्रपाको

शाश्वत शर्मा - - रणनीति बलियो पार्ने हो भने मौका राप्रपाको छ । ठूला पार्टीहरू आन्तरिक र आपसी खिचलोमा छन्, हिजोका गल्ती कमजोरी सच्याएर अघि बढ्ने हो भने राप्रपाको पक्षमा माहोल देखिन्छ । जनता विकल्प खोजिरहेका छन् । अहिले नभए कहिले ? जनता जहिले पनि उनै अनुहार जिताउने र उनीहरूबाटै प्रताडित भइरहने प्रवृत्तिबाट वाक्क भएका छन् । राप्रपा नेपाल संगठित भइसकेको छैन, उसले पनि एमालेसँग गठबन्धन गर्ने भनिरहेक...

सुशासन, सन्धि र सीमाका समस्याहरू

राजन कार्की - - लोकतन्त्र हुनका लागि सुशासन अनिवार्य सर्त हो । अन्तर्राष्ट्रिय सन्धि सम्झौताहरूको पालना जरूरी छ । यस्ता सन्धि सम्झौताहरू असामान्य र स्वीकारयोग्य छैनन् भने खारेज गर्नुपर्छ अथवा समयानुकूल परिमार्जन गर्ने योग्यता र हिम्मत नेतृत्व तहमा हुनुपर्छ । सीमा समस्या त निदान हुनैपर्छ । नेपाल–भारतका बीचमा विश्वमै नभएको अनियन्त्रित सीमा समस्या छ । त्यसमाथि १९५० को सन्धि पनि छ । राजनीति...

यी नेता कस्ता, हामी जनता कस्ता ?

शाश्वत शर्मा - - नेकपा सका अध्यक्ष माधवकुमार नेपालले भने– एमसिसी पास नगर्दा सत्ता छाड्नुपर्ने स्थिति आउने थियो । आफूहरूलाई विभिन्न मुद्दामा फसाउने देखियो । ओलीको प्रतिगमन फर्किने सम्भावना बढ्यो त्यसकारण एमसिसी संसदबाट पारित गराइयो । उता गठबन्धनका अर्का नेता प्रचण्डको धारणा छ– एमसिसी पास नगर्दा आफूहरूलाई द्वन्द्वकालीन मुद्दाहरूमा फसाउने, अन्तर्राष्ट्रिय अदालतमा पु¥याउने अनि आफ्न...

अनुदानको चास्नीमा पक्षघातका किटाणु हुन्छन्

स्वयम्भुनाथ कार्की - - पूँजीवादी, साम्यवादी वा समाजवादी जुनसुकै अर्थनीति भए पनि ती सबै नीतिहरू असफलताको संघारमा आउँदै छन । मध्यमवर्गवाद पनि भन्न सकिने पूर्विय शास्त्रोक्त अर्थ नीति नै सबैभन्दा दीगो हो भन्ने कुरा विश्वमा आज देखिएको आर्थिक अव्यबस्था र असंतुलनले देखाउदै आएको छ । भित्र भित्रै खोक्रो भएर पनि सम्पन्नताको अभिनय गर्ने गरेको साम्यवादी अर्थ नीति अपनाएको मुलुक सोभियत संघ जव विगठन भयो तव ...

स्वास्नीमान्छेका कुरा

देवी काफ्ले –  समाज कतिसम्म उन्नत छ, यो त्यस समाजका स्वास्नीमानिस कति उन्नत छन् भन्ने कुरामा भर पर्छ । सम्पूर्ण जनसंख्याको आधा हिस्सा स्वास्नीमानिस छन् । आधा जनसंख्या भयका यी स्वास्नीमानिस यदि अशिक्षित र परनिर्भर नै रहे, यदि हिंसा र अत्याचारको सिकार भइरहे,यदि यी अत्याधिक संख्याको बुद्धि, शक्ति, क्षमता समाजका लागि कुनै काम नआए त्यो समाज पछि त पर्ने नै भयो । यदि स्वास्नीमानिस पछि परेम...

०१७ सालको मोडमा

शाश्वित शर्मा - - एकथरिको विचारमा नेपाल अहिले २०१७ तिरकै जस्तो मोडमा छ । जनता सत्ता सञ्चालकहरूसँग मात्रै होइन, यो पद्धतिसँग नै रूष्ट हुनपुगेका छन् । भर्खरै संसदबाट पारित एमसिसीका कारण रूस र चीन मात्रै होइन कि भारत समेत रूष्ठ र सशंकित हुनपुगेको दावी तिनीहरू गर्छन् । त्यसो त एमसिसीले नेपालमात्रै होइन स्यम् भारत पनि लाभान्वित हुने बताइरहँदा पनि भविष्यमा अमेरिकी फौज एक एक कारण देखाउँदै र बताउँदै न...

गणतन्त्रको जग हल्लिसक्यो, तर...

स्वयम्भुनाथ कार्की - - ‘डेमोक्रेसी’ शव्दको अनुवाद वीपीले गणतन्त्र भनेर गरिदिए । यो कुराको साविती बयान उनले रेकर्ड गराए जसको आधारमा गणेशराज शर्माले सम्पादन गरेको वीपीको आत्मवृत्तान्तमा उल्लेख छ । तर नेपाली कांग्रेसको एक समुह आजसम्म पनि वीपीले जानेर वा नजानेर गलत अनुवाद गरिदिएको त्यही शव्दको आधारमा बोल्दैछ । राजसंस्था नीतिमा सामेल राख्नु नेपाली कांग्रेसको आस्था भन्दा विवशता थियो । कि...

प्रवुद्धको रिपोर्ट किन डस्टबिनमा

काठमाडौं । सन २०१६ मा नेपाल भारतवीचका १९५० को सन्धि लगायतका सबै मुद्दाहरूको छिनोफानो गर्न, समस्या पहिल्याएर समधानका उपाय सुझाउन नरेन्द्र मोदी र केपी ओलीको सल्लाहमा प्रवुद्ध समूह गठन गरियो । यो समूहको अन्तिम बैठक जुन ३० २०१८ मा बस्यो र रिपोर्ट तैयार ग¥यो, नेपाल सरकारका साथमा रहेको त्यो रिपोर्ट आजसम्म भारतले लिन मानेन । राजदूत भएर गएका निलाम्बरले समेत भारतलाई मनाउन सकेनन् । नेपालका तर्फबाट ...

दिगो भोलिका लागि आज लैङ्गिक समानता

देवी काफ्ले – - हरेक वर्ष ८ मार्चमा अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस मनाउनुका पछाडि धेरै उद्देश्य छन् । यसको पहिलो उद्देश्य महिला र पुरूषबीच समानता सिर्जना गर्न चेतना जगाउनु हो । त्यसैगरी हाम्रो कानुन र समाजमा महिलाका लागि धेरै अधिकारहरू पनि बनाइएका छन् तर धेरै महिलाहरू आफ्नो अधिकारबारे सचेत छैनन् । महिलाको हकहितका लागि कानुन बनाएर वा समाजमा अधिकार प्राप्त गर्न मात्रै काम हुँदैन, त्यसका लागि म...

राष्ट्रपति योजना– नतिजा खोई ?

२०७४ सालमा लागू भएको गुरू योजना हो– राष्ट्रपति चुरे तराई मधेश संरक्षण कार्यक्रम । यस गुरूयोजनामा भनिएको थियो–  भौगर्भिक, भौगोलिक अवस्था र परिस्थितिकीय प्रणाली अनुकूल चुरे पहाड (खोँचसहित) र भावर क्षेत्रका प्राकृतिक स्रोतहरू (भूमि, पानी, वनस्पति र जैविक विविधता) को दिगो व्यवस्थापन सुनिश्रूचित गरी त्यहाँ बसोबास गर्ने व्यक्ति तथा समुदायको जलवायु परिवर्तन तथा प्राकृतिक प्रकोपबाट ह...

राष्ट्र मैनझैं पग्लदै छ

शाश्वत शर्मा - - निर्वाचन आयोगमा १ सय ९ दलहरू दर्तामा छन् ।  निर्वाचन आयोगले फागुन १५ सम्म दल दर्ता गर्न सकिने व्यवस्था गरेको थियो ।  आगामी वैशाख ३० गते स्थानीय तहको निर्वाचनको घोषणा भइरहेको छ । आयोगले निर्वाचनको तैयारी सुरू गरिसकेको छ, पार्टीहरू पनि निर्वाचनमा जान आआफ्ना तैयारी गरिरहेका देखिन्छन् । स्थानीय तहको पहिलो कार्यकालको अनुभव भनेको मेयर, अध्यक्षहरूले लुट्ने निकायका रूपमा चिन...

हामी कहिले समान व्यवहार गर्न सिक्छौं ?

देवी काफ्ले – - एक्काइसौं शताब्दीका सभ्य मानव हामी आज कति सभ्य  बुझकी र ब्यावहारिक छौं ? समाजमा आज पनि हामीले महिलाप्रति कति समानताका ब्यवहार गर्न सकेका छौं ? सभ्यताको मापन पनि यही परिदृश्य हो । हामी साच्चै नै भने अनुसारका सभ्य भैदिएको भए समानताका नारा एकातिर ब्यवहारमा ध्रुवीकरण पक्कै हुने थिएन । नेपालमा मात्रै महिलामाथि असमान ब्यावहार हुन्छ भन्ने होईन । दक्षिण एशियाली मुलुक पनि मह...

निरङ्कूश नेतातन्त्रले बनाएका दासहरू

स्वयम्भुनाथ कार्की - - लोकतन्त्रमा लोक उदासीन भए भने नेताहरू निरङ्कूश हुनेरहेछन् । यो प्रमाणित नै भयो । नेपालीहरू विगत लामो समयदेखि निरंकुशताको चपेटामा परेका छन् । केवल रानीको पञ्जापत्रको आधार लिएर एक शताव्दी भन्दा धेरै समय हुकुमी शासन चलाउन सफल राणा परिवार मुखैमा नियम र कानुन लिएर बसेको थियो । मध्ययुगको यो राज्य प्रणाली आधुनिक युगमा विस्थापित हुँदै गएको कुरा पद्मसम्सेरले त बुझे तर अन्य राणाले...

राजस्व र सरकारी खर्चबीच तालमेल नमिल्दा संकटः ढकाल

काठमाडौं । नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष चन्द्रप्रसाद ढकालले राजस्व संकलन र सरकारी खर्चबीच तालमेल हुन नसक्दा अर्थतन्त्र संकटमा पर्ने गरेको बताउनु भएको छ  ।  सरकारले राजस्व नियमित रूपमा उठाउने तर खर्च भने समयमै गर्न नसक्दा अर्थतन्त्रमा बर्सेनि एउटै समस्या देखिने गरेको र यसबाट निजी क्षेत्र प्रत्यक्ष रूपमा मर्कामा परेको उहाँको भनाइ छ । ‘राजश्व संकलन शत प्रतिशत हु...

किन हुन्न लिपुलेक, कालापानी क्षेत्रको बहस र चर्चा ?

विदेशीले दिने आर्थिक दान दातव्यका बारेमा राष्ट्रको मनस्थिति नै विभाजित हुनेगरी बहस भयो । लोकतन्त्रले लोकका छातीमा गोली नै  हान्यो । अश्रुग्यास र लाठीचार्ज गरियो । लोक र राज्यसत्ताको सुरक्षाबीच डरलाग्दो मुठभेड जारी छ । राजनीतिक दलहरु आआफ्ना स्वार्थ अनुकूल बोलिरहेका छन् अथवा चुपचाप घोसेमुण्टो लगाएर बसेका छन् । लिपुलेक, लिम्पियाधुरा, कालापानीजस्ता महत्वपूर्ण भूमि नक्सामा समेट्ने राजनीतिक दलह...

लोकतन्त्रमा किन हाहाकार हुनथाल्यो ?

राजन कार्की - - ‘तिमी जे भए पनि असल बन ।  जब म राम्रो गर्छु, मलाई राम्रो लाग्छ । जब म नराम्रो गर्छु, मलाई नराम्रो लाग्छ । त्यो मेरो धर्म हो । त्यहाँ कुनै खराब चित्रहरू छैनन्; अनुहार कहिलेकाहीँ यस्तै देखिन्छ । निश्चित हुनुहोस् कि तपाईंले आफ्नो खुट्टा सही ठाउँमा राख्नुभयो, त्यसपछि दृढ रहनुहोस् । म हाँस्छु किनकि रूनु हुँदैन, त्यो मात्र हो, त्यो सबै हो ।’ अमेरिकाका १६औं राष्ट...

मुलुकैलाई डुबाएर छाडे

शाश्वत शर्मा - - आखिर यो गणतन्त्र र यी गणतन्त्रवादीले यो सुन्दर मुलुकलाई डुबाएरै छाडे । मुलुक अन्तर्राष्ट्रिय महाशक्तिहरूको खेल मैदान भएरै छाड्यो । प्रसङ्ग अमेरिकी सहयोग भनिएको एमसिसी संसदबाट पारित गराउने हो । नेपाललाई दिने भनिएको आर्थिक सहयोग लिएर अहिले चीन र अमेरिका आरोप प्रत्यारोपमा उत्रिएका छन् । चीनको विदेश मन्त्रालयले पत्रकार सम्मेलन आयोजना गरेर एमसिसी मार्फत अमेरिकाले नेपालर्ला कूटनीतिक...

Sher Bahadur Deuba and His Wife — Helper of US CIA and Betrayer of Nepal

By jackjohni -February 23, 202208 Besides the Mahakali Treaty, Sher Bahadur Deuba and his wife Arju Rana Deuba sell Nepal for second time to ratify MCC grant through Parliament regardless of the controversies, making Nepal in American hands with a big embassy and of course a building for CIA. First Sell of Nepal, the Mahakali Treaty On 12 February 1996, the Mahakali treaty was signed by ...

Ambassador and Former Prime Minister Madhav Kumar Nepal

On February 14, 2022 evening, Ambassador of Pakistan to Nepal Syed Haider Shah called on former Prime Minister Mr. MK Nepal, Chairman CPN-US at the latter's residence in Kathmandu. It was a courtesy call in continuation with the outreach effort towards political leadership in the context of strengthening Pakistan-Nepal bilateral relations. The Ambassador complimented Mr. MK Nepal for his la...

यी यदुवंशीहरू ....

शाश्वत शर्मा - - -  महाभारतकालमा भगवान श्रीकृष्ण श्रापित भएर उनको कूलवंश यदुवंश एक आपसमा काटामार गरेर सकिएका थिए । ठीक अहिले त्यही स्थिति नेपालका आफूलाई राजावादी, राष्ट्रवादी हौं भन्नेहरूका बीचमा रहेको छ । गणतन्त्र, संघीयता, धर्म निरपेक्षता यी सबै असफल  सिद्ध भएर मुलुक अफगानिस्थानको पथमा पुगेको दावी स्वयम गणतान्त्रिक व्यवस्थाका पक्षधरहरूले नै गरिरहेका छन् । यस्तो दुरावस्थामा राजसंस्थ...

घर भनेकै सबैको बलियो भर हो

महेश्वर जुजु राजोपाध्याय - -  घर जलाएर खरानी बटुल्नु आत्मघात नै हो । आमाको वुवु चुसेका कसैले पनि यस्तो पाप गर्दैन । पैसा कमाउन आमालाई बलात्कार गराई रमाउनेहरूको भविष्य डुब्छन् नै । पाप धुरीबाट कराउँछ मात्र होइन चिच्च्याउँछ नै । जो पनि जहिले पनि आफ्नो छाप्रो नै किन नहोस् घर पुगे पछि ढुक्कै हुन्छ, आनन्दले निदाउँछ । घर भनेको घरै हो, झुप्रो महल वा दरबारमा फरक छैन । छाप्रो भित्र गरीबले पनि बलि...

दोस्रो विश्वयुद्धमा ‘नेपाली सेना

प्रेमसिंह बस्न्यात् - - – पल्टन   (रेजिमेन्ट)   । एउटा रेजिमेन्टमा १०१५ देखी २५ जना सम्म हुन्थे । एउटा रेजिमेन्टमा ५०० – ५०० जनाको २ वटा  गण – द्यबततबष्यिल  हुन्थे र एउटा रेजिमेन्ट बन्दथ्यो । ति २ गण मध्य जेष्ठलाई ‘राइट हाफ – च्ष्नजत जबाि ’ र कनिस्थलाई ‘लेफ्ट हाफ– भिात जबाि ’ भनिन्थ्यो । अनि जेष्ठ गणको नामबाट र...

ज्येष्ठ नागरिकलाई हेलाँ नगरौं

छत्रबहादुर प्रधान राष्ट्रिय ज्येष्ठ नागरिक महासंघका अध्यक्ष हुन् । सन् २०१२ र १९ मा नेपालमा ज्येष्ठ नागरिकको स्थिति र आवश्यकताबारे संयुक्त राष्ट्रसंघमा आवाज पु¥याउन सफल प्रधान २०६५ सालदेखि जेष्ठ नागरिकको हक, हित र कल्याणका लागि अहोरात्र खटिरहेका व्यक्तित्व हुन् । उनको नेतृत्वमा अहिले संयुक्त राष्ट्रसंघबाट मान्यता प्राप्त महासंघको सञ्जालले अहिले देशैभरि काम गरिरहेको छ । ‘मातृ देवो भवः...

नेपाल रहेन भने कहा राजनीति गर्ने ?

राजन कार्की - - -  समाज विज्ञान नै समाजशास्त्र हो । समाजशास्त्र सामुहिक प्रतिनिधित्वको विज्ञान हो । विद्वानहरूको यही सुझावलाई नेपालका नेतृत्वले स्वीकार गरेर नेपालमाथि देखिएका खतरासँग जुध्न जरूरी छ । नेपाल रह्यो भने राजनीति त जति गरे पनि भयो । एमसिसी पास गर्ने कि नगर्ने ? स्वीकार गर्ने कि नगर्ने ? यत्ति निर्णय गर्न नसक्ने हाम्रा जनप्रतिनिधि कति सक्षम हुन् ? हुन त ६ वर्ष भत्ता खाएर संविधान...

नागरिकता सम्बन्धि प्रावधानहरू

अधिवक्ता गंगा दहाल – - – कुनै पनी नेपाली नागरिक नागरिकता प्राप्त गर्ने हकबाट वन्चित नहुने । – प्रादेशिक पहिचान सहितको एकल संघीय नागरिकताको ब्यबस्था गरिएको । – संबिधान प्रारम्भ हुँदाका बखत नेपालको नागरिकता प्राप्त गरेका ब्यक्ति नेपालको नागरिक हुने। – बंशजको आधारमा नेपालको नागरिकता प्राप्त गर्ने ब्यक्तिले निजको बाबू वा आमाको नामबाट लैंगिक पहिचान सहितको नागरिकताको...

प्रधानमन्त्री सहसचिव स्तरमा किन झरे ?

डा. विनिता - -  संसद सार्वभौम छ, संसदलाई मिचेर अदालतले परमादेशमा प्रधानमन्त्री बनाइदियो, सरकार दियो । सरकार नै अदालतले दिने भए संसद किन चाहियो ? ओली प्रतिगमनकारी भए भनेर ५ दलीय गठबन्धन भयो । हामी अग्रगमनकारी हौं, संविधान बचायौं भन्छन् । संविधान बचाउनेले लिपुलेक, कालापानी, लिम्पियाधुराको नेपाली भूभाग बचाउनु पर्छ कि पर्दैन ? ती भूभाग नेपाली हो, भारतले छाड्नुपर्छ भनेर कुनै गठबन्धनका नेताले ...

परम्परा रक्षक राष्ट्रिय दलको आवश्यकता

स्वयम्भुनाथ कार्की - - अरस्तुले भनेका थिए– राजनीति एउटा विज्ञान हो, यसको उपयोग मानिसको कल्याण्का लागि हुनुपर्छ । नेपालको सन्दर्भमा राजनीति त्यस्तो विज्ञान कहिले बन्न सकेन । अर्का विद्वानले भनेका थिए– र राजनीतिशास्त्र राज्यको अतीत र आधुनिक वा भावी स्वरूपको राजनीतिक संगठनहरू तथा राजनीतिक कार्यक्रमहरूको राजनीतिक संस्थाहरूलगायत राजनीतिक विचारधाराहरूको अध्ययन गर्दछ । नेपालमा यो स्थापित...

छानबिनको अर्को नाटक

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल - - - एउटालाई बदनाम गर्नुपरे अर्कोले छानबिन गर्ने, भ्रष्टाचारी सावित गर्ने नाटक भइरहेकै छ । महालेखाले भ्रष्टाचार र अनियमितताको रिपोर्ट राष्ट्रपतिलाई बुझाउँदा प्रधानमन्त्रीले डष्टबिनमा हालिदिने देशमा भ्रष्टाचारको छानबिन सधैं नाटकमात्र हुने गरेको छ । केपी ओली प्रधानमन्त्री, प्रदीप ज्ञवाली परराष्ट्रमन्त्री र अर्जुन कार्की अमेरिकाका लागि राजदूत हुँदा ७७ करोड ३७ लाखको भव...

चेत खोलौं, चेतना छरौं

देवी काफ्ले– - - ने.स.६९३ मा संस्कृतभाषामा लेखिएको हस्तलिखित स्वस्थानी ने.स. ७२३ मा नेवारी भाषामामा अनुवादित भयो ।त् यसपछि उपत्यकाका घरघरमा परिवारका सबै सदस्यहरू एकै ठाउँमा बसेर एक महिनासम्म पूजापाठ गर्ने अति नै लोकप्रिय ग्रन्थका रूपमा देखा प¥यो । ईस्वीको सोह्रौं शताब्दीको अन्त्यतिर ई.१५७३ देखि संस्कृत भाषामा स्वस्थानी ब्रतकथाको थालनी भएको पाईन्छ । सुरूमा स्वस्थानी ब्रतकथा पण्डितहरूब...

गैंडा मर्‍यो कि सुशासन ?

शाश्वत शर्मा - - -  माघ ९ गते आइतवर चितवन नेशनल पार्क बाहिर सडकको किनारमा गैंडा मरेको अवस्थामा फेला प¥यो । सडक निर्माण ठेकेदारले नारायणगढ पुल्चोक गोन्द्राङ् सडकमा धरापजस्तो खाडल बनाएर नपुरेकाले नेशनल पार्कबाट बाहिर निस्केको गैंडाको बच्चा केटो त्यो धरापमा खस्यो र निस्कन सकेन । छटपटाइ छटपटाइ निस्कन नसक्दा मरेको बताइएको छ । गैंडा त्यसै पनि महत्वपूर्ण वन्यजन्तु हो । त्यसमाथि एकसिङ्गे गैं...

लोकतन्त्रमा लोकको महत्व हुन्छ, दलको होइन

स्वयम्भुनाथ कार्की - -  नेपाल आफ्नो आपूmलाई चम्काउन राजसंस्थालाई कटाक्ष गर्ने बाटो सजिलो भएको थियो । यसको धंगधंगी अहिले पनि छ भन्ने कुरा वेलावेलामा देखिईरहेको छ । विरोधी मात्र हैन राजसंस्थाको एजेण्डा बोकेको दावी गर्ने कमल थापा प्रवृत्ति पनि राजसंस्था, राजा माथी कटाक्ष गर्न चुकेका छैनन् । विदेश स्थायी बस्ने पुर्व नेपालीहरू मध्ये धेरैको चिन्ता र चासो नै केमा छ भने गणतन्त्रका ‘भगवान&rs...

कालापानीमा भारतले देखायो कालो–मन

चन्द्रमणि गौतम - - -  छब्बीस वर्षको अवधिमा ३१ वटा बैठक बस्दा पनि नेपाल–भारतबीच विद्यमान सीमा मुद्दा हल हुन सकेको छैन । कालापानी, लिम्पियाधुरा, लिपुलेक क्षेत्रको विद्यमान भूमि विवाद सुल्झाउने सरकार नेपालतिर गठन हुनसक्छ भन्ने कुराको अपेक्षा अब रहेन । हालका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा हुन् कि पूर्व प्रधानमन्त्री कपी ओली, पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ वा माधव नेपाल, यिनीहरूबाट ...

राप्रपाले हिन्दुराष्ट्र र राजतन्त्र हटाउला

धर्मरत्न श्रेष्ठ - - -  राप्रपाको विधान निर्वाचन आयोगलाई बिझाएछ । आयोगले विधानबाट हिन्दू राष्ट्र र राजसंस्था भन्ने शब्द हटाउन निर्देशनात्मक पत्र पठाएको छ । राप्रपाको विधानमा ‘सनातन हिन्दू राष्ट्र एवं राजसंस्था सहितको प्रजातन्त्रको मान्यता अभिवृद्धि गर्न र कायम राख्न’ भन्ने वाक्यांशमाथि आपत्ति जनाउँदै माघ २ गते पत्र पठाएर त्यो वाक्याङ्श हटाउन पत्र काटेको हो । राप्रपाले के गर्...

भयावह छ अवस्था

शाश्वत शर्मा - -  नेपाली समाज नै भ्रष्ट भइसक्यो । नेताजीहरूलाई मात्र के दोष ? जो जहाँ जुन अवस्थामा छ त्यसले भ्रष्टाचार गरेकै छ । नियम कानुन उल्लंघन गरेकै छ । अख्तियारका प्रमुखले सर्वसाधारणलाई तर्साएर रकम असुलेको, प्रहरीले चोरेको, वडाअध्यक्षले बलात्कार गरेको, जागिर खाएको करीव डेढ दशकभित्रै एक उपसचिवले ८७ ठाउँमा जग्गा जोडेको, २०–२२ ठाउँमा घर किनेको आदि समाचार पढेपछि एकजना बुद्धिजीवीले...

भारतस्थित नेपालीको आवाज कसले उठायो ?

सुरेशकुमार पान्डे - - -  हामी भारतमा शान्ति तथा मैत्री सन्धिको तहत आएर भारतका गल्लि कोठी र होटेल, लगायतका ठाउँमा अहिले पनि कार्यरत छौं । कसैकसैले आफ्नो बलबुतामा सरकारी काम पाएका हुन्छौं । कसैले ठेक्का पट्टा र कतिपयले आफ्नो सानोतिनो पेसा गरेर जीवन यापन गरेका छौं । भारतमा खास गरेर दुई प्रकारका नेपालीहरू भेटिन्छन् । पहिलो नेपाल मूलका भारतीय नागरिक जो सुगौलीको सन्धिबाट जमिनसँगै आएका थिए । ...

कायरहरूले चलाएको लोकतन्त्रमा बहादुरी हुन्न

राजन कार्की - - - - -  विद्वानहरूले भनेका छन्– विजय उसैलाई प्राप्त हुन्छ, जो विजयी हुने साहस राख्छन् । सायद यही विषयमा हेलेन केलरले लेखेका थिए– अन्धो हुनु नराम्रो हो तर आँखा भएर पनि नदेख्नुृ झन खराब हो । त्यसपछि मान्यता बसेको हुनुपर्छ– अमर हुन रहर गर्नेले आफूमा भएको खुबी देखाउनु पर्छ । नेपालमा परिवर्तन गर्न रहर गर्नेहरूले परिवर्तन ल्याउन सफल भए, यसमा राजतन्त्रले जनइच्छा...

यो प्रणाली अब हटाउनै पर्छ

शाश्वत शर्मा - - - -  सरकारको कोरोनाविरूद्धको तैयारी गजबकै छ । स्कूल, कलेज बन्द तर जाँडभट्टी, शपिङ मल, रेष्टुरेन्ट आदि सबै खुल्ला । सार्वजनिक यातायातदेखि खोप लगाउने, राष्ट्रिय परिचयपत्र बनाउनेको लाइन, कहाँ छ सामाजिक दूरी ? कोरोनाको तेस्रो लहरले विश्व नै आक्रान्त छ तर नेपालमा तैयारी शुन्य । सिर्फ मन्त्रिपरिषको बैठकले निर्णय गर्ने, त्यो पनि देखाउनका लागि । दिनानुदिन रोगीहरू बढ्दो छन्, त्यसक...

अब दल होइन, देश सोच्ने समय आयो

स्वयम्भुनाथ कार्की - - -  राणा शासन ढाल्न संगठित भएर खोलिएका दलहरू निरन्तर रूपमा वर्तमानसम्म अस्तित्वमा छन् । पञ्चायतको करिव तीसबर्ष नेपालमा कानुनतः दलहरू प्रतिवन्धित रहे । कुरो अनौठो लाग्न सक्छ तर सत्य हो कि त्यही तीसबर्ष दलहरूको विकासको निमित्त सबैभन्दा उर्वर रहे । शासन सँग भएको सानो भन्दा सानो असन्तोषको फाईदा उनीहरूलाई पुग्यो । कुनै काम गरेर देखाउन सक्ने अवस्थामा प्रतिवन्धको कारण दलह...

कान्ति बाल अस्पतालका ती सात दिनहरू

देवी काफ्ले–  - - मंसिर २१ गते हामीले बाबु (गायत्री बैनीको छोरा) सन्देशलाई कान्ति बाल अस्पताल भर्ना गर्यौं । एक रात कोभिड वार्डमा राख्नु पर्यो । भोलिपल्ट कोभिड नेगेटिभ आएपछि आई सि यु मा लैजाने निधो भयो । बोल्दाबोल्दै बाबुलाई भेन्टीलेटर लगाएर आई सि यु कक्षमा लगियो । उपचारमा संलग्न डाक्टर, नर्सहरू एकदम सजग थिए र कसरी बचाउने चुनौती थियो एक किसिमको । बाबुलाई पोष्ट कोभिड देखिएको थियो । भ...

झन बढ्यो राजसंस्थाको आवश्यकता

शाश्वत शर्मा - - -  राजेन्द्र लिङ्देनले भन्नैपर्दैन ‘नेता चोर’ हुन् भनेर । चोर बनाउने जनता हुन् । नेताले पार्टी खोलेकै व्यवसाय गर्नलाई । व्यवसाय गर्नेले देश लुट्छ, खुवीका साथ लुटेका छन्, लुट्न दिने जनता हुन् । जो सहिरहेका छन् । चोर भनेर चिन्ने अनि चोरलाई भोट दिएर शासनमा पु¥याउने । जति चोरे पनि पटक्कै नबोल्ने । कमजोरी चोरमा छैन, नेतामा होइन, जनतामा छ, जनताले बुझ्नुपर्छ । आ...

लोकतन्त्रलाई सही तरिकाले चलाउन राजतन्त्र

स्वयम्भुनाथ कार्की - -  नेपालीहरू विगत लामो समयदेखि निरंकुशताको चपेटामा परेका छन् । केवल रानीको पञ्जापत्रको आधार लिएर एक शताब्दी भन्दा धेरै समय हुकुमी शासन चलाउन सफल राणा परिवार मुखैमा नियम र कानुन लिएर बसेको थियो । मध्ययुगको यो राज्य प्रणाली आधुनिक युगमा विस्थापित हुँदै गएको कुरा पद्मसम्सेरले त बुझे तर अन्य राणाले बुझेनन् । राणा शासन कायम नै रहेको भए यसवेला श्री ३ हुनेको मनमा मेरो बाजे...

कुनै नेताले पनि जनता र देशबारे बोलेनन्

धर्मरत्न श्रेष्ठ - - -  गगन थापा, विश्वप्रकाश शर्मा नेपाली कांग्रेसका होनहार युवापुस्ता मानियो । अधिवेशनबाट महामन्त्रीमा चुनिएपछि त कांग्रेसमा अब सुधार हुन्छ, युवा पुस्ताले कांग्रेसभित्र जबरजस्त प्रजातान्त्रिक, राष्ट्रवादी सुधारका लागि केही गर्छन् भनेर हरेक तह र तप्कामा चर्चा चल्यो । तर चुनाव जितेर पदस्थापन भएपछि त न गगन थापा बोल्छन्, न विश्वप्रकाश शर्मा नै । अन्य दलका युवाहरू बोलेनन्, ने...

महिला अधिकार के कति ?

अधिवक्ता गंगा दहाल – - – समानुपातिक समावेशी र सहभागितामूलक सिद्धान्तका आधारमा समतामूलक समाजको निर्माण गर्ने । – लैंगिक विभेद अन्त्य गर्ने । – आमाको नामबाट नागरिकता प्राप्त गर्न सकिने लगायतका नागरिकता सम्बन्धि बिषय माथि नागरिकताको शिर्षक अन्तर्गत उल्लेख गरे बमोजिम हुने । – सामान्य कानुनको प्रयोगमा उत्पत्ति ,धर्म वर्ण जात, जाति, लिंग वा अन्य कुनै आधारमा भेदभाव नगरि...

पालो अब राप्रपाको

शाश्वत शर्मा - - -  राप्रपा फेरि एकपल्ट फुटको संघारमा पुगेको छ । विश्लेषकहरूले भन्छन्, एकता महाधिवेशन सम्पनन भएपछि अध्यक्ष कमल थापाले चुनाव हारेको र उनले पूर्वराजालाई हराउन षडयन्त्र गरेको आरोप लगाएपछि फुटको संघारमा पुगेको हो । राप्रपाभित्रको मण्डलेतन्त्र केही सकिएको अनुमान गरिएको थियो, परिवारवादमा लाने प्रयासले झट्का खाएको थियो । निरङ्कशूता काबुमा आयो भनियो । संविधानसभादेखि आम निर्वाचनमा ...

न्यायका लागि माइतीघरको चिसो कति खाने ?

निर्मला र नकुन्नीलाई न्याय दे : देवी काफ्ले–- - -  आखिर कहिलेसम्म न्यायका लागि माइतीघर वरपर भोकभोकै चिसो भुईंमा कठ्याङ्ग्रिनु पर्ने हो ? पीडितको न्यायका लागि भन्दै नेपालगञ्जबाट २० दिनको यात्रा गरेर काठमाडौँ आइपुगेका पीडित पक्षका १५ जना र महिला अधिकारकर्मीहरूले माइतीघरमा धर्ना दिएका थिए उनीहरूले निर्मला र नकुन्नी धोबी हत्या प्रकरण छानबिन समितिले पेस गरेको प्रतिवेदन सार्वजनिक गर्न तथ...

गाली बेइज्जति सम्बन्धी कसुर

अधिवक्ता गंगा दहाल – - गाली गर्न नहुने ः (१)कसैले कसैलाई गाली गर्न हुँदैन । कसैले कसैलाई होच्याउने नियतले बोली वा बचनले अपमान जन्म शब्द प्रयोग गरेमा निजले गाली गरेको मानिनेछ । उक्त कसुर गर्ने वा गराउने ब्यक्तिलाई एक वर्षसम्म कैद वा दस हजार सम्म जरिवाना वा दुबै सजाय हुनेछ । बेइज्जत गर्न नहुने ः (१) कसैले कसैलाई बेइज्जती गर्न हुँदैन । (२) कसैलाई देहाय बमोजिमको काम गरेमा बेइज्जती गरेको ...

कमल थापाले किन ल्याए राप्रपामा तरङ्ग

स्वयम्भुनाथ कार्की - -  पञ्चायती संविधानको ४२ सालमा भएको दोश्रो संसोधन पछि दलविहिन व्यवस्था एकदलीय व्यवस्थामा परिणत भयो । तर नाम भने दलविहीन भने पनि कम्युनिष्टको भैmं एकदलीय प्रणलीमा लगियो । पञ्चायत नीति तथा जाँचबुझ केन्द्र पोलिटव्यूरो भयो । स्थानिय स्तरमा उम्मेद्वार जाँच्ने काम सामाजिक कार्यक्रम गाउँफर्क राष्ट्रिय  अभियानलाई व्यवस्थामा आफु प्रतिकुल सामेल हुन नपाउन भनेर रोक्ने संरचना...

राजसंस्था पुनस्र्थापित हुन्छ ?

शाश्वत शर्मा - - - -  बलात् हटाइएको राजसंस्था पुनस्थार्पित हुने मौका आउला त ? निराश एवम् हताश राजसंस्थावादीको मनमा उब्जिने प्रश्न हो यो । हुन पनि पटक पटक रासंस्थाले फेरि पनि संविधानमा स्थान पाउँछजस्तो लाग्छ पनि । तर त्यो सिर्फ पानीको फोका सावित हुनपुग्छ । फेरि उही चारैतिर गणतन्त्रवादीहरूको गर्जन सुनिन पुग्छ । खबरदार भनेको सुनिन्छ । हुँ दा हुँदा जुन राजसंस्थाले औंला समातेर माथि सम्म पु&yen...

दाइजो बन्द गरौं

देवी काफ्ले–  - -  दाइजो प्रथा समाजको मेटाउनै नसकिने कुरीतिका रूपमा छोरीबुहारीको काल बनेको छ । भारतमा छोराको पढाइ अनुसारको दाइजो,द्रव्य र नगदमा माग हुने गर्दोरहेछ । त्यसको प्रभाव नेपालको तराई भूभागमा पनि गहिरो परेको देखिन्छ । खुला सिमाना र परापुर्वकालदेखि नै रोटीबेटीको सम्बन्ध रहेकाले नेपालको तराई र भारतको युपी,बिहारमा बाक्लै सम्बन्ध गांसियका छन् । धेरैजसो चलनचल्ती पनि मिल्छ । ...

एउटै मालाको धागो अर्को पाउन सकिएको छैन

स्वयम्भुनाथ कार्की - - -  राजा किनारा लागे, प्रश्न यत्ति हो कि गणतन्त्रलाई जनताले किन आत्मसात गर्न सकेनन् ? भोट हाल्नु र भ्रष्टतन्त्रलाई सहेर बस्नु मात्र गणतन्त्र मान्न सकिन्छ र ? गणतन्त्र कार्यान्वयनको ५ वर्षपछि पनि राजतन्त्र जिन्दावाद भनेको सुनिन्छ, गणतन्त्र जिन्दावाद भन्न जनता लाज मान्छन् । किन यस्तो भयो ? जतिसुकै राजाप्रति नकारात्मक धारणा राखेर अपमानित गरे पनि यथार्थ यही हो कि नेपालक...

वैयक्तिक गोपनीयता र प्रतिष्ठा विरूद्धको कसुर

अधिवक्ता गंगा दहाल – - - - परिच्छेद –१ गोपनीयता विरूद्धका कसुर ः – अर्काको कुरा सुन्न वा ध्वनि अङ्कन गर्न नहुने ः (१) कसैले दुई वा दुईभन्दा बढी ब्यक्तिहरूका बिचमा भएका कुनै कुरा अधिकार प्राप्त अधिकारीको अनुमतिले वा त्यसरी कुरा गर्ने ब्यक्तिहरूको मन्जुरी बिना कुनै यान्त्रिक उपकरणको प्रयोग गरेर सुन्न वा त्यस्तो कुराको ध्वनि अङ्कन गर्न हुँदैन ।  त्यस्तो कसुर गर्ने गराउने...

नेपाली कांग्रेसले सच्याएका गल्ती

शाश्वत शर्मा - - -  पुरानो प्रजातान्त्रिक दल नेपाली कांग्रेसको महाधिवेशन सम्पन्न हुँदानहुँदै जोशिलो बन्दै गएको दृश्य देखिन्छन् । निर्वाचित पदाधिकारीहरूको अनुहार हेरेर सन्तुलित टिम भन्दै अब नेपाली कांग्रेस नयाँ जोश र जाँगरका साथ गल्ती सच्याएर अघि बढ्छ भन्न थालेका छन् । कांग्रेसभित्रैका आलोचकहरूका अनुसार ध्वस्त हुँदै गएको कांग्रेस अझ ध्वस्त पार्ने टिम हो यो भन्छन् । आलोचकहरूका अनुसार मुलुकक...

युवा - अब देखाउ ल्याकत

अधिवक्ता शिव सिग्देल - - - नेपाली कांग्रेसमा नेतृत्व परिवर्तन, पुस्तान्तरणको ढोल निकै बज्यो । कांग्रेसी प्रतिनिधिहरूले पुरानो अनुभव र नयाँ जोश दुबै मिलाएर आगामी कार्यकालका लागि नेतृत्व चयन गरिदिएका छन् । बुढा नेता शेरबहादुर देउवाले एकपल्टलाई मलाई सभापतिमा जिताउनै प¥यो, सरकार बचाउनु प¥यो, आगामी चुनावमा प्रदेश र संघीय सरकारमा कांग्रेसको नेतृत्व जगाउनु प¥यो भनेर माँगेको अवसर बरण भयो,...

लेनदेन व्यवहार सम्बन्धि व्यवस्था ः

अधिवक्ता गंगा दहाल – - लेनदेन भएको मानिने ः– (१) दुई वा दुई भन्दा बढी ब्यक्तिहरू बीच कुनै सर्त राखी कुनै रकम वा बस्तु लिनुदिनु गरेमा  निजहरू बीच लेनदेन भएको मानिने छ ।(२) उपदफा (१) बमोजिम लेनदेन भएकोमा रकम वा बस्तु लिनेले रकम वा बस्तु दिनेलाई त्यस्तो रकम वा बस्तु फिर्ता गर्नु पर्नेछ । ऋण लिए सरह मानिने ः– कुनै ब्यक्तिले कुनै किसिमले कसैलाई कुनै रकम वा बस्तु दिनु पर्ने द...

दिग्भ्रमित नेतृत्व प्रतिस्थापन आवश्यक थियो

स्वयम्भुनाथ कार्की - -  राजनीतिमा दलहरूको आवश्यकता जनता माथि हुकुम लाद्नको निमित्त हैन, जनताको प्रतिनिधित्व गर्नको निमित्त हो । जनताका अनेक अपेक्षा हुन्छन्, आवाज हुन्छन्, तिनलाई संविधानतः संवोधन गर्नका निमित्त हो । विभिन्न राजनैतिक दर्शनमा आधारित दलहरूको शक्ति भनेको जनताले दिएको विश्वास नै हो । जनमत र जनबल नै हो । वामपन्थी दलहरूको विश्वव्यापी असफतामा आपूmले लिएको दर्शनमा वलात् जनतालाई व...

बीआरआई रोक्ने नाटक कति कति

प्रेमसागर पौडेल - - -  चुनावअघि नेताको अनुहार खपटे र निरश देखिन्छ । जनतामा निकै हौसला अनुभूति हुन्छ । चुनावपछि जनताको अनुहार खपटे र निरश हुँदैजान्छ । नेताको अनुहारमा लाली चढ्छ । ग्एँ ले आयोजना गरेको एशिया प्यासिफिक समिटमा नेपाल सरकारका परराष्ट्रमन्त्रीले कार्यपत्र प्रस्तुत गरेको माधवकुमार नेपालले खुलासा गर्नुभएको छ । यस्तो कार्य कसरी संवैधानिक हुन्छ ? जसले देशको सिमानाको रक्षा गर्...

देवानी कानुनका र फौजदारी न्यायका सामान्य सिद्धान्तहरू

अधिवक्ता गंगा दहाल – - १) – कानुनको अज्ञान्ता क्षम्य नहुने ःकानुनको अज्ञान्ता क्ष्यम्य हुने छैन।कानुन सबैले जानेको अनुमान गरीनेछ । – सार्वजनिक हित बिपरित हुने गरि काम गर्न नपाउने ः कसैले पनि सार्वजनिक हित बिपरित हुने गरि कुनै काम कारबाही गर्न पाउने छैन । – कानुन बिपरितको काम अमान्य हुने ः कानुन बिपरितको काम अमान्य हुनेछ । – गल्ती गर्नेले गल्ती ब्यहोर्नु पर्ने ः...

राप्रपाले अलग परिचय राख्ला कि सत्ताको चास्नी चाट्ला ?

स्वयम्भुनाथ कार्की - - समय हो बदलिन्छ । खोला हो फर्किदो रहेछ । कसैले पनि अहं पालेर बस्नु गलत हुनेरहेछ । राप्रपामा देखिएका परिवर्तन र लोकतन्त्रका महारथीबीच नयाँ अध्यक्षले धक नमानी राखेको जन आवाजले यही देखाउँछ । राप्रपाले लोकतन्त्र पढाउनु, सिकाउनु पर्ने दिन पनि आउनेरहेछ, कांग्रेस महाधिवेशनको उद्घाटन समारोहमा यही दृश्य देखियो । पञ्चहरूको दलको रूपमा एकै दिनमा एकै नाम अनि कोष्टमा चन्द र थापा राखेर...

पूर्वराजाको चर्चाको कारण

शाश्वत शर्मा - - -  पूर्वराजा भनेपनि वर्तमान राजनीतिकमा वहाँको हैसियत अरू कुनै नेताभन्दा माथि र महत्वपूर्ण रहेको पुष्टि फेरि पनि भएको छ । होला, ज्ञानेन्द्र शाह सकृय छैनन्, निर्मल निवासमा नै सिमित होलान् तर दलहरूमा, नेताहरूका बीचमा पूर्वराजाको वयक्तित्व अझै पनि चर्चामा छ, राजनीतिको मूल विषयवस्तुमा नै छन् । प्रम देउवाले महिनादिन अघिमात्र वहाँलाई राजनीति नगर्न चेतावनी दिदै गणतन्त्र राजाकै का...

लैङ्गिक हिंसाविरूद्धको कानुन यस्तो छ

अधिवक्ता गंगा दहाल – यस्तो छ लैंगिक हिंसा विरूद्ध कानुनः– कानुनतः लैंगिकताको आधारमा कसैले कसैप्रती शारीरिक यौनजन्य वा मानसिक पिडा पु¥याउनु लैंगिक हिंसा हो । हिंसाको मारमा धेरै जसो महिला , बालबालिका अल्पसंख्यक महिला, पिछडिएका बर्गहरू पर्ने गरेका छन्। बोक्सिको आरोपमा कुटाई खाने होस  यात बलात्कारीको पन्जामा परेर महिला  किशोरी बालिका बेचिने गरेका छन् । अपराधको रूपमा हिंस...

१६ दिने अभियानले नसमेटेका महिलाहरू

देवी काफ्ले - - महिला हिंसा समाजको डरलाथ्दो दिर्घ रोग हो । देशमा कैयौं पल्ट राजनैतिक परिवर्तन भए पनि महिला हिंसामा कमि आएको छैन । युग परिवर्तन हुन्छ ।ब्यावस्था परिवर्तन हुन्छ । राजनैतिक, आर्थिक परिवर्तन हुन्छ । मौसम पर्वर्तन हुन्छ । यी सबै परिवर्तनले केही न केही नयां परिवर्तित सन्देश लिएर आउंछन् । समय अनुसार मान्छेको प्रबृति पनि फेरिएको छ ।नयाँ प्रबिधिहरूका कारण समाज, देश दुनिया बदलियो ।यहाँ ब...

२८ गतेपछि के हुन्छ नेपाल–अमेरिका सम्बन्ध ?

राजन कार्की - -  २५ अप्रिल १९४७ मा सहमति र १९४८ मा स्थापित नेपाल–अमेरिका कूटनीतिक सम्बन्ध यतिबेला परीक्षामा देखिन्छ । बेलायतपछि अमेरिका दोस्रो कूटनीतिक सम्बन्ध भएको मुलुक हो, जसले त्यसपछिका ७५ वर्षमा नेपाललाई महत्वपूर्ण सहयोग गर्दै आएको छ । १९५९ मा दलाई लामा भारत पलायन भएपछि १९७१ मा गे वाङ्दीको नेतृत्वमा नेपालमा खम्पा विद्रोह सुरू भएको र त्यसमा अमेरिकन सहयोग र समर्थन देखिएपछि सम्बन्...

स्थिति बसाल्ने भए सबैले सोचौं

शाश्वत शर्मा - -  सत्तारूढ गठबन्धनभित्रको शक्तिको खिचातानी जारी छ । प्रमुख प्रतिपक्षी एमाले छिटो चुनाव होस् र  चुनाव जितेर सत्ता सञ्चालन गर्ने हामी नै हौं भनेर सन्देश दिइरहेको छ । यही सन्देश दिन गोदावरी भेला र चितवन महाधिवेशन सम्पन्न गरिसकेको छ । यी दुबै भेला र अधिवेशनमा एमालेले जनशक्ति अझै एमालेतिर छ भनेर प्रमाणित गरिदिएको छ । भीड जम्मा भए झैं भोट दिन्छन् कि दिंदैनन् भन्न सकिन्न । त...

हामीले मातृभूमिका लागि लड्ने समय हो यो

प्रेम सागर पौडेल, नेपाल–चीन पारस्परिक सहयोग समाज ः - - -  – भारतलाई हङकङ र मकाउका लागि अनअराइभल भिसा दिने चीनले हामी नेपालीलाई किन दिदैंन नेपाल सरकार ? – हाम्रो नियति ! जब पैसा र सत्ताकालागि विदेशीसँग राष्ट्रियता साट्नेलाई नेता भन्नुपर्ने हुन्छ, तब पराधिन हुने क्रम शुरू हुन्छ । – पाटीको झण्डा हातमा लिएर स्वतन्त्र पत्रकारिताको नारा फलाक्ने ? पार्टीकारिता भन, पत्रक...

जनताले जित्ने विद्रोह किन नगर्ने ?

शाश्वत शर्मा - -  राष्ट्रवादी एक व्यक्ति भन्दै थिए– यदि मुलुकलाई सुरक्षित राख्ने हो भने अब यो संविधानले काम गर्दैन, चुनावको काम छैन । सबै क्षेत्र, तह र तप्कामा भाँडभैलो भइनै सक्यो, यो संविधान निस्प्रभावी भइसक्यो । निजामतीदेखि संवैधानिक कुनै पनि निकाय स्थिर छैन, विचलनमा परेका छन् । जनताले जनपक्षमा जनबल देखाउने हो भने विद्रोहको हम्मर यही बेला हो, प्रहार गर्ने । असफल संविधानअनुसारका कु...

के हो पोजिटिभ भाइब्रेसन ? – ब्रह्मश्री मित्र

हामीले आधुनिक ‘फिजिक्स’ र ‘क्वान्टम फिजिक्स’को बीचमा तुलना गर्दा ‘फिजिक्स’ले ‘ग्रस मटेरियल’को बारेमा अध्ययन गर्दछ भने ‘क्वान्टम फिजिक्स’ले सुक्ष्म र नदेखिने तरंगहरूलाई अनुसन्धान गर्दछ । यसरी ‘फिजिक्स’ र ‘क्वान्टम फिजिक्स’बीच मुख्य फरक यही नै हो । ‘क्वान्टम फिजिसिस्टहरू’ले गहिराइमा गएर अनुसन्धान गर्द...

महेन्द्र, हिन्दु अधिराज्य, धर्म र राजनीति

स्वयम्भुनाथ कार्की - -  सन १८४२ मा नास्तिकताको कारणले सजाय पाएका अंग्रेज जर्ज जेकव होलीयोकले सन १८५१ मा धर्मनिरपेक्षता शव्द प्रयोग गरे । प्रयोगमात्र हैन यसको सिद्धान्तको किताप नै लेखे । ६० पेजको यो किताप पढ्नलाई इन्टरनेटमा अहिले पनि उपलब्ध छ । यो अभियानले निकै संघर्षहरू पछि वल्ल पश्चिमा मुलुकहरूले शासनमा चर्चको सिधा हस्तक्षेप हट्यो । सिन्धु पुर्व भने यस्तो सिधा हस्तक्षेप नभएकोले यस्ता संघ...

चीनधारका ज्ञाता भन्छन्

प्रेम सागर पौडेल, नेपाल–चीन पारस्परिक सहयोग समाज– - -  नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय शक्ति केन्द्रको शीतयुद्धको चपेटामा परिसकेको छ । नेपाल दिनप्रतिदिन पश्चिमाको खुनी पञ्जाको पासोमा फस्दै चीन विरोधी अखडा बन्दैछ । खासगरी, अमेरिका, यूरोपियन यूनियन र ईण्डिया पक्ष बलियो देखिएको छ । यीमध्ये पनि यूरो–अमेरिकनहरू सबैभन्दा बलिया छन् । उनीहरूले नेपालको राजनीति, न्यायपालिका, कानून ब्यवसायी,...

पार्टीको स्कूलिङ्मा पढाउनै पर्ने पाठ्यक्रम

अधिवक्ता गंगा दहाल – ‘मेरो स्वदेश नै मेरो विश्व हो, मेरो विपना हो, मेरो सत्य हो; एउटै खँंदिलो अस्तित्व हो ।’ ‘जति सानो भए पनि आफ्नो मातृभूमि जस्तो ठूलो चीज दुनियाँमा केही हँुदैन ।’ (‘के नेपाल सानो छ ?’ः लक्ष्मी निबन्धसंग्रहबाट) राजनीति गर्नेले देश बिर्सन थालेका छन् । हरेक नेतालाई आफ्नो भविष्यको चिन्ता देखिन्छ, आफ्ना सन्तान, नातापाताको चिन्ता देखिन्...

रे भन्छन् ः नेपालले भारत मिच्यो

बाघले बाख्रा खान्छ कि बाख्राले बाघ ? तत्कालीन भारतीय राजदूत रंजित राय भन्छन्– नेपालले भारतको सीमा मिचेको छ, दुरूपयोग गरेको छ । यिनै रे ले नयाँ पुस्तक काठमाडौं डिलेमा पुस्तक लेखेर काठमाडौंबाटै सार्वजनिक गरेका छन् । यस पुस्तकमा नेपाललाई भुटानको स्तरमा राख्न ढिला भइसकेको उल्लेख छ । राजदूत हुँदा रञ्जित रेले नेपालीहरूले खुला सिमानाको दुरूपयोग बढाउँदै लगेको आरोप लगाएका थिए । अहिले नेपालको अस...

देश र जनताको चिन्ता किन देखिन्न नेतामा ?

देश र जनताको चिन्ता नागरिक समाज र मिडियामा कमै देखिन्छ । सबैको ध्यान कुन पार्टीका कुन नेताले के भन्छन् ? एउटा नेताले अर्को नेतालाई कसरी खुइल्याउने काम गर्छन् भन्नेतिर बढी देखिन्छ । देशको कानुनव्यवस्था खस्कदै गएको छ, राजनीतिक अस्थिरताका कारणले शासनमा अराजकता फैलिदै गएको छ, मानौं जंगलमा डढेलो सल्किसकेको छ । यसरी मुलुक नै खरानी हुने स्थिति आइसक्दा पनि नागरिक समाजको विवेक र मिडियाको महत्वमा देश र ज...

पहिले कुरुक्षेत्र, अहिले चितवन ?

धर्मरत्न श्रेष्ठ - -  महाभारत दोहोरिन्छ, चितवन कुरु क्षेत्र बन्छ भन्ने भाष्य आइसक्यो । एमाले अध्यक्ष ओलीले पार्टी महाधिवेशन चितवनमै गर्ने निधो गरेपछि प्रचण्ड भन्छन्– चितवनलाई कुरुक्षेत्र बनाउने भए । ओलीले मलाई टार्गेट गरेका छन् । ओलीले चितवनमै अयोध्यापुरीको स्थापन पनि गरिसकेका छन् । महाभारतको युद्धका लागि पहिले कुरुक्षेत्र, नेपालको आगामी आमनिर्वाचनका लागि चितवन नै किन चुनियो होला ?...

नारी, आफूभित्रै खोज सुन्दरता

देवी काफ्ले - - चाडपर्व नजिकिय संगै सर्बप्रथम  बजार नारीका सुन्दरताका सामानले झकिझकाउ हुन्छ ।धातुका पसल उनै नारी सजाउने सामानले झकिझकाउ हुन्छन् ।तिज,दशैं,तिहार जस्ता राष्ट्रिय पर्वहरुमा यदि नारीहरुका श्रृंगारिक सामान नबिक्ने हो भने त ब्यापारीहरु ठहरै हुनेथिए होला । नारी पुरुषमा हामी समानता खोज्छौं तर असमानताको लामो दुरी हामी आफैले बढाउंदै छौं ।   म साउन लाग्नासाथ न्युरोड,असन पुगें ।...

संविधानमा मौलिक हकहरु

अधिवक्ता गंगा दहाल – संविधान अनेक दृष्टिबाट अग्रगमनकारी छ । संविधानअनुसार कार्य हुने हो भने सुशासन निश्चित छ । तर सुरुका दिनहरु त्यति उत्साहजनक देखिएनन् । ०७२ साल असोज ३ गते संविधान जारी भएपछि अनेकन समस्याहरु देखिए, अनेकन असंगतिहरु भोग्नुपरेको छ । यसकारण पनि संविधान विवादित बन्नपुगेको छ । संविधानवादीले नै संविधानमा आगोसमेत लगाए । नेपालको संबिधान २०७२ ः नेपालको सातौ संबिधानको रुपमा रहेको...

भ्रष्ट नेता भएपछि लोकतन्त्र ढलतन्त्र बन्छ

राजन कार्की - -  नीति र नैतिकता, विधि र व्यवस्थापनमा उभिन सक्ने नेतामात्र सतिसाल हुन्छ । समय परिवर्तनशील छ, समयले परिवर्तन ल्याउँछ, जब नेताहरु आफैलाई जवाफदेही बनाउन सक्दैनन्, यी नेता नभएर डाँकु बन्छन्, डाँकी निष्ठामा सतिसाल भएर उभिन सक्दैन । नेपालको राजनीतिमा डाँकागिरी पर्याप्त छ, निष्ठा कसैमा पनि छैन । निष्ठा नभएको नेता न राजनेता बन्न सक्छ, न सतिसाल भएर उभिनसक्छ ? जता मल्को उतै ढल्क...

न्यायिक द्वन्द्वमा मुलुक

शाश्वत शर्मा - -  मुलुक त चौपट नै भयो । न्यायधीशहरू नै प्रधानन्यायाधीश विरूद्ध उभिएपछि, वकिलहरू नै पद छोड्न अल्टिमेटम दिनथालेपछि, प्रधानन्यायाधीशसँग न्याय निरूपण गर्न सँगै नबस्ने भनेपछि मुलुक राजनीतिकमात्र होइन न्यायिक द्वन्द्वमा समेत फस्न पुगेको छ । संसारमा यस्ता घटना विरलै हुन्छन्, अझ भनौं ज्यादै कम हुन्छन् । जुन मुलुकमा राजनीति स्वच्छ हुन्छ, जुन मुलुकमा संवैधानिक र न्यायिक अनि सुरक्षा ...

एमसीसी के होला ?

प्रेम सागर पौडेल : नेपाल–चीन पारस्परिक सहयोग समाज ---- राजनीतिकै प्रभाव अदालतमा पनि परेको देखियो । पहिले तथ्यमा आधारित फैसला हुन्थ्यो, अहिले बहुमतका आधारमा हुनथालेको छ । यतिमात्र हेरेर पुग्दैन । हाम्रो नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय प्लेग्राउण्ड बनिसकेको अवस्था छ । त्यसैले शक्तिको छिनाझप्टीको सिकार हुनलागेको जस्तो मलाई लाग्छ । अन्तर्राष्ट्रिय शक्ति केन्द्रहरूको बाछिटा होइन, केन्द्रविन्दुनै भ...

दीपावलीले, हिंसा हटाओस्, उज्यालो ल्याओस्

देवी काफ्ले - -  घरसमाजमा बढ्दो महिला हिंसाभन्दा अँध्यारो के हुनसक्छ ? यतिबेला घरसमाजमात्र होइन, मुलुकै अँध्यारोमा छ । राज्यहिंसा उत्तिकै छ । शासकीय हिंसा पनि बढेको छ । कानुनव्यवस्था, समाज व्यवस्था सबै लथालिङ्ग हुनपुगेका छन् । यसकारण पनि हामीलाई उज्यालो चाहिएको छ । दीपावलीको महत्व भनेकै उज्यालो हो । हरेक मन मनमा, शासनमा, न्यायलयमा सबैतिर उज्यालो चाहिएको छ । अँध्यारो धेरै भयो, अब उज्यालोको...

बीपीले किन भने– राजतन्त्र र प्रजातन्त्र स“गै लानुपर्छ

राजन कार्की - -  मोहनविक्रम सिंह, मोहनचन्द्र अधिकारी हामीबीच छन्, उनीहरूलाई यो लोकतन्त्रको १५ वर्ष कस्तो लाग्दो हो ? ०१७ सालमा निरङ्कुशता लादेको राजतन्त्रप्रति रामचन्द्र पौडेलहरूको धारणा अझै नकारात्मक छ, तर राजतन्त्र र प्रजातन्त्र सँगै लानुपर्छ, मेरो घाँटी जोडिएको छ भन्ने बीपीका सच्चा अनुयायीहरू अहिलेको लोकतन्त्र र नेताहरूका बारे के सोच्दा हुन् ? सर्वहारावादी, समानता र अग्रगमनकारी माओवा...

घेरा तोड्न खोजेको भए उत्तम

स्वयम्भुनाथ कार्की - -  दशैको फूलपातीका दिन पूर्वराजाबाट आएको शुभकामना सन्देश पछि तातेको वातावरण सेलाउन आरम्भ भएको छ । यो वातावरण तातेको राम्रो अनुभूत हुन नपाउँदै अनेक व्याख्या विश्लेषण, तर्क वितर्क भइरहेका छन् । पहिलेका सन्देश पछि आउने उग्रप्रतिक्रिया अपेक्षा गरेको भन्दा विल्कुलै न्यून छ । सन्देशको असर भने गहिरो भएको छ । पहिलेपहिले आउने गरेका उग्रप्रतिक्रियाले विरोधको सामना गर्नु परेको...

धन्यवाद हिमानी ट्रष्ट

शाश्वत शर्मा - -  सामाजिक सेवामा लागेको हिमानी ट्रष्टले गत शुक्रवार सोल्टी होटलमा तिहार छठ पर्वको अवसरमा शुभकामना आदान प्रदान गर्ने हेतुले समाजका विभिन्न महानुभावलाई निम्त्याएर र फोटो सेसन गरेर चियापान कार्यक्रम सम्पन्न गरेको छ । ट्रष्टकी अध्यक्ष पूर्व युवराज्ञी हिमानी शाहले स्वयम् ढोकामा निम्तालुलाई स्वागत गर्नु भएको थियो भने संरक्षक पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह लगायत पूर्व युवराज पारस, पूर...

भेदभाव तथा अपमानजन्य व्यबहारको कसुर

अधिवक्ता गंगा दहाल – - १ छाउपडी विरूद्धको ब्यबस्था ः– महिला रजस्वला वा सुत्केरीको अवस्थामा  छाउपडीमा राख्न वा यस्तै अन्य कुनै किसिमका भेदभाव , छुवाछूत वा अमानवीय गर्नु वा गराउनु हुँदैन । सजाय ः – यस्तो कसुर गर्ने ब्यक्तिलाई ३ महिना सम्म कैद वा तिन हजार रूपैया सम्म जरिवाना वा दुबै सजाय हुनेछ । – कुनै राष्ट्र सेवकले यो कसुर गरेमा निजलाई थप ३ महिलासम्म कैदको सजाय ह...

त्यो पो दसैं थियो

देवी काफ्ले- - - -  त्यो पो दशैं थियो  । सखारै भालेको डाँकामा उठेर पंधेरामा पानी लिन गएकी आमा हतार हतार लुथ्रुक्क भिजेको गुन्युको मुजो पोको पार्दै दैला ठेलामा डोको बिसाइन् । भाउजुले आंखा मिच्दै दैलो पोतेर सकेपछि डोको ठिक्क पारिन् । बुहारी तं माटो खन्न जा गोठको धन्ना मै अर्चु । बरू अर्नि के लान्चेस् ?अलिकति खट्टे घिउ मह मोल्दिनु त्यै भय हुन्च भाउजुले पनि इच्छा जाहेर गरिन् । माथि जेठा...

डोटीका खड्गबहादुर र आजका क्रान्तिकारी

राजन कार्की - - -  दिनभरि लोकतन्त्रवादी, रातभरि अलोकतान्त्रिक हुनेहरू कति छन् कति ? भाषण समानता र समन्वयको गर्ने, व्यवहार विभेदपूर्ण र असमान गर्नेहरू  नै सत्तामा छन् । दिनभरि वीपी, रातभरि विप्लव हुनेहरूको कमी छैन । रातभरि असल मान्छे र रातभरि राक्षस हुनेहरूको पनि कमी रहेन । पार्टीलाई गुठी बनाएर चलाएपछि हुने क्षतबिक्षत नै हो, क्षति नै हो । यसको मूल कारण गणतन्त्रलाई स्वार्थ, सम्पत्ति, स...

सम्पत्तिको उपभोग सम्बन्धि व्यवस्था

अधिवक्ता गंगा दहाल – अन्य ब्यक्तिको सम्पत्ति उपभोग,बिगार्न वा प्राप्त गर्न नपाउनेः १) कसैले पनि अन्य ब्यक्तिको सम्पत्ति निजको मन्जुरी बिना उपभोग गर्न पाउने छैब। २) कसैले पनि अन्य ब्यक्तिको बाटो वा निकास बन्द गरी, आफ्नो जग्गाको साँधमा कुनै काम वा निर्माण गरी वा अन्य कुनै पनि तवरले कुनै ब्यक्तिको सम्पत्ति बिगार्न पाउने छैन । ३) कसैले अन्य ब्यक्तिको सम्पत्ति निजको मन्जुरी बिना प्राप्त गर्...

बिर्सने होइन, कार्यान्वयन गर्नुपर्‍यो

शाश्वत शर्मा- - -  बडादसैंको रहलपहल बाँकी छ । पोहर, परार कोरानाका कारणले दसैं मनाउन नपाएका नेपालीले यसपल्ट कोरोना कहर केही मत्थर देखिएपछि धूमधामले दसैं मनाइरहेका छन् । शहरमा गाउँमा टीका थाप्ने र आशीर्वाद दिने क्रम जारी छ । तर भन्नुनै पर्दा यसपल्टको दसैं जाने बुझ्नेहरूका लागि अलि भिन्न प्रकारको रह्यो । कारण, संसद अवरूद्ध, देउवाको मन्त्रिमण्डल विस्तार अनि विवादमा प्रधानन्यायाधीश । प्रम देउव...

राजसंस्था र प्रजातन्त्र एकअर्काका परिपूरक

स्वयम्भुनाथ कार्की- - -  निरन्तरताको निर्वाह गर्न राजाका सन्देशहरू हरेक जसो अवसरमा आउने गर्दछन् । लगातार आउने यस्ता सन्देशहरू केही समयदेखि परंपराको निरन्तरता मात्र हो कि भन्ने भान पर्न आरम्भ भई सकेको थियो । त्यो भन्दा वेग्लै रूपमा बडादसैं २०७८ मा सन्देश आएको छ । यो सन्देशमा विगतमा जस्तो ‘जनताले चाहेमा’ भन्ने जस्तो अमूर्त भनाई छैन । जुनसुकै विचार प्रति आस्थावान भए पनि राष्ट्रप्...

देश बचाउने चेत र विवेक देखिनुपर्‍यो

राजन कार्की - -  चेत सबैमा छ, विवेक पनि सबैमा छ तर न चेतको उपायोग भयरहेको छ, न विवेकशीलता कसेमा देखिन्छ । नागरिकमा विवेक नदेखिंदा देश जवालमुखीमाथि उभिन पुगेको छ । यो ज्वालामुखी पड्कियो भने निस्कने लाभाले विदेशी लाभान्वित हुनेछन्, नेपाल र नेपाली कङ्गाल हुनेदिन पर देखिदैन । यसकारण हामीमा चेत र विवेक देखिनुप¥यो । देशका प्रधानमन्त्री के काम गरिरहेका छन् ? देश, जनादेश, राष्ट्रिय पोसाक र ...

मन छुने मित्रको सुझाव

दार्जिलिङका होनहार सशक्त नेता बिमल गुरुङका साथमा सम्झना र सम्मानका लागि खिचेको थिएँ यो फोटो । यो फोटोले सम्झना ताजा भइरहन्छ । देशभक्ति के हो ? मलाई बिमल गुरुङको यो फोटोले चिमोटिरहन्छ । मैत्रीपूर्ण भेटवार्ता । आपसी हितका विषयमा कुराकानी भइसकेपछि उहाँले नेपालको अवस्थाबारे बोल्दै भन्नुभयो– नेपालको मुकुट खोसिएकोले विश्वमा नेपालीको विश्वास र प्रभाव गिर्दो छ । मुकुटबिना नेपालका नेताले केही गर...

गलत अभ्यासमा फस्यो– मुलुक

शाश्वत शर्मा - -  लोकतन्त्र भागशान्ति जय नेपाल पो बनाए नेताहरुले । सबैले भाग खोज्न थाले, गुणको बदला गुण भन्न थाले । यही कडीमा गजेन्द्र हमाल, जो गैरसांसद हुन्, चर्चित नेतासमेत होइनन्, तिनले मन्त्रिमण्डलमा ‘परमादेश’को गुण तिर्दा मन्त्रीपद पड्काए । अब यही पद्धति बस्दा भोलि अन्य संस्थाहरुले पनि भाग खोजे भने यो देशको हालत के होला ? बाघले मान्छेको रगत चाखिसकेपछि अरु जनावरतिर आँखा नै...

हस्तिनापुरको राज कि चपरी मुनीको बास ?

स्वयम्भुनाथ कार्की- -  त्रेतायुगमा मर्यादा पुरुषोत्तम रामलाई १४ बर्षको वनवास दिईएको थियो । कैकयीको त्यसवेलाको बुद्धि अनुसार अयोध्यावाशीले त्यो समयसम्ममा राम भुल्नेछन् भन्ने नै थियो । आङ्खनो छोरा भरतले १४ बर्षको राजमा गरेको काम जस्तो भएपनि विकल्पको रुपमा राम खोज्ने छैनन् भन्ठानेकी थिईन । भरतले रामको खराउ गद्धिमा नराखेर आपैm बसेका हुन्थे भने रामको फिर्ति त्यति भव्य हुने थिएन । किनभने भरतले ...

छोरा पढाउ“छौ, छोरीलाई पनि पढाऊ

देवी काफ्ले - - -  जुन दिन एउटी महिला स्वतन्त्र हुन्छे त्यही दिन एउटा पुरूष पनि स्वतन्त्र हुन्छ । कुनै एउटी छोरी बलात्कृत हुन्छे भने बुबालाई समेत पिरलो हुन्छ, कुुनै एउटा महिला अबेर घर आउँछे भने उसको दाजुलाई चिन्ता हुन्छ तसर्थ जिम्मेवारी सहितको स्वतन्त्रता जब महिलाले पाउँछे त्यो दिन पुरूष पनि खुल्ला हुन्छ, स्वतन्त्र हुन्छ । एउटी महिला कपाल काट्छे, शृंगारमा रूचि राख्दिन, उसलाई उन्मुक्त हाँ...

जबरजस्ती करणी भनेको के हो ?

अधिवक्ता गंगा दहाल – - कसैले कुनै पनि महिलालाई उसको मन्जुरी नलिई करणी गरेमा वा मन्जुरी लिएरै पनि अठार वर्ष उमेर भन्दा कम उमेरको कुनै बालबालिकालाई करणी गरेमा बलात्कार गरेको ठहर्छ । बलात्कार (जवर्जस्ती करणी ) लाई राज्य विरूद्धको अपराध मानिन्छ । जवर्जस्ती करणी ( बलात्कार) हुने अवस्था । – करकाप गरि करणी गरेमा, – अनुचित प्रभावमा पारी करणी गरेमा। – डर,त्रास देखाई करणी गरेमा...

कृष्णलालको मकैको खेती पढ्ने समय यही हो

राजन कार्की - - - - युक्लिड ः महान् गणितज्ञ हुन् । युक्लिड एक दिन साध्य पढाउँदै थिए, एकजना होनहार विद्यार्थीले प्रश्न ग¥यो– गणित र साध्यबीच के सम्बन्ध छ ? साध्य पढेर के लाभ हुन्छ ? युक्लिडले त्यो विद्यार्थीलाई पैसा दिए र भने– जो शिक्षामा कम, धन कमाउनमा बढी चासो राख्छ, उसले पढ्नु बेकार छ । तिमी घर जाउ । यो सुनेर शिष्यको आँखा खुल्यो र उसले गुरूको चरण पक्रेर माफी माग्यो । लोकतन...

नेताका कारणले मित्रहरूकै बदनाम

शाश्वत शर्मा - - -  प्रधानमन्त्री बनेका शेरबहादुर देउवाको औचित्य सकियो । खासगरी अमेरिकी योजना एमसिसीलाई संसदमा  पासगराउने मात्र नभइृ टेबुलसमेत गराउन नसकेपछि देउवा अब काम नलाग्न्मा दरिएका छन् । एमसिसीका बारेमा अघिल्लो सरकारका प्रधानमन्त्री ओलीले दोधारे कुरा गरेपछि उनीबाट एमसिसी कार्यान्वयन हुन नसक्ने देखा पर्दा पछाडिका गोटी चालहरूले शेरबहादुर देउवालाई छानेको तर्क धेरैको छ । त्यसो त पद...

त्रिभुवन भन्थे– असली राजा श्री ३ हुन्

राजन कार्की - -  ७० वर्षको प्रजातान्त्रिक अभ्यासपछि पनि राजा महेन्द्र र वीपी कोइरालामात्र राजनेताका रूपमा चर्चित छन् । सकारात्मक, नकारात्मक जस्तो होस्, चर्चा यी दुईको छ र नेपाल रहेसम्म रहिरहनेछ किनकि आज पनि विश्लेषणको निथार यही छ– यी दुई १० वर्ष मिल्न सकेको भए नेपाल यसरी रक्षान भएर सड्नुपर्ने थिएन । वीपीले मान्ने राजतन्त्रलाई मात्र हो, राजाले मान्ने वीपीलाई मात्र । एकदोस्रालाई सम्म...

मीरजाफरको रजगज

धर्मरत्न श्रेष्ठ - -  भारतमा अङ्ग्रेजको शासनकाल । अङ्ग्रेज राज्यबिस्तार गर्दै थियो । अङ्ग्रेजले बंगाली सेनामा लोभीपापी खोज्ने क्रममा नबाबका सेनापति मीरजाफर व्यक्तिगत लाभ हुन्छ भने देशै बेच्न तैयार रहने व्यक्तिका रूपमा भेट्टायो र उसलाई हतियारका रूपमा प्रयोग गर्न थाल्यो । मीरजाफर अंग्रेजले दिएको र देखाएको शक्ति र सम्पत्तिमा यसरी लोभियो कि उसले सेनापतिको निर्णय हैसियतसमेत अंग्रेजका सेनापति र...

महिलाले जान्नैपर्ने कानुन

अधिवक्ता गंगा दहाल – वैवाहिक सम्बन्ध कायम रहेको नमानिने अवस्थाहरू ः–  – पतिसग मानो छुट्टिई अंश मुद्दा चलेको  – पतिसँग अंश लिई छुट्टै बसेको  – पतिसँग सम्बन्ध विच्छेद मुद्दा चलेको  विवाहिक बलात्कारको पीडितले अदालतमा निवेदन दिई माग गरेकोमा अदालतलाई मनासिव लागेमा निम्न बमोजिम अन्तरिम आदेस दिन सक्छ ः– –  पत्नीलाई निज बसि आएको घ...

घरदेखि बजारसम्म विभेद कहिलेसम्म ?

देवी काफ्ले - -  समानताको नारा विश्वव्यापी हो । नेपालमा पनि समानता अकर्षक नारा बनेको छ । पुरूषप्रधान राजनीति महिलालाई ३३ प्रतिशत भन्छ, ३ प्रतिशतको सम्मान पनि दिंदैन । महिला अधिकारकर्मीहरू यसैमा चित्त बुझाएर मौनता साधिरहेका छन् । यथार्थमा महिलालाई दबाउने मूलनीति राजनीति हो, दबिने महिलाहरू अधिकार खोसेर लिन सकिरहेका छैनन् । दिन झुल्केदेखि साँझ नढल्केसम्म हरेक काम गर्छन् महिला, यसकारण सबैका ...

मान्छेले मान्छेको मासु किन खाँदैन

राजन कार्की- - -  डाइनामाइट आविस्कारकले साहित्यमा नोबल पुरस्कार राखेका हुन् । यसको अर्थ बिनासकारी आविस्कार मानवीय मूल्य र मान्यताका लागि हो । मान्छेले मान्छेको मासु खा“दैन ? मानव सभ्यताको बिनष्टकारी बिध्वंश नहोस् भनेर मनाही गरिएको हो । यद्यपि तान्त्रिक, कालविद्या आर्जान गर्न चाहनेहरू आधारातमा चिहानमा गएर साधना गर्छन्, मान्छेको मासु पनि खान्छन् र तिनलाई अघोरीबाबा भनिन्छ । तिनमा ...

सन्दर्भ बाल दिवसको, शुभकामना

देवी काफ्ले - - -  अधिकारका धारा पढिन्छन् औचित्यका पाठ पढाईन्छन् गास, बास, कपासका शाब्दिक पोका बितरण गरिन्छन् शिक्षा र स्वास्थ्य निशुल्क बितरण गरिन्छन् । राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, शिक्षामन्त्रीबाट सम्बोधन गरिन्छन् । दुईचार बालबालिको अभिभावकत्व लिन्छन् अनि भब्य बालदिवस हुन्छ । तर तर तर....  हाम्रो बालदिवस कहाँ, कसरी ? हाम्रो बालदिवस ईट्टाभट्टा...

सम्बन्ध विच्छेदसम्बन्धि कानुनी व्यवस्था

अधिवक्ता गंगा दहाल – दुबैको मन्जुरीले सम्बन्ध बिच्छेद गर्न सक्ने ः पति पत्नी दुबैले चाहेमा जहिले सुकै पनि पति पत्नीको सम्बन्ध बिच्छेद गर्न सक्नेछन् ।  पति पत्नीको सम्बन्ध बिवाह द्वारा कायम हुन्छ । यस्ले महिला र पुरूषको दुई आत्मालाई जोड्ने काम गर्दछ। यदि बैवाहिक सम्बन्ध कायम राख्न नचाहेमा पति र पत्नीले सो सम्बन्धलाई बिच्छेद गर्न सक्दछन् । पतिले सम्बन्ध बिच्छेद गर्न सक्ने ः पतिले दे...

मित्रराष्ट्रहरूले पनि बुझे कि ?

शाश्वत शर्मा- -  राजसंस्थाको पुनस्र्थापना भएन भने नेपाल बाँच्दैन । अधिकांश नेपालीले अनुभव गरेको सत्य यही हो । राजतन्त्र हुँदा मुलुकमित्रै केही राजनीतिक विवाद थिए । त्यो पनि शासन प्रणालीका सम्बन्धमा । अहिले विदेशीको खेलमैदान नै बन्यो नेपाल । स्वतन्त्र रहनुपर्ने संवैधानिक, सुरक्षा र न्यायनिरूपण निकायहरू समेत.राजनीतिक रङमा देखिन्छन् । विदेशी दबाब र प्रभावबाट हरेक निकाय बिटुलिएका छन् । राष्ट्...

तीज पर्व हो, किन भड्किलो बन्यो ?

देवी काफ्ले-- - हाम्रो समाजमा तीज महिलाहरूले मनाउने एउटा महत्वपूर्ण पर्व हो । यो एक पौराणिक कालदेखि चलिआएको परम्परा हो । सृष्टि र समाज चल्नको लागि पूर्वीय मान्यता अनुसार महिलाहरू विवाह पश्चात आफ्नो श्रीमानको घरमा बसी बाँकी जीवन विताउनु पर्नेहुन्छ । यसरी आफू जन्मेको घर, मातापिता, भाइबहिनी, इष्टमित्र र समाज चटक्क छोडी पराइघरमा जीवन विताउँदा आउने माइतीको यादलाई कमी गर्ने एउटा महत्वपूर्ण अवसरको रू...

चीनतर्फ होइन भारततर्फ हेरौं

शाश्वत शर्मा- - -  भारतीय एसएसबीका अधिकारीले तुइनको डोरी खुस्काएर नेपालका युवा जयसिंह धामीलाई महाकालीमा खसालेर मारे । नागरिक र केही संघसंगठनहरूले भारतको यस प्रकारको अमानवीय गतिविधिप्रति आक्रोश व्यक्त गर्दै जुलुसका साथै नाराबाजी, वक्तव्यवाजी आदि सबै गरे । तर नेपाल सरकार एउटा छानबिन अमायोग गठन गरेर चूप बस्यो । गत साउन १५ गते बेपत्ता भएका जयसिंह धामीको स्थिति अझै अज्ञान नै छ । नेपालका तर्फबा...

कसलाई कहने, अति भो कति सहने ?

स्वयम्भुनाथ कार्की- - -  अति भो कति सहने ? वर्तमान नेपालको परिदृश्य यही हो । दलहरूको आपसी लडाई, दल भित्रको खिचोलोले जनतालाई पिरोलेको घाउमा मल्हम लगाउन कोही अगाडी सरेन । एकै दल भित्र कुन बाबुले सत्ता पाउने र कुन जीले सत्ता छोड्नु पर्ने भन्ने विवाद सामान्य जनताको निमित्त सरोकारको विषय थिएन । तर यसै विवादले सामान्य जनतालाई पिर्न शुरू ग¥यो । बाटोको किनारामा लगाईएका रेलिङ भाँचिन थाले, सडक...

नेपालविरूद्ध मतियार, हतियारको खतरा

राजन कार्की - -  १९७५ को अप्रिल १० । सिक्किम संसदका ३२ मध्ये ३१ सांसदले संसद बैठकमा भारतको प्रान्त हुन मन्जूर गरेको प्रस्ताव ल्याए अनि पास गरे । स्वाधीन राष्ट्र सिक्किम नाटकीय ढंगले भारतको प्रान्त हुनपुग्यो । दक्षिण एसियाको यो घटना नेपालका लागि शिक्षा हुनुपर्ने हो । सिक्किमको ११ सय वर्ष पुरानो इतिहासका अनुसार सिक्किम कहिले पनि परतन्त्रको चङ्गूलमा परेको थिएन । सन १६४२ मा फन्चोक नामग्याल ग...

विवाह कुन सही, कुन गलत

अधिवक्ता गंगा दहाल – विवाह र विवाह सम्बन्धी कानुनले गरेको ब्यवस्थाः– कुनै पुरूष र महिलाले कुनै उत्सव, समारोह, औपचारिक वा अन्य कुनै कार्यबाट एक अर्कालाई पति पत्नीको रूपमा स्वीकार गरेमा बिवाह भएको मानिने छ ।  कानुन मुलुकी ऐन बिबाहबारीको महल र बिबाह दर्ता ऐन २०२८ ले बिबाह दर्ता गरि बैवाहिक सम्बन्ध स्थापना हुन सक्ने ब्यवस्था गरेको छ । बिबाह पुरूष तथा महिलाबीच मात्र हुनसक्छ । यसल...

शिक्षकमाथि हेपाह प्रवृत्ति कहिलेसम्म ?

देवी काफ्ले - -  अहिले सामाजिक सन्जालमा पुरै युटुबर पत्रकार छाएका छन् । कसैको घरझगडा देखि लियर ब्यक्तिगत सम्बन्धमा समेत खलल पु¥याएका छन् ।सबै खराब छन् नराम्रै काम गरेका छन् भन्ने मेरो आशय होईन तर धेरैले धेरैको ईज्जतमाथि खेलवाड अवस्य गरेका छन् । हालसालै सल्यानको बालकल्याण मा.विमा अध्यापनरत शिक्षकको अन्तर्वार्ताले निकै खलबली मच्चायो । प्रावि शिक्षकको अन्तर्वार्तामा उसले हाँस्दै सोधेको छ...

प्रचण्डको इच्छा पूरा होस्

पदम हमाल- - -  म सदैब देश र जनताको पक्षमा छु । मेरो सर्वाेपरी स्वार्थ भनेको देश र नेपाली नै हो । देश र जनताको हितमा जसले बोल्छ, मलाई स्वागतयोग्य लाग्छ । सन्दर्भ वाईसीएलको राष्ट्रिय भेला । वक्ता प्रचण्डले भन्नुभएछ– ‘युवाहरू छिटोभन्दा छिटो नेतृत्वमा आए राजनीतिबाट बिदा लिने थिएँ । मलाई छिटोभन्दा छिटो राजनीतिबाट बिदा लिएर संस्मरण लेख्न मन छ । तर, युवाहरू तयार नहुँदासम्म मैले छुट ...

कहाँ छौं हामी जनता ?

शाश्वत शर्मा- -  गतवर्षसम्म बेरुजु ४ खर्ब १८ अर्व ८५ करोड पुगेछ । यो विकृतिमा सरकारले कारवाही गरेर उठाउनु पर्ने जम्माजम्मी ६ खर्ब ७६ अर्व ४१ करोड पुगेको रहेछ । महालेखाको रिपोर्ट यसै भन्छ । आव २०७५–७६ सम्म बेरुजु ४ खर्ब १८ अर्व ३२ करोड थियो । महालेखाको यो तथ्याङ्क भनेको संघीयदेखि गाउँपालिकासम्म आर्थिक विचलनको तस्वीर हो । अर्को समाचार छ, महालेखा कै । सरकारले आर्थिक सहायताका नाममा तीनस...

बेहुला बिनाको जन्ती, कुहिरोको काग

स्वयम्भुनाथ कार्की- -  राजनीति भइरहेछ कि अराजनीति ? नेपालमा भइरहेछ के ? जुन पार्टी हेरे पनि अराजकता देखिन्छ । जो आफै अराजक छ, उसले स्थिति बसाल्ने कसरी र कुनै हैसियतले ? नीति, निष्ठा र नैतिकता भन्ने कुरा कुनै पार्टीमा पनि देखिन्न । हरेक पार्टी आफैले पारित र घोषणा गरेको घोषणापत्रमा समेत अडेका देखिदैनन् । यिनको सिद्धान्त भनेको मात्र सत्ता र अन्तिम सत्य सत्तामात्र हो । आँखामा पट्टी बाँधेको...

दी बोर्डर म्यान ः बुद्धिनारायण श्रेष्ठ

बोर्डर म्यान अफ नेपाल विमोचन । वरिष्ठ अधिवक्ता ९५ वर्षीय कृष्णप्रसाद भण्डारी, वरिष्ठ सञ्चारकर्मी ९२ वर्षीय भैरव रिसाल तथा विकास अभियन्ता ८८ वर्षीय बद्रीप्रसाद खतिवडाले संयुक्त रुपमा सीमा अध्येता बुद्धिनारायण श्रेष्ठद्वारा लिखित ‘बोर्डर म्यान अफ नेपाल’ सार्वजनिक गरेका छन् । पुस्तकमाथि वरिष्ठ सञ्चारकर्मी तथा समसामयिक लेखनकर्ता धु्रवहरि अधिकारी र त्रि. वि. पूर्वप्राध्यापनकर्ता रामेश्व...

नेपालमा जेष्ठ नागरिकको अवस्था र दिवा सेवा

नेपालीको औषत आयुु पछिल्लो सर्बेक्षण अनुुसार ठज्ञ।ठ रहेको छ । साधारणतया ७५ वर्ष भन्दा माथि उमेर समुुहलाई बृद्धबृद्धा भन्ने गर्दछौ । कुुल जनसंख्याको ड।ज्ञ प्रतिशत जनसंख्या बृद्धहरुको रहेको सर्बेक्षणले बतउदछ । नेपालमा मात्र नभएर संसारभरनै जेष्ठ नागरिकको ससम्मान व्यवस्थापन गर्नुु एउटा चुुनौतिको बिषय बनेको छ । आफ्नो जम्मै जीवन परिवार समाज र राष्ट्रको लागि समर्पण गरेका जेष्ठ नागरिक लाई सुुव्यवस्थित ढ...

सापटी सिद्धान्तबाट निस्कनुपर्छ

शाश्वत शर्मा- -  चर्चा कांग्रेस महाधिवेशनको छ । शेरबहादुर देउवा जो सभापति छन्, गिरिजापुत्री सुजाता कोइरालासम्मले सभापति पदको पत्याशी भनेर प्रचार गरिरहेका छन् । अब चर्चामा त शेखर कोइराला, विमलेन्द्र निधि, प्रकाशमान सिंह पनि रहेका छन् । ती सबैभन्दा माथि रामचन्द्र पौडेल रहेका छन् । उता महामन्त्रीमा गगन थापाको दावी छ । हाल कृष्णप्रसाद सिटौलाको क्याम्पमा रहेका भनिएका गगन सभापति को हुन्छ थाहा छ...

संघीयता भार भएकै हो त

अधिवक्ता शिव सिग्देल- -  संघीयता भार भएकै हो । संघीयता कति प्रभावशाली भयो भन्ने चिन्तन र समीक्षा गर्ने हो भने संघीयताले दिएको नतिजा आशलाग्दो छैन । संघीयता अनावश्यक गलगाँड जस्तो देखिन्छ । स्थानीय निकाय जे जति छन्, तिनलाई अझ शक्तिशाली र सक्रिय पार्ने हो भने संघीयता अनावश्यक लाग्नेछ । संघीयता भनेको सत्तामा रहने पार्टीले आफ्ना कार्यकर्तालाई पाल्ने र जागीर दिएर थामथुम पार्ने निकायजस्तो लाग्छ ...

सिमोन द बाउवर लेख्छिन्

देवी काफ्ले- -  परम्पराले बिवाहलाई महिलाको नियति मान्यो । यो सत्य हो कि आज पनि अधिकांश स्त्रीहरू या त बिवाहिता छन् या कुनै बेला थिए या पुनः बिवाहको योजना बनाईरहेका छन् र बिवाहको अधावमा दुखी हुन्छन् । अबिवाहित जीवनको स्थिति पनि बिवाहकै सन्दर्भमा परिभाषित हुन्छ । के अविवाहिता स्त्री कुण्ठित रहन्छे ? ऊ बिवाहको परम्परप्रति विद्रोहि हुन्छे या उदासिन ? आर्थिक बिकासको कारण महिलाको समकालीन स्थित...

एक्लो, निर्धो व्यक्तिको मूल्य कति ?

स्वयम्भुनाथ कार्की- -  कृयाशिल सदस्यताको विवादले महाधिवेशन निधारित मिति गर्न नसक्नु एक परिस्थिति । अर्को परिस्थिति एकै दल एमालेमा नेताका दुई खेमा बीच एकिकरणको कोशिस । यस्तै दलको आधिकारिताको निमित्त निर्वाचन आयोगको पटांगीनीमा हाजीरी । अदालतमा आफ्नै पार्टी पदाधिकारीमा थमौतीको गुहार । यस्तो अवस्थामा यो संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रले कुनै पनि जनताको सन्तानलाई सरकार प्रमुख हुने मौका दिएको छ भ...

यस्ता नेतालाई नै जिताउने फेरि ?

शाश्वत शर्मा- -  अहिले हाम्रो खाँचो के हो ? नेतातन्त्रको यस्तो मनलागीतन्त्र चलाइरहने ? यी सुध्रने खालका नेता होइनन् । यिनमा कहिले पनि चेत खुलेन । सवारी चालक फेर्ने कि सवारीसाधन ? जनताका सामु खडा भएको यक्ष प्रश्न हो यो । सुशासन खोज्दा कुशासन पाइयो । लादिएको गणतन्त्र खतरामा पर्न आँट्दा विषयान्तर गर्न उही राजतन्त्रलाई चिथोर्ने प्रचलन छ, त्यही हुन थालेको छ । पद्धति चलाउन नसक्ने, सुशासन दिन नस...

किन लखेटिए ओली, रहस्य यस्तो छ

प्रेम सागर पौडेल- -  अध्यक्ष– नेपाल–चाइना म्यूचुअल कोअपरेशन सोसाइटी : : पूर्वप्रम ओलीले महाकाली सन्धिको माध्यमबाट ईण्डियनसँग लेनदेन गरेको र त्यसपछि पनि पटकपटक २०५४ सालसम्म ब्यवहार गरेको देखिन्छ । तर पनि, उनी एजेण्ट चाहिँ भएनन् । नेपालका अधिकाँश नेताहरू भारतीय जासुसी संस्था रअ र काँग्रेस आईसँग सम्बन्धित भएको पाईन्छ। ईण्डियामा मोदीको उदयसँगै नेपालको राजनीतिमा यूरो–अमेरिकन...

तैं रानी मै रानी, को भर्ने कुवाको पानी

स्वयम्भुनाथ कार्की- -  राजालाई पाखा लगाए पछि राष्ट्रमा लगातार अनिश्चय, अन्यौल दिशाहिनता देखिएको छ । जतिजति यो अवस्था बढ्दै जान्छ त्यतित्यति राजावादीहरू शोम शर्माले झैं राजसंस्था पुनस्र्थापनाको सपना देखेर मख्ख पर्न थाल्छन् । उनीहरूको चुरीफुरी हेर्न लायक हुन्छ । कोहीकोही त दिन मात्र हैन मुर्हुत समेत तोकेर राजालाई नारायणहिटी प्रवेश गराउने हुंकार गर्न थाल्छन् । सर्वत्र व्याप्त यो हुंकारले काम...

हिंसाको डटेर विरोध गरौं

देवी काफ्ले- -  विद्यासागर विश्वविद्यालयकी अंग्रेजीकी प्रोफेसर ईन्द्राणीदत्त चौधरीमाथि उनकै विभागीय प्रमुखको कामुक दृष्टि प¥यो । हामीलाई थाहा छ, कुनै स्वास्नीमानिसमाथि कुनै पुरूषको कुदृष्टि परेमा के हुन्छ ? इन्द्राणीलाई बिहान बेलुकै अश्लिल कुरा भन्न थाले तीर्थंकर दास पुरकायस्थ । उनले यस्तो दुव्र्यवहार निर्भय र निश्चिततापूर्वक गरिरहे । कसको शक्ति उनलाई चुप गराउने ? इन्द्राणीतिर जति नै ...

कलाकार – ल्युसियन पिस्सारो

रमेश खनाल- - - -  ल्युसियन पिस्सारो नव प्रभाववादीकलाका अर्का एक सशक्त हस्ति हुन ल्युसियन पिस्सारो । उनले दृष्यचित्र, प्रिन्टकला, उड इनग्रभिगं, डिजाइन, आदि सबै विद्यामा ब्रस चलाएका थिए । उनको जन्म इ.स. २० फ्रेवरी १८६३ पेरिसमा भएको थियो र उनी १० जूलार्ई १९४४ मा मरेका थिए । अक्सर उनी, दृष्यचित्रकारको रूपमा चिनीन्छन् । तर पनि उनले स्टिल लाइभ र पोट्रेट पनि बनाएका छन् । इ.स १८९० सम्म फान्समा ब...

यस्तो गणतन्त्र चल्दैन

शाश्वत शर्मा- -  होनहार नेता भनेको त, विदेशीका भरिया र स्वदेशमा व्यवसाय चलाउने पो रहेछन् । यिनका लागि राजनीति कहिले पनि सेवा र जिम्मेवारीवोध भएन । यी त तिल्के मारवाडीजस्तो हुनपुगे । लादिएको गणतन्त्र नचलने पक्का भयो । नेपालीले यस्ता नेताबाट गणतन्त्र चलाउने आशा र भरोसा टुटेको छ । किनकि यिनले ०६३ को परिवर्तनपछि हरेक दिन जनतालाई, देशलाई धोकामात्र दिएका छन् । देश र जनताका लागि कहिले बहस गरेनन...

चीनविरोधमा लागेकाहरू सबै मन्त्री

प्रेमसागर पौडेल- -  चीनविरोधी र भारो–अमेरिकी लवीका पार्टरलाई मन्त्रीको जिम्मेवारी दिएपछि नेपाल–चीन सम्बन्ध, नेपालको सार्वभौमिकता बच्ला ? गृहमन्त्री बालकृष्ण खाँड, कानुन, न्याय तथा संसदीय मामिला मन्त्रीमा ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्की, ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्रीमा पम्फा भूसाल र अर्थमन्त्रीमा जनार्दन शर्मा एमसीसी र एमसीसी सँगसँगै गरेको स्टेट पार्टनरशिप एग्रिमेण्ट गराउने काममा ...

यही हो नेपाली मार्ने एसएसबी

शिव सिग्देल- -  दार्चुला व्यास गाउँपालिकामा तुईनबाट तर्दै गर्दा तुइन नै काटेर जय सिंह धामी को हत्या गर्ने हत्यारा यिनै रहेछन् । यिनले तुइन छिनाल्ने ह्याक्सोसमेत प्रमाण स्वरूप सार्वजनिक भइसकेको छ । तैपनि सरकार बोलेन । यो सरकार केपी ओलीको सर्वसत्तावादी चरित्रविरूद्ध बिद्रोह गरेर बनेको ५ दलीय मोर्चाको सरकार हो । यो सरकार असफल हुनुको अर्थ आगामी निर्वाचनसम्म पनि पर्नेछ । जनताले ओलीलाई पचाएनन्...

सहयात्राको सोच र खोज गर्न किन कञ्जुसी ?

स्वयम्भुनाथ कार्की- -  राजाबाट नै संविधान विपरित पुनस्र्थापना भएको प्रतिनिधिसभाले पहिले भष्मासुरको शैलीमा राजालाई नै निलम्वन ग¥यो । अनि जुन संविधान पालन अनि रक्षाको. सफत खाएको थियो त्यो संविधानलाई नै मा¥यो । अनि भिडको वलले अर्को संविधान अनि अर्को संसद बनायो । यो भिडमा विगतमा आपैmले टाउको झोलामा ल्याएर त्यही झोला भरि नोट लैजान आव्हान गरिएकाहरू थिए । उनिहरूलाई पुरष्कृत गरियो बन्दुकल...

जनतालाई भरोसा खोई ?

अधिवक्ता गंगा दहाल – अहिले हाम्रो देशको राजनैतिक अवस्था संकट ग्रस्त देखिन्छ एक पछि अर्को जटिलता थपिदै गहिरहेका छन् । पार्टीभित्र चुनौतीका ताती लागेका छन् । पार्टी भित्रको परिस्थिति अबत साम्य होला भन्यो झन बन्दा झन जटिल बन्दै गहिरहेको देखिन्छ । बिशेष गरेर नेकपा एमाले भित्रको जटिलता बाहिरबाट हेर्दा पार्टी बिभाजनतिर उन्मुख भइसकेको छ । द्वन्द्व दिनानुदिन चर्केर जाँदो छ । एक नेताले अर्कोलाई ...

परिवर्तन भनेको यही हो ? यस्तै हो ?

देवी काफ्ले- -  समाज धेरै अगाडि बढिसकेको छ । सामाजिक, आर्थिक, राजनैतिक क्षेत्रमा त उथलपुथल नै भएको छ । घरैपिच्छे दलका नेता छन् । राजनीति खासमा सबैले बुझ्न र जान्न पर्ने बिषय पनि हो । बालकदेखि बृद्धसम्म सबैलाई राजनैतिक ज्ञान आजकल महाज्ञान भएको छ । समाज, टोलछिमेक, साथीसँगी जोकसैसँग पनि बोल्दा बहुतै ख्याल गरेर बोल्नु पर्छ । कतै फरक बिचार राखियो या चित्त नबुझेको बिषय प्वाक्क बोलियो भने तुरून्...

कमरेड झलनाथ र यी आमा

शिव सिग्देल- - छोरो बिरामी भयो । पीठ्यूमा छोरा र काखीमा कुखुराको भाले च्यापेर छोराको उपचार गर्न हिँडेकी आमाको तस्वीर हो यो । (युगद्रष्टा २थगनबमचबकतब– छोरालाई उपचार गर्न कुखुराको भाले बोकेर आमा हिंड्दै, उता ७२ करोड सर्प पाल्न भनेर रकम बुझ्नेलाई सरकारले उपचारको लागि ५० लाख रकम निकासा ! हाम्रो नेपालमा !) उत्कृष्ठ संंविधानको उत्कृष्ठ व्याख्या गर्ने सर्वोच्च अदालतले यो तस्वीर र सरकारको झलनाथ ...

सबै उदाङ्गिदै छन्

शाश्वत शर्मा- -  सोझा जनतालाई दिउँसै सपना देखाएरस्थापना गरिएको लोकतन्त्रमा जनताका प्रतिनिधि हौं भन्नेदेखि आफुले आफैलाई राजनेतामा चित्रण गराउन पछि नपर्नेहरू समेत उदाङ्गो हुँदैछन् । स्थिति यस्तो छ कि नेता भन्नासाथ सात खून माफ हुन्छ । जनआन्दोलनपछि प्रचण्ड, बाबुरामहरूको सम्पूर्ण अपराधलाई क्षमा दिइएकै छ । ०४६ सालपछि झापा आन्दोलनका नाममा मान्छे काट्नेदेखि लिएर प्रजातन्त्र प्राप्तिकालका लागि भन्...

China has always treated Nepal and Nepalese as good neighbors and friends

Prem Sagar Poudel- Chairman, Nepal-China Mutual Co-opration Soceity : After being betrayed by India, Nepal is now dependent on Chinese vaccines. Nepal has not been able to get the vaccine paid to India six months ago. When Nepal decided to buy the vaccine, there were three options. It was decided to import the vaccine from India, citing storage problems when importing the vaccine from ...

यसरी प्रजातन्त्रलाई बलियो बनाउन सकिन्छ

जनकराज पाठक- -  २०४६ सालको राजनीतिक परिवर्तन लाइ अस्विकार गर्दै व्यक्ति हत्या मार्फत कथित जनयुद्धमा रहेको माओवादी र मुलुकलाई अस्थिरता तर्फ धकेल्दै सत्ता आयु लम्ब्यायर जनताको शोषण गरिरहेका तत्कालीन ७ राजनीतिक दललाई तात्कालिक भारतीय संस्थापन पक्षले राजा ज्ञानेन्द्रको विरूद्धमा भारतीयहरूकै संलग्नतामा भारतीय भूमिमै १२ बुँदे सहमति गराइदिए पछि जवरजस्ती सुरू भयको आन्दोलन राजा र सातदल बीचको सहमति...

छोरी मान्छे हुन् कि महिला बनाइरहने ?

देवी काफ्ले- - महिला जन्मैदेखि महिला हुदिनन् । हुर्कंदै बढ्दै जाने क्रममा महिला बन्छिन् । एक बालकले जो आफ्नो लागि अवस्थित छ,सायद नै आफुलाई लैंगिक रूपमा बुझ्दछ । केटी होस् वा केटा उसले आंखा, हात, कान तथा अन्य अंगहरू द्वारा संसारलाई चिन्दछ, बुझ्दछ । आफ्नो लिंगको माध्यमले होईन । केटा होस् वा केटी जन्मको प्रबृत्ति, नाटक र आमाको कोखबाट निस्कने पिडा दुबैमा समान हुन्छ ।दुवैको सम्वेदनालाई वस्तु जगतको ...

को हुन् सामाजिक अभियन्ता ?

इन्दु भुसाल– ‘सामाजिक अभियन्ता’ वा ‘समाजसेवी’ यी शव्दावलीहरू आजकल निकै नै दुरूपयोग भएको पाइन्छ । खास गरि समाजिक सन्जालको बढ्दो पहुचले गर्दा पनि फेसबुकमा पोस्टिने गरेका तश्विरहरूले मान्छेलाई सामाजिक अभियन्ता भएको आत्मरतिमा रमाउने प्रशस्त मौका दिएको छ । हो, हामी सबैले कुनै न कुनै रूपले समाजमा आफुले सकेको योगदान दिनै पर्दछ र हामी मध्य धेरैले केही न केही राम्रो कार्यक...

प्रधानमन्त्री भर्सेस राष्ट्रपति

शाश्वत शर्मा- - धेरैलाई लाग्दो हो, असार २८ को सर्वोच्च अदालतको संसद बिघटन सम्बन्धि फैसलाबाट केही हदसम्म राजनीतिक बिबाद मत्थर भयो । केपी ओली नेतृत्वको सरकारलाई अदालतको माध्यमबाट पाखा लगाएपछि ओलीको युग समाप्त भएर अब बलोकतान्त्रिक युगको सुरूआत भयो । ओली तानाशाह थिए, दम्भी थिए, पार्टीलाई एकलौटी चलाए, सरकारलाई महेन्द्रकालीन व्यवस्थाझैं चलाए आदि आदि आरोप सहित ओली सकारलाई बिस्थापन गराउने भरमग्दूर प्र...

सत्ता उन्मादमा भुलिनुहुन्न

अधिवक्ता गंगा दहाल – अहिले हाम्रो  देशमा एकपछि अर्को चुनौती थपिदै गर्दा परिस्थिति दिनानुदिन झन भन्दा झन जटिल बन्दै गहिरहेको अवस्था हामी देखिरहेका छौ, भोगिरहेका छौ । किन होला ? यसरी हामीले सधै भरी चुनौती र संकटको चक्रब्युह भित्रै फसिरहन परेको ? अबका दिनमा राजनैतिक सामाजिक आर्थिक अवस्था सुदृढ हुन सक्दैन ? संकट चुलिदै  पहाड बनिरहेका छन् । उत्पन्न संकटहरू कस्का कारणले चुलिदै छन् ? ...

असार १५ कसले सिकायो मनलागी गर्न

देवी काफ्ले - - जेठ लागेबाट नै पानी पर्न शुरू हुन्थ्यो ।खेतमा मकै अनि मकै भित्र फर्सी बोडी रोपिएको हुन्थ्यो । हाम्रोतिर हिउंदे धान रोप्ने खासै चलन थियन ।ढाब खेतमा कोहि कोहि हिउंदे धान रोप्थे । टारी खेतमा डमक्क रामपुरे मकै लगाइन्थ्यो । जेठको दोस्रो सातादेखि आलीकान्ला गर्न शुरू हुन्थ्यो । हाम्रो फांटको सबै खेतमा कुलोपानी लाग्छ अहिले पनि । दरमखोला,ठाडो खोला, छहरा, डन्डे खोलाको पानीले कहिले पनि सा...

पाठ्यपुस्तकमा चुच्चेनक्सा क्यान्सिलपछि सदर !

धर्मरत्न श्रेष्ठ- -  देशभक्ति राजनीति । देश बिग्रेकै देशभक्तिमा एकमत, एक स्वर र एक भाव नहुनाले हो । स्वार्थका लागि देशभक्ति गर्ने र स्वार्थ पूराभएपछि आफ्नैमात्र चिन्तन गर्ने नेताहरूका कारण देश दिनदिनै कमजोर र विदेशीले हेप्ने अवस्थामा पुगेको छ । जेठोमध्येको नेपाल, कहिल्यै कसैको उपनिवेश नबनेको नेपाल, स्वाधीन नेपाल आज पराधीनताको चङ्गूलमा फस्नपुगेको छ । चुच्चे नक्सा अध्यावधिक गरियो । संसदबाट...

लोकतन्त्रमा जनता भोकै सुत्छन् !

– पदम हमाल –  कोरोनाको महामारी भन्दै लकडाउन लम्ब्याउँदै गर्ने सरकारले लकडाउन अवधिमा खानाको बन्दोबस्त गर्न सकेन । हुन त विदेशीले दिएको राहतमा समेत विभेद गर्ने, थुपार्ने, हिनामिना गर्ने सरकारले जनतालाई खाद्य सुरक्षा दिएन भनेर के भन्नु ? एकातिर कोरोनाको महामारीले जनता मरिरहेका छन्, अर्कोतिर सरकारले कामधन्दा बन्द गरेर गरिखाने बर्गलाई भोकभोकै सुत्न बाध्य पारेको छ । कति गरीवहरू भोकै...

जनतामा नैराश्यता बढ्यो

शाश्वत शर्मा- -  राजाको प्रत्यक्ष शासन कालमा मुलुकका भ्रष्टाचारीलाई तह लगाउने नियतले भ्रष्टाचार नियन्त्रण शाही आयोग खडा गरियो । अख्तियारबाट सोचेजस्तो शुद्धिकरण हुने नदेखेर नै त्यबिेला राजाले कडा खाले आयोग गठन रेर पछिसम्मका लागि नसिहत हुनेगरी उक्त आयोग खडा गरेको कुरा त्यतिबेला चर्चामा थियो । तर माघ १९ को प्रत्यक्ष शासनकाल चलेकोमा यहाँका राजनीतिक दलहरूलाई समेत निको लागेन । त्यसो त, राजाले ज...

कैलालीमा किन भारतीय राष्ट्रगान ?

कैलालीको हौसलापुर गाउँका बालबालिकालाई भारतीय राष्ट्रियगान गाउन लगाइन्छ । नेपालभित्र भारतीय राष्ट्रियगान, सरकार के हेरेर बसेको छ ? हो, सीमाक्षेत्रका नेपाली भारतीय बजारमा काम गर्न जान्छन्, नूनतेल लुगाफाटो भारतबाटै ल्याउँछन् । उपचार गर्न पनि भारतकै भर छ । हौसलापुरका बासिन्दाका लागि नेपाल धेरै टाढा छ, भारत निकै नजिक छ । किन आफ्नै देश जनताका लागि टाढा भयो ? तिनका लागि गर्नुपर्ने के हो ? सरकार कहाँ ...

नेताहरू किन जनतासग छैनन् ?

रोशन कार्की- -  नेताहरू किन जनतासँग छैनन् ? यो गम्भीर प्रश्न हो यो व्यवस्थाका लागि । समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाल बनाउने र नयाँ नेपाल बनाउँछु भनेर आएका नेताहरू हिजो यिनै थिए, आज पनि यिनै छन् । तर स्वार्थमा टाँसिएका नेताहरू जनतालाई किनारा लगाएर अघि बढेका छन् । जनतामा यो पद्धति असफल भइसक्यो । जनताको हालत के छ ? जनता शान्त छन् ? जनता सुखी र खुशी छन् ? जनता के खोजिरहेका छन् ? जनताका लागि तत्काल ...

कोठा र कोटाको बहस

– पदम हमाल –  जातिपातीको बीउ रोपेको यही संविधानले हो । ०७२ सालको संविधान जारी भएपछि जातपातका नाममा कति हिंसा भए, प्रहरी रेकर्ड पल्टाएर कुनै जनप्रतिनिधिले हेरे ? जातपातको राजनीति गर्ने अधिकारकर्मीले पढे ? मेरो यक्ष प्रश्न छ– जातको नाममा धनी ब्यक्तिहरूले पनि आरक्षण पाउने तर कर्णालीका गरीब बाहुन छेत्रीहरूले आरक्षण नपाउने नीति र कानून भएका बेला ‘कोठा र कोटा’ को ...

धन्यवाद, सर्वोच्च अदालत

शाश्वत शर्मा- - - - अब ओलीले प्रधानमन्त्रीबाट हट्नु बेश । संसदबाट विश्वास गुमाइसकेको, आफैले ल्याएका अध्यादेशहरूलाई सर्वोच्चले कार्यान्वयन हुन निदन रोक लगाइरहेको र विपक्षी गठबन्धनलाई सरकार बनाउन राष्ट्रपति मार्फत असंवैधानिक तरिकाले वाधा पु¥याइरहेका प्रम ओलीले अब बल नगर्नु उचित हुनेछ । सत्तामा टिकिरहन जेसुकै गर्न पनि तैयार हुने ओली वास्तवमा न लोकतन्त्रवादी हुन्, न राष्ट्रवादी नै । समयक्रममा...

हिंसाका कारण छोरीको घा“टी ननिमोठियोस्

देवी काफ्ले - - महिला हत्या,हिंसाका कुरा धेरै भए । महिला हिंसा बिरूद्धका कार्यक्रमहरू चाडपर्वका रूपमा मनाइए । नाराजुलुस भए । रािष्ट्रय, अन्तर्राष्ट्रिय गोष्ठी, सभा भए । भैरहेका छन् । सडक र माइतीघर मण्डलामा नारी आवाज गुन्जायमान छन्  । पत्रपत्रिकामा यस सम्बन्धि  लेख रचनाहरू छापिएका छन् । टेलिभिजन, युटुवहरूमा जानकार तथा बिज्ञहरूका अन्तर्वार्ता आईरहेका छन् । हिंसा बिरूद्ध मिडियाहरूको लगा...

भौतिकवाद, अध्यात्मवाद र वर्तमान छिः राजनीति

राजन प्रसाद न्यौपाने श्रीयम– - मानिस चेतनास्तरकै कारण फरक छ, अलग छ । अध्यात्मवादलाई किनारा लगाएर भौतिकवादका चरमसीमामा पुगेकाहरू वर्तमान अवस्थामा नेपालको रजनीतिका अयोग्य खेलाडी जस्ता बनेका छन् । भौतिकवाद र अध्यात्मवादमा पहिलादेखि नै एक अशोभनिय संघर्ष र प्रतिष्पर्धा थियो नै । वर्तमानमा भने नेपाल जस्ता मुलुकमा राजनीति पनि मिसिएर नेपाली म.म. को अचार जस्तो मिश्रण वादमा विलिन हुन पुग्यो । हुँद...

Abstract Expressionmism

रमेश खनाल, कलाकार, कला समीक्षक - - - इ.स.१९४० देखि १९५० का बीच न्यूयोर्कमा कलाकारहरूले अन्तर मनका संवेगहरूलाई सरल ढंगबाट बहन दिनु पर्छ भन्दै अमूर्त अभिव्यञ्जना शैली विकास गरेका थिए । ती कलाकार ज्याक्सन पोलक, मार्क रोयक, ल्कि फोर्ड स्टिल, फ्रान्क क्लाइन, लि क्यास्नर, विलियम डि कुनिगं, रोर्वड मदरवेल र बरनेट न्यूमेन नै थिए । उनिहरूले थालेको अभियानलाई न्यूयोर्क स्कूल पनि भनिन्थ्यो । उनिहरू ...

सेना आऊ, देश बचाऊ

रामु राई– अभियन्ता, राष्ट्रिय शक्ति नेपाल :--  श्री ५ बडामहाराजाधिराज पृथ्वीनारायण शाहदेवको अगुवाईमा निर्माण भएको देश नेपालका नेताहरु नेपाल र नेपालीको हितमा नभै बढी बाह्य अदृश्य शक्तिको सेवाका खातिर व्यक्तिगत स्वार्थ प्राप्तीमा “लेण्डुप दोर्जे” बन्न समेत तछाड–मछाडको चरित्रधारी दलालहरुबाट आज राष्ट्र नै संकट र खतरामा परेको बेला पृथ्वीनारायण शाहको सेनाले चाँही यसरी चु...

५ पूर्व प्रधानमन्त्रीको वक्तव्य-बिस्थापन र आफ्नो सत्तारोहण

शाश्वत शर्मा- - - - ५ पूर्व प्रधानमन्त्रीहरुले देशप्रति चिन्ता व्यक्त गर्दै संयुक्त वक्तव्य निकालेका छन् । यतिबेला भूतपूर्वहरुको क्लव सक्रिय भएको बेला छ । नेपाल प्रहरकिा पूर्व महानिरीक्षकहरुको समूह, पूर्व अख्यिारका आयुक्तहरु हुँदै प्रधानन्यायधीश, निर्वाचन आयुक्तहरु हुँदै पूर्व अर्थमन्त्रीदेखि पूर्व परराष्ट्रमन्त्री सम्मको गतिविधि देखिएकै हो । एमसीसी प्रकरणमा तीन पूर्व प्रधानसेनापतिले संयुक्त व...

महिला हिंसा बढ्यो, न्याय खोज्न कहा“ जाने ?

देवी काफ्ले- - -  चितवनमा सविता भण्डारीको ज्यान गयो, सुर्खेतमा राउटे चेलीहरुको अस्मिता लुटियो,रौतहटमा लोग्नेले नै एसिड छ्यापे । कहिं दाइजोको निहुंमा बुहारी मारिए ।यस्ता यौनहिंसा, घरेलु हिंसा,दाइजोका कारण हुने हिंसा अविरल बग्ने ईन्द्रावती जस्तै अविरल घटिरहेका छन् । जहाँ स्त्रीको सम्मान हुन्छ त्यहाँ ईश्वर प्रसन्न रहन्छन भनेर दैनिक मनुस्मृतिका नीति घोकिन्छ, घोकाइन्छ त्यहि मेरो देश मेरो समाज...

५ महारथीको वक्तव्य किन ?

स्वयम्भुनाथ कार्की- - -  थपना सम्राटको मुलुक बेलाईतले राज गरेर छोडेका मुलुकहरुमा आफ्नो धेरै संस्कृती कायम रहन पाएन । लामो अवधि बेलाईती संस्कार र संस्कृतिकोे चाकरीले त्यहाँ  भौतिक विकास त भयोे तर त्यहाँको आफ्नो संस्कृति, परम्परा तथा ज्ञानको क्षय पनि भयोे । युरोपेली सभ्यता भन्दा उन्नत सभ्यता भएको यो भेकमा युरोपेली सभ्यताले अतिक्रमण ग¥यो । कालान्तरमा बेलाईतको ईष्ट ईन्डिया कम्पनीले व...

प्रेम साज्ञगर पौडेल

हाम्रा नेता पारीका  सेवकको भूमिका निर्वाह गर्दै देशलाई पराधीन बनाउने षड्यन्त्रमा छन् । विदेशीको दानापानी खानुसम्म खाएर देशभक्त देखिएकाहरुको अनुहार बिस्तारै उदाङ्गो हुँदैछ । हुँदै गएको छ । पश्चिमाको घेराभित्र चौतर्फी भ्रष्टाचारमा डुबेर समृद्ध र सुखी नेपाल देख्नु साउनमा आँखा फुटेको गोरुले सधैं हरियो देखेजस्तो मात्र हो । नाङ्गो आँखाले देखिने गरि पराधिन बनाउने अभ्यास जारी छ । ग्क्, भ्ग् र क्ष...

मुलुक सिध्याउने खेल जारी छ

शाश्वत शर्मा- - --  मुलुकमा देख्ने, सुन्ने र बोलने जनता नभएकै हुन् त ? अधिकांश चेतनशीलहरूको मनमा यो प्रश्न उब्जिरहेको छ । तिनीहरूको भनाई छ, आफ्नै अगाडि यति बिघ्न विध्वंश मच्चिरहदा पनि किन मौन छन् यहाँका जनता ? सिर्फ सामाजिक सञ्जालहरूमा चिच्याएर मात्र केही हुँदैन होला । राष्ट्र बचाउन, विध्वंशकारीहरूलाई पाखा लगाउन संघर्षमा नै उत्रनुपर्छ होला । तर खोई ? संघर्ष गर्छन् कोठामा बसेर । सामाजिक स...

मत्स्य न्याय आफ्नाको ठिक अरूको बेठिक

स्वयम्भुनाथ कार्की- - -  संवैधानिक इजलासमा एक पक्षका वकिलहरूले केही न्यायधीशहरूको पहिलेको पैmसलाको आधारमा निष्पक्षता माथी प्रश्न खडा गरे । त्यो प्रश्नमा अरू केही न्यायधीशले समर्थन जनाए । न्यायधिशहरूले कुनै कुराको पैmसला लिनुभन्दा पहिला त्यो कुराको हरेक कोण, तर्क, प्रमाण सबै केलाउनु पर्छ । त्यसो नगर्नु आङ्खनो निष्पक्षतालाई प्रश्न उठाउने मौका दिनु सरह हुन्छ । अर्को गठित संवैधानिक इजलासमा पह...

वातावरण बिनष्ट नगरौं

अधिवक्ता गंगा दहाल– स्वच्छ सुन्दर स्वस्थ वातावरणमा बस्न हामी सबै चाहान्छौ । सधै स्वस्थ रहन चाहान्छौ ऐस आरामको जीवन गुजार्न चाहान्छौ । बढी भन्दा बढी सुख भोग गर्न चाहान्छौ । जसरी भएपनि यथेष्ट सम्पत्ति कमाउन चाहान्छौ । यसै कारणका बाबजुद  हामि स्वयमनै प्रदुषण भोगीरहेका छौ वातावरण जानी नजानी दुषित बनाइरहेका हुन्छौ । वातावरणलाई  धमिल्याउने काम गरिरहेका हुन्छौं । अव्यवस्थित धुलो धुवाँ...

कुर्सी दौडमात्र किन सरकार ?

देवी काफ्ले- - - - देशभरका अस्पतालहरूमा पर्याप्त मात्रामा अक्सिजन छैन । डाक्टर छैनन् ।नर्स छैनन् । औषधी छैन । एम्बुलेन्स छैन । केहिले उपचार पाए पनि कतिपय राम्रो उपचार नपाएर कुकुर मराई मरिरहेकाछन् । मरेका मान्छेको लास ब्यवस्थापन गर्न उस्तै गाह्रो छ । मिनट मिनटका एम्बुलेन्सको साईरन, हेलिकप्टरको आवाजले मुटु थरथर हुन्छ । फोनका घन्टी सुन्ने क्षमता ह्रास भैरहेको छ । समाचार सुन्दा भोलिको सुर्योदय देख...

चाकरीतन्त्रको चपेटमा मुलुक

स्वयम्भुनाथ कार्की- -  आफ्नो विचार वा कुराहरूको विरोध सहन नसक्ने त्यस्ता विचारहरूलाई भौतिक बलले रोक्न खोज्ने प्रवृति आजको नेपालको हरेक क्षेत्रमा आफ्नो वर्चश्व सावित गर्ने आबश्यक न्यूनतम योग्यता भएको छ । सत्ता र शक्तिको वरिपरि झुम्मिनु , सत्ताधारीको स्तुति गायन गर्नु र जसरी भए पनि खुशी तुल्यायार आफ्नो दुनो सोभ्mयाउनु आफ्नोे उन्नतिको मार्ग ठान्नु कर्तव्य सरह भएको छ । यसको निमित्त आफुले जे...

आमनागरिक भएर सोचौं त

शाश्वत शर्मा- - -  गत शनिवार, जंगी अड्डामा पुगेर गणतन्त्र दिवस मनाइयो । टुँडिखेल र राष्ट्रपति भवनमा मनाइने गरिएको गणतन्त्र दिवस सैनिक जंगी अड्डामा । यो अर्थपूर्ण छ भन्ने धेरैले अनुमान लगाए । बुझौं, आश नगरे हुन्छ । कसैले केही गर्ला र यो भाँडतन्त्र, जनतामारा शासनबाट मुक्ति पाइएला भनेर नसोचे हुन्छ । यहाँ सबैलाई लुट्न छुट छ । यस्तो छुट त्याग्न र सुधार गर्न कसलाई खाँचो ? जेमन्त त्याग्न कोही तै...

नेपालमा चीनको भूमिका

प्रेम सागर पौडेल, अध्यक्ष– नेपाल–चाइना म्यूचुअल कोअपरेशन सोसाइटी– – सिल्क जन्मिएको वा कसरी पत्ता लाग्यो भन्ने बारेमा नेपालमा एउटा निकै पुरानो लोक कथा छ– ‘दुई हजार बर्षअघिका तत्कालीन चिनियाँ बादशाहको महारानी बगैंचामा रूखको तल बसेर चिया पिउँदै थिईन  । तातो चियामा केही बस्तु रूखबाट खस्यो । त्यो त्यसअघि कहिल्यै नदेखिएको बस्तु थियो  । चियाको कपबाट झिक...

बुद्ध जान्न पढुन्

धर्मरत्न श्रेष्ठ- -  जेठ १२ गते बुद्ध जयन्ती मनाइयो । बुद्धप्रति मनैदेखि सम्झना गरियो कि कर्मकाण्डी बनेर मुखले मात्र बुद्धम् शरणम् गच्छामी भनियो, यो बुद्ध जयन्ती मनाउनेहरूलाई थाहा होला । लुम्बिनी पारी भारतले नक्कली लुम्बिनी बनाइरहेछ । भारतका प्रधानमन्त्रीले नेपालकै संसदमा बुद्ध नेपालमा जन्मेका हुन् भने, जर्मन पुगेर बुद्ध भारतका भनिदिए । अहिले पनि विदेशमा बुद्धबारे भ्रम छ । यसकारण हामीले...

नेतालाई दशैं, जनतालाई दशा

देवी काफ्ले –  मिनट मिनटका एम्बुलेन्सको साईरनले मुटु कपाउँछ । प्रत्येक आधा घन्टाका हेलिकप्टरको आवाजले छाती चिरिन्छ । थाहा छैन कतिबेला कुन आफन्तको मृत्युको खबर सुन्नु पर्ने हो ! मन अत्तालिन्छ । अझ यसपालीको कोभिडले त झन् युवा पुस्तालाई बढी आक्रमण गरेको छ । समाचार हेर्दा सुन्दा अब बाँचिने अवसर कम छ भन्ने लाग्छ । तर पनि बाध्यात्मक परिस्थितिसंँग सम्झौता गर्नु नै छ । एक बर्ष अगाडि चीनदेख...

पहिले जनता बचाउ

अधिवक्ता गंगा दहाल– अहिले नेपालका आम नागरिकहरू जीवन र मरणको दोसाँधमा छन् । आमनागरिक मृत्युसँग जुधिरहेछन्, राज्यसँग जीवनको भिख मागिरहेका छन् । अस्पतालमा बिरामीहरूले बेड नपाएर अस्पतालको परिसरभित्र, खुलाचौरमा बस्न बाध्य छन् । धेरैजसो बिरामीहरू अक्सिजन नपाएर तड्पी तड्पी मर्नुपरेको कारूणिक अवस्था छ । उनीहरूको बाँच्न पाउने नैसर्गिक अधिकार हनन् भैरहेको छ ।  यस्तो भयावहको विषम परिस्थितिमा ...

महामारीबीच राजनीतिक द्वन्द्व

शाश्वत शर्मा- -  जनता मरून् कि बाँचुन, यसकोमतलव भएन । जनताका प्रतिनिधि हौं भनेर आफूलाई दावी गर्नेहरू चैं जनतामाथि शासन गर्न हानाथाप गरिनै रहेका छन् । पछिल्लो प्रकरणका अनुसार अब मुलुक मध्यावधि चुनावमा होमिने भयो । करीब दुई तिहाइले पनि पाँच वर्ष सरकार चलाउन सकेन । यति दह्रो सरकार पछिल्लो चरणमा अल्पमतमा प¥यो र प्रधानमन्त्रले गत शुक्रवार मध्यरातमा गरेको कार्तिक २६ र मंसिर ३ मा चुनाव गर्ने...

सत्ता स्वार्थको नालीमा डुबे नेताहरू

राजन कार्की - -  मवादको पनि सीमा हुन्छ । सीमाभित्रको हरेक सवाल उचित मान्न सकिन्छ । जब मवादले सीमा नाघ्छ, त्यो अपराध हुन्छ । नेपालमा राजनीतिक दल र दलका नेताहरूको मवाद अपराध बनिरहेको छ । सत्तामा पुग्ने र शासन गर्ने राजनीतिक दलले नै हो । दलका नेताले नै हो । जब दल दलदल बन्छ, नेता नैतिकहीन बन्छन्, तव मवादले सीमा नाघ्घ, सीमा नाघेको मवाद अपराध हुनजान्छ । नेपालको वर्तमान यस्तै अपराधबाट हरेक ...

कोरोना आतङ्कबाट हिम्मतले बाँचे

देवी काफ्ले –  कोभिड आतंकले आतंकित बनाउँदै थियो । भारतको कोरोना बाढी नेपाल पसिसकेको थियो । सरकार र जनता सजग हुनुपर्ने ठाउँमा भिड जम्मा गर्ने प्रतिष्प्रधामा थिए । आजको अस्पतालको र संक्रमण अनि मृतकहरूको अवस्था त समाचारले पुष्टि गरेकै छन् । कोभिडको बाढी मत्थर पार्न बैसाख १६ गतेदेखि सरकारले लकडाउनको घोषणा गर्यो । १८ गते दिनभर बैनीले, छोरीले जिलेबी, गुलावजामुन बनाएका थिए खायौं । जब साँझ...

हाम्रो जिम्मेवारी के ?

अधिवक्ता गंगा दहाल– - कोरोनाको महाभारी दिनदिनै बढ्दै गएको छ । संक्रमित र तिनको मृत्युको दर पनि बढेर गएको छ । यो स्थितिबाट बाँच्न र बचाउनका लागि राज्य, जनप्रतिनिधि, नागरिक समाज कति जिम्मेवार भइरहेका छन् ? महामारीको समयमा एउटा पक्षमात्र जिम्मेवार भएर पुग्दैन । समाजका हरेक व्यक्ति, सरकारसहितको सामुहिक प्रयत्न हुनुपर्छ । सामुहिक प्रयत्नले मात्र महामारीलाई निस्तेज बनाउन सकिन्छ, महामारीबाट पा...

राजा भएका भए अकालमा मर्नुपर्थेन

मुलुकमा राजसंस्था राजा रहेको भए जनताहरूलाई अक्सिजन नपाएर तडपिएर मर्नु पर्दैन थियो र जनताहरूको स्वास्थ्य संग खेलवाड हुने थिएन । मुलुकमा राजसंस्था राजाको शासनकाल रहेकोे भए कोरोना भाइरस संक्रमणको महामारीमा वातावरण धेरै सहज हुन्थ्यो । कोरोना भाइरस संक्रमणको महामारीमा राजालाई औषधिहरूमा भ्रष्टाचार र खोपहरूमा कमिसनको चलखेल गरिराख्नु पर्दैन थियो । मुलुकमा राजा भइ दिएको भए अन्तर्राष्ट्रिय मुलुकहरूबाट को...

हामी आफै सचेत नभए किचिन मिचिन सक्छौं

प्रेम सागर पौडेल- अध्यक्ष– नेपाल–चाइना म्यूचुअल कोअपरेशन सोसाइटी–– नेपालमा रहेका चीनका वास्तविक नेपाली मित्रहरू र जनस्तरमा रहेको चीनप्रतिको विश्वास अनि भरोसा यी दुईवटा पक्षलाई निमिट्यान्न पार्नका लागि पश्चिमाको लगानीमा उच्चस्तरीय नेताहरू, पदाधिकारी तथा अन्यलाई योजनावद्ध परिचालन गरिएको छ । मैले २५ अगस्त २०२० मा ‘मेरो आँखामा कमरेड केपी ओली र एक चीन नीति’ शीर्...

At present, Nepal side has only two options against Oli

  # Prem Sagar Poudel- - - -  The government itself has been embroiled in political controversy at a time when it needs to focus on Corona transition management. The government, which has banned gatherings in public places during the Corona transition, has decided to convene a parliamentary session on 27th Baishakh, which is for nothing else but to get a vote of confidence...

आमा दिवस-आमा चारधाम

राजन कार्की- -  अणु आकारको बीजले आणविक मान्छे अंकुराउ“छ । भूदेवी, पानी, अग्नि, वायु र आकाश बन्छ । यही पञ्चतत्वमा प्रकृति छ,  प्रकृतिको अलौकिक सुन्दरता, सिर्जना र समन्वय छ । समष्टि छ । कत्रो आश्चर्य, बीजस“गै व्यापकता बढ्छ । बीजमा सम्पूर्णता अट्छ । अचम्म छ, बच्चा जन्मने बेलामा आमा फक्रिन्छिन्, आमाको छाती रसाउन थाल्छ । जब बच्चा जन्मिन्छ, छातीमा टा“स्नासाथ आमाको छातबा...

कहिले चेत खुल्छ जनताको ?

शाश्वत शर्मा- - एकजना भन्दै थिए, हाम्रा नेता एकदम सही छन् । मूर्ख, अज्ञानी अनि नालायक त हामी जनता पो हौं । उनको तर्क थियो– सही र गलत नै छुट्याउन नसक्ने हामी अनि नेतालाई दोष दिएर हुन्छ ? यतिबिघ्न कोभिडको महामारी फैलिएको छ । सरकारी तैयारी केही छैन । औषधि, खोपको त कुरै छाडौं । अत्यावश्यक मानिने अक्सिजनको आपूर्तिसमेत मिलाउन सकेन यो सरकारले । समयमा एम्बुलेन्स र अक्सिजन उपलव्ध गराउन नसकेर यही ...

मानवता किन मर्दै गयो ?

अधिवक्ता गंगा दहाल– - कोरोना भाइरस कोभिड–१९ दोस्रो लहर नेपालमा भित्रिसकेको अवस्था छ । संक्रमणले परिस्थिति भयावह बन्दै गइरहेको अवस्था टड्कारो देखिन्छ । दिनानुदिन अस्पतालहरूले थेग्नै नसक्ने गरि कोरोना सक्रमितहरू उपचारार्थ जाने गरेका छन् भन्ने विभिन्न समाचार माध्यमले भनिरहेका छन् । संक्रमितको मृत्यु दर पनि त्यसैगरी बढ्दै गएको अवस्था छ भने अर्कोतिर यस्तो आपतकालिन महामारीको अबस्थामा उद्...

प्रिय, तिमी सोनु सुद बन न

देवी काफ्ले- - -  प्रिय, मिठो सम्झनाका साथ तिम्रो सुस्वास्थ्यको कामना गर्दछु । तिमीसँग भेट नभएको पनि महिनौं भएछन् । फेसबुकको म्यासेन्जरका च्याटले मात्रै मायाको अस्तित्व नबोक्दो रहेछ । एक झल्को देख्न नपाउँदा मन बेसरी छट्पटिने रहेछ । तिमी जिम्मेवार ठाउँमा छौ । म मात्र र तिम्रो परिवारको मात्रै जिम्मेवारी पूरा गरेर नहुने ठाउँमा भएका कारण होला अचेल बातचित पनि पातलिएका छन् तर पनि देश, काल र परि...

बिकृत राजनीतिक परिदृश्य

शाश्वत शर्मा- -  कोभिड–१९ को महामारीले आक्रान्तलाई राहत, सहायता दिनुको साटो सुखी नेपाली, समृद्ध नेपालको नारा दिने वर्तमान सरकारले आफ्नो र आफूसँग सम्बन्धित एमाले नेतृत्वको प्रदशे सरकरालाई बचाउनु परेको छ । चाहे जुनसुकै हदसम्म गएर होस्, प्रादेशिक सरकारलार्य गिर्नबाट बचाउन प्रम ओली हदैसम्म गिरिरहेका छन् । गण्डकी, लुम्बिनी, प्रदेश १, ३ हरूमा भएका र भइरहेका आवांक्षित राजनीतिक गतिविधिलाई न...

राष्ट्र बचाउने सवाल

स्वयम्भुनाथ कार्की - - मुखले सत्ता चाहिएको छैन भनेर फलाक्दै जाने तर सत्ताको निमित्त हमेशा षडयन्त्र गर्ने चरित्रबाट नेपालका नेताहरू कहिल्यै मुक्त भएनन् । कुनै कालखण्डमा यस्तो मनोकांक्षा केही गोप्य राखे पनि हालसालका दिनमा यस्ता मनोकांक्षाहरू ढोल पिटेरै घोषणा गरिने गरिएको छ । साखुल्ले राष्ट्रवादी भएर छिमेकी मुलुकले सिमाना मिचेको भन्ने विवादलाई राष्ट्रवादसँग जोडने, कुनै कालखण्डमा भएका सन्धी सम्झौ...

अमेरिकाले ८५ लाख डलर किन दियो

काठमाडौं । अमेरिकाले नेपाललार्ई कोरोना भाइरस विरूद्ध लड्नका लागि थप ८५ लाख अमेरिकी डलर सहयोग गरेको छ । अमेरिकी दूतावासले गत शुक्रबार विज्ञप्ती जारी गर्दै सहयोग नियोगमार्फत रकम उपलब्ध गराउने घोषणा गरेको हो । यो रकम कोरोना परीक्षण, संक्रमित पहिचान, केसको अनुसन्धान, उपचार, संक्रमण रोकथाम र नियन्त्रण, सीमा नियन्त्रण र अन्य संघीय, प्रादेशिक र स्थानीय तहका लागि सहयोग गर्न लागेका हौं’ विज्ञप्तीम...

लोक नेहेर्ने सरकार किन चाहियो ?

धर्मरत्न श्रेष्ठ - - महाविपतले त्रासदी फैलाइसक्यो । महाविपतलाई कसरी टार्ने, कसरी बाँच्ने र बचाउने भन्ने सोच यो पद्धतिमा देखिएन । पद्धति हाँक्ने नेताहरू महाविपतसँग होइन, सत्ता परिवर्तनका लागि पो सक्रिय देखिएका छन् । केन्द्रमा प्रधानमन्त्री फाल्ने, संघमा सांसद किनबेच, लुकाउने, छकाउने, जबरजस्ती गर्नेमात्र होइन, गुण्डा, डनलाई मन्त्री बनाएर भए पनि सत्ता टिकाउने खेल जारी छ । जनता औषधि, उपचार, रोजगा...

चाहिएन यस्तो लोकतन्त्र

शाश्वत शर्मा- - वैशाख ११ गते, लोकतन्त्रमा विश्वास नभएकाहरूले धूमधामका साथ लोकतन्त्र दिवस मनाए । शुभकामना दिए, बधाई साटासाट गरे, उद्घाटन गरे आदि । यसरी लोकतन्त्र दिवस मनाए, मानौं लोककै तन्त्र हो । तर होइन, व्यवहार कार्य ठिक उल्टो छ । प्रजातन्त्तलाई मेटेर लोकतन्त्र नाम राखिए पनि यहाँ लोकको तन्त्र छँदैछैन । यहाँ त नेतातन्त्र छ, पार्टीतन्त्त छ । हत्यारा, बलात्कार, माफियातन्त्र छ । भ्रष्टाचारतन्त्र...

बलात्कार कसरी रोक्ने ?

देवी काफ्ले - -  दैनिक रूपमा घट्ने बलात्कारजन्य घटनाहरू कतिपय लुकाईन्छ समाजमा ईज्जतको डरले । कतिपय टोलछिमेकमै पन्चायती गरेर टुङ्गोमा पुर्याईन्छ । अनि केही घटना समाजबाट बाहिरिन्छ प्रहरीमा पुग्छ, प्रहरीले जाहेरी लिन एथेष्ट प्रमाण नपुगेको भनी फर्काईन्छ । केही जाहेरी लिईसकेपछि अनेक प्रश्नका वर्षा हुन्छ अनि पैसाबिटोमा मिलापत्र गराइन्छ र छोडिन्छ । थोरै मात्र घटना प्रहरी हुँदै अदालत पुग्छ । अदा...

उखु किसान अझै पीडामा

अधिवक्ता गंगा दहाल– - चिनी मिलहरूलाई आफ्नो उखु उत्पादन लगेर बेचेका किसानले जिल्ला जिल्लामा र राजधानीमा आएर पनि प्रदर्शन गरे, आफ्नो उत्पादनको मूल्य माँगे तर किसानको ज्यान गयो, सरकारले पटक पटक प्रतिवद्धता व्यक्त ग¥यो, केही रकम दिए पनि किसानले पुरै पाउनु पर्ने आफ्नो उत्पादनको मूल्य अझै पाउन सकेनन् । उद्योगी उद्योग मन्त्री भए, उद्योगीहरू किसानले पाउनुपर्ने रकम पाउनैपर्छ भनेर हावादारी कुर...

यस्तो पनि कूटनीति हुन्छ ?

रामभक्त पीवी ठाकुर- -  म भन्छु अहिलेभन्दा त राणाकालको कूटनीतिक निकै अब्बल थियो । राजाको संरक्षण हुँदाको कूटनीति त नेपालको सुनौलो कूटनीति हो । त्यसबेलामा नेपालले निर्वाह गरेको भूमिका र त्यसपछिका दिनमा भएका घटना नियाल्दा त्यो देखिँदैन र ? अहिले त हामीलाई न छिमेकीले पत्याउँछन्, न त शक्ति राष्ट्रले । हामीलाई न बोआओ फोरम (हैनन प्रान्त, चीन) मा निम्ता आयो, न राइसिना डाइलग (नयाँ दिल्ली) मा नै । ...

तर शंकाको घेरा छ

शाश्वत शर्मा - -  यसपल्टको पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहको हरिद्वार र दिल्लीको भ्रमण अत्यन्तै सफल भयो । राजसंस्थावादीको दावी यस्तो छ । हरिद्वार, कुम्भमेलामा हिन्दु नरेशकै रूपमा भव्य स्वागत गरेको देखियो भने दिल्लीको भेटघाट अहिले पनि अनौपचारिक रूपमा नै चर्चामा छ । अझ दिल्ली मुकाममा भारतका कुन स्तरका कसकसले भेटे भन्ने विषय प्रकाशमा आइसकेको छैन । भारतका सञ्चारमाध्यमले ठूलै महत्व दिए भने नेपाली सञ...

हत्या आरोपीलाई सफाइ

अधिवक्ता गंगा दहाल– २०६१ साल जेठमा गोली हानी हत्या गरिएका कृष्णप्रसाद अधिकारीका हत्या प्रकरणमा मुछिएका १३ जना आरोपीले सफाइ पाएको खबर आयो । उच्च अदालत पाटनले यी सबैलाई सफाइ दिएको हो । १३ जना आरोपीहरूको तर्फबाट रमण श्रेष्ठ, चण्डीराज श्रेष्ठ, दीनमणि पोखरेल, मुक्ति प्रधान र केशव गौतमले बहस गरेका थिए । अधिवक्ता केशव गौतमका अनुसार न्यायाधीशहरू चण्डिराज ढकाल र मेरिना श्रेष्ठको संयुक्त इजलासले...

न वीपी छन्, न मदन भण्डारी

वरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल - - समाजवादी वीपीको कांग्रेस कहाँ छ भनेर खोजेको धेरै भयो, अहँ मैले कतै देखिन । तर पनि प्रजातन्त्रको विकल्प छैन र नेपाली कांग्रेस नै हो प्रजातन्त्रको बिडा उठाउने । वीपीको पार्टी नेपाली कांग्रेसको रूख काटियो होला, जरो बाँकी छ । जरो भएपछि पलाउन सक्छ । हरेक कांग्रेसीले ०४६ सालपछि के के गल्ती भए, के के कमजोरी रहे, के के सुधार हुनुपर्छ भनेर सोच्नु र बहस गर्न जरूरी छ । तब...

आमाबिनाको बा को जिन्दगी

देवी काफ्ले - - आमा को हो ? आमाको माया कस्तो हुन्छ ? मायाको धित मर्नै नपाई बालखैमा च्यात्त छोडेर परलोकीएकी आमाको आभाषले कहिलेकाहीँ अश्रुधारा अबिरल बगाईदिंदो रहेछ ।आमाको काखमा लुटपुटियर खेल्ने बेलामा घरधन्दा, दाईको पढाइ, बैनीको रेखदेख र मेरो बिधुर बाउको जिम्मेवारीको भारीले उठ्नै नसक्ने गरि थिचेछ । यसो टाउको उठाउन खोज्दा पारिवारिक बन्धनमा जेलिईसकेछु । आमा गुमाएको केही दिनमै कमाई भएका दाजुहरू पन...

नेता पनि, जनता पनि उस्तै

शाश्वत शर्मा - - कोरोनाको महामारी फेरि फैलिने आँकलन हुनथालेका छन् । रोजगारीका लागि भारत गएकाहरू भारतमा दैनिक हजारबाट लाखौंको संख्यामा संक्रमित बढ्न थालेपछि घर फर्कन थालेका छन् र तिनीहरू नेपालमा संक्रमित बढ्ने खतरा बनेका छन् । हुन त सरकारले सीमामा हेल्थ डेस्क राखेर जाँचेको छ । तर जाँच फितलो छ । पोजिटिभ देखिएकाहरूसमेत सार्वजनिक सवारी साधनमा घर घर फर्कन थालेका छन् । यो स्थिति भनेको समाजमा कोरोना ...

नेपाललाई आफ्नो स्वाधीनता र सार्वभौमिकताको रक्षा गर्ने चुनौती

प्रेमसागर पौडेल - - नेकपाका अध्यक्ष केपी ओली देशको प्रधानमन्त्री भएको तीन वर्ष भइसकेको छ । आजका मितिसम्म नेपाली जनताले उहाँले चुनावताका भनेजस्तो विकास, स्थायित्व महशुस गर्न र देख्न पाएका छैनन् । ठीक उल्टो सरकारी संरक्षणमा भ्रष्टाचार मौलाएको छ, कानुनी राजको उपहास सरकार स्वयंले गरिरहेको छ, अराजकता पराकाष्ठामा छ र नेपालः चीन विखण्डन गर्ने अमेरिकी एम्बुसमा फसेको छ । देश दिनप्रतिदिन अमेरिकी षड्यन्त...

रघुजी, महिलाले सारी सुक्र्याउनै पर्ने हो ?

देवी काफ्ले- -  हाम्रो समाज आज पनि निश्चित रूपमा पुरूष प्रधान छ । सभ्य नियम कानुन बनेका छन् । पुरूषबाट हुने गलत व्यवहारका लागि सजायको व्यवस्था भएको छ । श्रमका लागि पनि कानुन बनेको छ । स्वतन्त्रताका लागि दिनहुँ आवाज उठेका छन् । अहिले राज्यले अख्तियार गरेका नियम, कानुन, कदम सकारात्मक र आशाप्रद नै छन् । यद्यपि महिला पक्ष भएका कानुन त अत्यन्तै सकारात्मक बने तर आफ्नो सुरक्षाका लागि बनेका यस्त...

मानसिक दास अनि चाटुकार

स्वयम्भुनाथ कार्की- - -  आफ्नो प्रशंसा सुन्ने लालसा, आफूले गरेको हरेक काम ठिक हो भनियोस् भन्ने ईच्छा धेरै हानीकारक भए पनि यसको आकर्षणबाट मुक्त पाउन असंभव प्रायः छ । यो एक यस्तो लालसा हो जसले हरेक कालमा हरेकको कुभलो नै गरेको छ । कयौ शक्तिशालीहरूलाई धूलो चटाएकोछ । तैपनि यसको आकर्षणमा कुनै कमी आएको छैन । यसैले समाजमा चाटुकारहरूको उत्पादन गर्छ । यो चाटुकारको जमातमा विस्तारै मानसिक दासहरू पैदा...

पराकाष्ठा नाघ्यो

शाश्वत शर्मा - - पञ्चायनकालमा ०४५ सालको भदौ ५ गते आएको भूकम्पपछि राहत वितरणमा धाँधली भएको भन्दै नेमकिपाका कार्यकर्ताले भक्तपुरको सुकुलढोकामा रापस कर्ण ह्यजुलाई छाताको डाँडीले घोची घोची, कुटी कुटी मारे । सो काण्डमा मुछिएका नारायणमान विजुक्छे जेल पनि परे । रापस कर्ण ह्यजुको हत्यामा प्रधानमन्त्री मरीचमान सिंहसमेत ‘हत्यारालाई कारवाही गर’ भन्दै जुलुसमा निस्केका थिए । प्रधानमन्त्री नै जु...

राजनीतिवाज र जनता एकै होइनन्

स्वयम्भुनाथ कार्की- -  हुन त सबै नीतिहरूलाई नियन्त्रण गर्ने नीति भनेर राजनीतिलाई हमेशा सर्वोच्च स्थान दिईने गर्दछ । कर्तव्य र जिम्मेवारीले बाँधेको राजनीति वास्तव मै सबै नीति भन्दा सर्वोच्च हुन पनि सक्छ । तर जव राजनीति निरंकुश हुन्छ, अर्थात त्यसलाई सहि बाटोमा डो¥याउने कुनै शक्ति रहँदैन तव यो भन्दा छुद्र नीति अरू कुनै हुँदैन । राजनीतिमा लिप्त भएकाहरू अधोषितरूपमा आफुलाई इश्वर, परमेश्वर, ...

सत्य त आखिर सत्य नै हुन्छ, घटनाक्रमले यही बताइरहेछ

प्रेमसागर पौडेल- -  भारत र अमेरिकाको बिचमा पछिल्लो पटक बिईसीए सम्झौता भएको छ । अमेरिकन बिदेशमन्त्रीले गत २७ अक्टोवरमा भारतको भ्रमणका बेला यस्तो सम्झौता भएको हो । यो सम्झौतापछि अमेरिका र भारतका बिचमा उच्चस्तरिय सैन्य प्रविधि, स्याटालाइट सूचना, रणनीतिक रूपमा महत्वपूर्ण जानकारीहरू आदनप्रदान हुनेछ । यसअघि अमेरिकाले अगाडि सारेको इण्डो प्यासिफिक रणनीतिको साझेदार हुन आनाकानी गर्दै आएको भारत आईपि...

होली, फागु अर्थात् अन्यायमाथिको विजय

देवी काफ्ले- -  वसन्त ऋतुको आगमनसँगै बोट बिरूवाका नवीनतम पालुवाले वातावरण नै रंगिन बनाउँछन् । यो महिनामा सम्पूर्ण वातावरणमा ऋतुराज वसन्तको राजकीय उपस्थिति रहन्छ । वसन्तले आफ्नो माधुर्य, मादक सौन्दर्य तथा वासन्ती पवनको माधुर्यताले यो महिना (फागुन–चैत) मा सबैलाई मन्त्रमुग्ध पारिदिन्छ । यसै ऋतुमा खास गरेर फाल्गुन शुक्ल अष्टमीदेखि पुर्णिमासम्म एकापसमा रंग दल्दै प्रीतिभोज गरि उल्लासपुर्व...

जनउत्साह किन आएन ?

शाश्वत शर्मा- -  सबैलाईथाहा छ कि गणतन्त्र भनेर चिनिने अहिलेको यो भाँडतन्त्र आफ्नो अन्तिम विनदुमा पुगेको छ । यसपछि के हुने त ? यस विषयमा अन्यौल कायमै छ । यो शासन पद्धति त टिक्दै टिक्दैन, यसमा कुनै शंका रहेन । तर यसपछि कस्तो शासन प्रणाली ल्याउने ? यसबारेमा प्रश्न जारी छ । त्यसो त ०४७ को संविधानको पुनस्र्थापना गराउनु पर्छ भन्ने माग बहुसंख्यकको भए पनि त्यो मार्गचित्रतिर सम्बन्धित सरोकारलाहरू...

न्यूजिलेण्ड, एडमण्ड हिलारी र म

देवी काफ्ले- - -  म न्युजिल्यान्ड छिरे देखि नै मनमा एउटा कौतुहलताले डेरा जमाईसकेको थियो । सर एडमण्ड हिलारी पनि न्युजिल्यान्डकै बासिन्दा हुन् भन्ने थाहा भए देखि नै कौतुहलता बढेको थियो ।सगरमाथा पहिलोपल्ट आरोहण गर्ने हिलारी र तेन्जीङ नोर्गे साथी हुन्, उनीहरू सँगै सगरमाथा आरोहण गरेका हुनाले मलाई लागिरहेको थियो, म कतै उनको ठाउँमा पुग्न सक्छु कि भनेर । उनको जन्मठाउँमा पुगेपनि मैले गर्ने त केही...

महिला समानताको सवाल

अधिवक्ता गंगा दहाल– महिलालाई होच्याउने कमजोर बनाउने काम संस्कारकै रूपमा बिकास हुँदै अहिलेको अवस्था सम्म आइपुगेकै हो । महिलाको शक्तिलाई तल खसाल्ने काम महिलाका कामलाई कामै नमान्ने संस्कार हिजो पनि थियो, आज पनि नभएका होइनन्, छदैछ । महिलालाई हेप्नै पर्छ भन्ने संस्कार मस्तिष्कमा जतिसुकै पढेलेखेका घर घराना र समाजमै पनि जरा गाढेरै बसेको छ, लिसो झैं टास्सिएकै छ । यो कसैको दोष होइन समाजको भनौं या...

राजनीति नै राष्ट्रघाती

दीर्घराज प्रसाई– एकपटक रूसका शक्तिशाली राष्ट्रपति स्टालिनले आफ्नो सहायक खु्रस्चोबलाई छेउमा राखेर हजारौं मानिसहरूको उपस्थितिमा कडा भाषण गरिरहेका थिए । त्यो भाषणमा जनताको ठूलो उपस्थिति थियो । यसरी जनताको आकर्षक र समर्थन देखेर खु्रस्चोबले भनेछन्– ‘तपाईसँग जनताको कति ठूलो समर्थन छ, हेर्नुहोस्–जनताको कत्रो भीड ? तपाईलाई रूसका जनताको ठूलो समर्थन छ, यी जनताले कति मायाँ गर्दा...

गठबन्धन गर्न पारीकै लाइनको प्रतिक्षा

नेपाली कांग्रेस, माओवादी केन्द्र र जसपा मिलेर सरकार बनाउने कसरत जारी छ । यता जसपा टुक्य्राएर एमाले र जसपावीच पनि गठबन्धनको प्रयास भइरहेका छन् । सकस छ, सकसको निकास निस्केको छैन । जनयुद्ध र जनआन्दोलन, मधेश आन्दोलन गरेका ठूला दलहरू र नेपाली राजनीतिलाई हत्केलामा नचाउन सक्ने र नचाइरहेकाहरूले निकास निकाल्न किन सकेनन्, किन यिनलाई यति सारो माखेसाङ्गलो र सकस भइरहेछ ? समीकरणको, गठबन्धनको सूत्र नेपालमा ...

महगो हुनेछ मुठभेडको मोड

वरिष्ठ अधिवक्ता शिवप्रसाद सिग्देल - - जे भयो, भयो । नेताहरूले अब मुठभेडको मोड नभेटिने गरी सहमतिको राजनीति गर्नु उचित हुनेछ । आज राजनीतिक रूपमा जुन परिदृश्य देखिएको छ, यसका लागि सत्ता करिडरका खेलाडी, प्रतिपक्षी सबै जिम्मेवार छन् । दोष सबैले कबुल गर्नुपर्छ र मुठभेडमा मुलुक नजाओस् भनेर निकासका लागि सोच्नुपर्छ । हो, प्रधानमन्त्रीमा अहंकार देखिएकै छ । देखिनु स्वभाविक पनि छ । किनकि आफ्नै दलका प्रत...

यसपाली पनि महिला दिवस भाषणमात्र

देवी काफ्ले- -  ‘छोरीको जन्म, हारेको कर्म’ । अब पनि यो उखानलाई फेर्ने बेला भएन ? लोकतन्त्र आयो, छोरीहरूको लागि लोकतन्त्र आउनु पर्छ कि पर्दैन ? पर्छ भने १५ वर्षमा पनि छोरीहरूले किन सुरक्षाको अनुभूति गर्न सकेनन् ? किन छोरीहरूमाथिको हिंसा रोकिएन ? यसको जिम्मेवारी, जवाफदेही कसले लिने ? छोरीहरू जवाफ खोज्न थालेका छन् । यसपल्ट पनि ८ मार्च आयो र गयो । ८ मार्च अर्थात महिला दिवस । महिल...

बधाई, नेपाली सेनालाई बधाई

शाश्वत शर्मा- - -  गत बिहीवार महाशिवरात्रि, धूमधामका साथ भक्तिपूर्वक नेपाल लगायतका समस्त हिन्दू नरनारीले मनाए । महाशिरात्रिकै दिन, नेपालको राष्ट्रिय सेना, नेपाली सेनाले सदाझैं आफ्ने सेना दिवस पनि मनायो । हाम्रो नेपाली सेना गौरव गर्न लायक सेना हो । नेपाल एकीकरणदेखि एकीकृत नेपाली भूभागको सुरक्षासम्म नेपाली सेनाले गर्दै आएको छ । अब कतिपय आलोचनाले गोर्खाली सेना यो नेपाली सेना थिएन भनेर भने प...

झन अन्यौलग्रस्त भो राजनीति

शाश्वत शर्मा- -  वास्तवमा मुलुकको राजनीति अन्यौलग्रस्त बन्न पुगेको छ । भन्नेहरू भन्छन्, कुन बेला के हुने हो ? पत्तो छैन । सत्तारूढा र प्रमुख विपक्षीमात्रै होइन कि अन्य राजनीतिक दलहरू, जो नेपालमा प्रभावी छन्, मा पनि आन्तरिक समस्याहरू देखापरेका छन् । हिजोसम्म संसद विघटन विरूद्ध सर्वोच्चमा परेको मुद्दामा अल्झिएको मुलुक अहिले केपी शर्मा ओलीपछि प्रधानमन्त्री को हुने ? पार्टी हैसियत के हुने भन्...

घर सम्हाल्नेले मुलुक सम्हाल्न सक्छन्

अधिवक्ता गंगा दहाल– मानव सभ्यतादेखि लिएर अहिले यो मुलुकमा जति पनि परिवर्तनहरू भएका छन्, तत् तत् परिवर्तनहरूमा अत्यन्त ठूलो भूमिका महिलाहरूको पनि छ भन्नमा अत्युक्ति नहोला । पुरूषसरह महिला पनि विद्रोहमा उत्रिएकै हुन् । आजको यो परिवर्तनका लागि हिजो पुरूष सरह महिला पनि गिरफ्तार भए, चिसा छोडीमा रात बिताए, कैयौं महिला घाइते भए, कयौंले मृत्यु बरण गरि सहिद भए, जेल नेल सबै भोगे तर पनि महिलामाथि अ...

तिब्बती शरणार्थी बारे अमेरिकी कानुन

प्रेमसागर पौडेल- - प्रेमसागर पौडेल– एक चीनको नीति लिएको नेपालमा लगभग झण्डै बीस हजार बढी तिब्बतीहरू रहेका छन् भने झण्डै एक लाख असीहजार भारत, नेपाल, अमेरिका आदि मुलुकमा रहे बसेका छन् । प्रारम्भमा निर्वासित तिब्बतीहरू नेपालमा रहन र आवतजावत गर्न अन्तर्राष्ट्रिय मान्यताहरू १९५१ Convention Relating to the Status of Refugees यसको १९६७ को प्रोटोकल अनुसार भएको थियो । सुुरूमा तिब्बतियनहरू मुस्तांग...

आम महिलालाई महिला दिवस के हो ?

देवी काफ्ले- -  अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस र अन्तर्राष्ट्रिय नारी वर्ष मनाएर संसारका सबै देशका सबै नारी पुरूषसरह स्वतन्त्र र बन्धनमुक्त होउन्, उनीहरूमा पनि जागरण पैदा होस् र पुरूषमा पनि महिला स्वतन्त्रता र महिला अधिकार आवश्यक छ भन्ने भावना विकास होस् भन्ने विश्वव्यापी मान्यता हो । नेपालको संविधानले लैङ्गिक समानताको प्रत्याभूति गर्न महत्वपूर्ण प्रावधानहरूको व्यवस्था गरेको र त्यसबाट महिलाम...

बृद्धाश्रमबारे नैतिकशिक्षा जरूरी भयो

देवी काफ्ले- - बृद्धाश्रम किन चाहिन्छ ? बृद्धाश्रम भनेको बुढाबुढीलाई थन्क्याउने र ज्यूँदै मार्नका लागि बनाउने हो भने यो नेपाली संस्कारको अपमान भएन र ? सन्तान वैदेशिक रोजगारीमा जान्छन्, व्यापार व्यवसायमा सफल भएका पनि धेरै छन् । तिनको काम नेपालमा बृद्धाश्रम बनाउन चन्दा दिने हो कि घरमा बृद्धबृद्धा हुनेले तिनको स्याहार सुसार गर्ने र जसको कोही पनि छैन, तिनका लागि बृद्धाश्रम बनाउने हो ? छोराछोरी, ब...

कमरेडहरू अब सच्चिनैपर्छ

अधिवक्ता गंगा दहाल– राजनैतिक प्रतिषोधको कारण मुलुक कहिलेसम्म अनिर्णयको बन्दी बनिरहने हो, एकले अर्कोलाई कहिलेसम्म धारे हात र नानाभाँति गालीगलोज घोचपेच दोषारोपण गरिरहने हो, अब बन्द गरे हुन्न र ? कहिले टुङ्गो नलाग्ने यस्ता गतिविधिले हरेक सचेत नागरिकहरूलाई आज यस्तो हरकतहरू चिन्ताको बिषय बन्दै गएको छ ।  सम्मानित सर्वोच्च अदालतले संविधानको गलत प्रयोग गरि असंवैधानिक कदम चालिएको अवस्थामा न...

साहित्यमा कोपिला

साहित्यमा सुसेली

युवाहरू किन अन्यौलमा ?

Prem Sagar Poudel---प्रजातन्त्र नेता र तिनका आसेपासेका लागि मात्र नभइ सम्पूर्ण नेपालीले अनुभूति गर्ने प्रकारको होस् । जबसम्म हामी दलभन्दा माथि उठेर देशको स्वार्थलाई सर्वाेपरी ठान्दैनौं, तबसम्म सुखी नेपाली र समृद्ध नेपाल सम्भव छैन । सरकारले पहिलो प्राथमिकतामा राखेर खासगरी ठूला भ्रष्टाचारीलाई कार्वाही गर्नसक्यो भने जनताले स्वतःस्फूर्त वाहवाही गर्न थाल्नेछन् । मुख्यतः नेपालमा रहेको अमेरिकी स्वार्...

देश र जनताभन्दा संविधान ठूलो हुन्न

स्वयम्भुनाथ कार्की - -  संविधान सबै समस्याको हल हो । संविधान मुलुक र जनता भन्दा ठूलो हो । अनि अव्यक्त रूपमा केही चलेका व्यक्तिहरू भन्दा सानो हो भन्ने मान्यता स्थापित गर्न खोजिएको छ । संसद विगटनको संवैधानिक इजलासमा परिक्षणको क्रममा देखिएका अनेकौ दृष्यका आधार यहि मान्यता स्थापित गराउने प्रयत्न हुन । यहि क्रममा हरेक पक्षले यो संविधानका मान्यता चुरचुर पारेको छ । ठहर जे भए पनि यो संविधान सर्...

प्रतिक्षा गरौं अर्को परिदृश्यको

शाश्वत शर्मा - - राजनीतिमा नाटकीय परिवर्तन भइरहेका छन् । राजतन्त्रको केन्द्रविन्दु भएर पनि छिटो छिटो दृश्यहरू फेरिने गरेका छन् । गत फागुन ७ गते ७१औं प्रजातन्त्र दिवस तथा त्रिभुवन जयन्तीको अवसर पारेर पूर्वराजाले दिएको समयानुकूल र सशक्त सन्देशले पनि निषेधको राजनीतिलाई अन्त्य गर्न लक्षित छ भने देशका लागि एकजुट हुन सबैलाई आग्रह गरिएको छ ।  पूर्वराजाको वक्तव्य आएपछि जसपाका अध्यक्ष डा.बाबुराम ...

सरकारसग मलाई सोध्नु छ–

देवी काफ्ले - -  आन्दोलन, आमसभा, नेताका पाखुरा सुर्कासुर्कीको सिजन चलिरहेको छ अहिले । जनसभामा मान्छेको अत्याधिक उपस्थिति गराउनु नै शक्ति हो भनेर शक्ति प्रदर्शन भैरहेको छ । सडकमा जुलुस, टर्चलाईट, लालटिन बालेर कालो पट्टि शिरमा बाँधेर नारा लगाईएको छ । दैनिक रूपमा भएका यी कार्यक्रमहरू दुई फरक फरक अभियानका लागि हुन् । निशुल्क बसमा मान्छे ओसार्ने, जनमानस जुटाउने नेताहरू कुर्सी र सत्ताका लागि अ...

यता किन छैन नागरिक आन्दोलन ?

वरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल- - -  बलात्कार होस् कि हत्या, ती जघन्य अपराध हुन् । अपराध त अपराध नै हुन्छ, अपराधीलाई दण्ड दिने कानुनले हो । कानुनमाथि राजनीतिक दबाब प¥यो, ढिलासुस्ती भयो भने जाग्ने र जगाउने नागरिक समाजले हो । नागरिक आन्दोलनले हो । गंगामाया अधिकारी नेपालको कानुनका लागि, नागरिक समाजका सामु उभिएको यक्ष प्रश्न होइन र ? ४० वर्ष मुनीका महिलाहरुलाई मातापिता र वडाको सिफारिस नभए ...

व्यवस्था नै परिवर्तन गर्नुपर्छ

शाश्वत शर्मा - -  पुस ५ देखि संसद विघटनको पक्ष र विपक्षमा उल्झिएको मुलुक गत २ हप्ताअघि बैतडीकी किशोरी भागरथी भट्टको बलात्कारपछि हत्याको मामिलामा समेत अल्झिन पुगेको छ । निर्मला पन्त, सम्झना विकहरु त प्काशमा आएका अपराध हुन् । अहिले भागीरथी भट्टको काण्ड भएको छ । यस्तै प्रकृतिका कति घटनाहरु त प्रकाशमै आएका छैनन् । पििडत पक्षहरुलाई ठूलो रकम दिएर गुपचूप मिलाइएको, खासगरी बलात्कारको मुद्दामा, घटन...

गुलाफबाट मुक्कामुक्की कस्तो राजनीति हो यो ?

अधिवक्ता गंगा दहाल– युवा प्रेमी प्रेमिकाको जस्तो फूलको आदानप्रदानबाट सुरु भएको थियो, एमाले र माओवादीको एकीकरण र दुबैले भनेका थिए, नेकपाका हामी दुई पाइलट । अब नेकपा ५० वर्ष शासन गर्छ । नयाँ नेपाल बनाएर देखाउने छ भनेर समृद्ध नेपाल, सुखी नेपालको सपना देखाएकै हो । खुब हौसिएका थिए एमाले र नेकपा माओवादीले एकीकरणको न्वारानबाट नयाँ ना नेकपा पाउँदा । हौसला बुलन्द थियो । प्रचण्ड र माधव नेपालको प्...

महामहिम राष्ट्रपति महोदय, जदौ

देवी काफ्ले- -  नेपालको इतिहासमै हजुरको नाम सुनौलो अक्षरले लेखिनेछ । राजा पृथ्वीनारायण शाहकी बुहारी राज्यलक्ष्मीले पतिको देहावसान पछि छोरालाई गद्दीमा राखेर नायवी शासन चलाइन् । ससुराले शुरु गरेको बाइसे चौबिसे राज्य एकीकरण गरि सिङ्गो नेपाल निर्माण गर्ने कामलाई निरन्तरता दिइन् । कुटिल भाइ भारदारहरुले उनलाई सहयोग गरिरहेका उनका देवर बहादुर शाह र उनका बिचमा वैमनस्यता उत्पन्न गराई घर झगडा फैलाएर...

लोकतन्त्रमा किन हाहाकार हुनथाल्यो ?

राजन कार्की - -  बहुदल आयो भने प्रजातान्त्रिक नेपाल बन्छ भन्ने यिनै हुन् । यिनैले ०४७ को संविधान लेखे, जारी गरे र संविधानअनुसार चल्न सकेनन्, च्यातिदिए । हिन्दुधर्म र राजतन्त्र फालेपछि सुखैसुख पाइन्छ भनेर जनतालाई सपना देखाइयो, न शान्ति आयो न सुख पाइयो । अजङ अजङका अराजकतामात्र भोग्नुप¥यो । २०७२ को संविधान घोषणा भयो, न समृद्ध नेपाल र न सुखी नेपाली भए । निर्वाचनमा बहुमत पाए स्थिर सरकार र...

कहालीलाग्दो गरी बढ्यो बलात्कार र हत्या

अधिवक्ता गंगा दाहाल - -  निर्मला पन्तको बलात्कार र हत्यापछि धेरै वालिकाहरूको बलात्कार र हत्या भइसकेका छन् । यसैको अर्को श्रृङ्खला हो बैतडीकी भागिरथी भट्टको बलात्कारपछि हत्या प्रकरण । माघ २१ को यो घटनाले बल्ल राजनीतिक दलहरूलाई पनि तताएको देखियो । नेताहरूले पनि यसबारे बोले । तर, सरकारको असक्षमता भनेर यो घटनालाई राजनीतिकरण गरे । निर्मलाका सम्बन्धमा गृहमन्त्री रामबहादुर थापाले भनेका थिए&nda...

ओली र मोदीबाट केही हुन्न

शाश्वत शर्मा - -  ओली र मोदीबाट केही हुन्न, तीतो यथार्थ यही हो । जे गर्नुपर्छ, अब जनताले नै गर्नुपर्छ । नेकपाभित्रको प्रचण्ड–माधव समूहको राजधानीमा गरिएको शक्ति प्रदर्शन सफल भयो, न त माघ २२ को नेपाल बन्दको कार्यक्रम नै । उसो त, माघ २३ नेकपाभित्रकै ओली समूहले दरवार अघि गरेको जनबल प्रदर्शनमा पनि खासै दम थिएन । प्रचण्ड–माधव समूहले काठमाडौंमा दुई लाख जनता उतार्ने लक्ष्य लिएको थियो...

छोरीहरूको मृत्युमा हाँस्नेहरू सँग

देवी काफ्ले - -  आज पनि त्यही सेतो साडीलाई हाम्रा आमा काकीहरू संस्कारका रूपमा हेर्नुहुन्छ । पत्नी मरि सकेपछि दोस्रो बिहे गर्न पाइँदैन भनेर पुरूषलाई पत्नीको मलाम जान समेत नहुनेरनपर्ने र टाउको समेत खुर्कनु नपर्ने चलन चलाइयो । पत्नीको देहावसानको तेह्र दिनपछि नै बेहुली खोजिन्थ्यो तर त्यहि समाजमा पति वियोगमा महिलाले सौन्दर्यका सम्पूर्ण वस्तुहरू फालेर कुरूप बन्नुपर्ने वातावरणलाई निरन्तरता दिएर ...

मुलुक द्वन्द्वतर्फ

शाश्वत शर्मा- - -  संसद विघटनको समर्थन र विरुद्वमा अहिले सिंगो मुलुक तातेको छ । नेपालको गणतान्त्रिक संविधान अन्तर्गतमा भएको संसद विघटनको अभ्यासलाई लिएर एकथरि संविधानसम्मत नै भएको जिकीर गरिरहेका छन् भने यसका विपक्षीहरु चाहिं यो गणतन्त्र, संघीयता र धर्मनिरपेक्षताको खारेजीका लाग गरिएको हो भनेर दावी गरिरहेका छन्  अथाृत मुलुक दुईभागमा विभक्त भएको छ । अझ अचम्मको कुरो, सरकारका प्रभावशाली मन...

कति नङ्ग्याउने छोरी चेलीलाई ?

देवी काफ्ले- -  संसारका सात अर्ब मान्छेहरु मध्ये साढे तीन अर्ब त महिला छन् । ती तीन मध्ये एक तिहाइ अर्थात् एक अर्बको हाराहारी महिला हरेक दिन हिंसा सहन बाध्य छन् । संसारमा यो भन्दा ठूलो महायुद्ध के हुन सक्छ ? महिलाहरु नेपालमा मात्र हैन संसारका हरेक देशमा हिंसाको शिकार हुन्छन् । विकसित राष्ट्रहरुमा झन् धेरै हिंसा हुने गरेका छन् । दुःखको कुरा धेरैजसो हिंसा परिवार भित्र नै घटिरहेका छन् । समय...

दोषी त वह्मा थिए, नारीमा किन दोष

कोसिका शर्मा–  मान्छेलाई चेतनशील प्राणी भन्नुमा, मान्छे चिन्तनशिल हुनु हो, नत्र हेर्नू बोल्नु र सुन्न त जनावरले सक्छ तर जनावर चेतनशील नहुनुमा चिन्तन मननको कमी छ । जनावरले गर्ने गल्ती र मान्छेले गर्ने गल्तिमा फरक केही नभएरै किन जनावरलाई सजायको रुपमा शारीरिक कष्ट दिइन्छ अनि उसमा हुने मानसिक असरको किन कुनै ब्याख्या हुदैन किन कि हामी त्यहाँसम्म पुग्न चाहदैनौ । चेतनालाई ज्ञानात्मक, भावात...

दल हैन देश, दलको हैन स्वतन्त्रता

स्वयम्भुनाथ कार्की- - -  राणा शासन ढाल्न संगठित भएर खोलिएका दलहरु निरन्तर रुपमा वर्तमानसम्म अस्तित्वमा छन् । पञ्चायतको करिव तीसबर्ष नेपालमा कानुनतः दलहरु प्रतिवन्धित रहे । कुरो अनौठो लाग्न सक्छ तर सत्य हो कि त्यही तीसबर्ष दलहरुको विकासको निमित्त सबैभन्दा उर्वर रहे । अति नै सोझा र सरल स्वभावका राजा वीरेन्द्र र उनलाई प्रभावमा लिएर जे पनि गराउन सक्ने, रानी ऐश्वर्यालाई रिझाउन सफलहरुले बाबुको ...

साहित्यमा सुसेली

अन्यथा...देश असफल हुन्छ

शाश्वत शर्मा- -  दुईलाख मान्छे उतार्ने धक्कु लगाएका प्रचण्ड–माधव गुटले संसद बिघटनविरुद्ध गत शुक्रवार देखाएको जुलुस र आमसभा पूरै असफल भएको छ । सहरीया सचेत वर्गले उक्त विरोधसभालाई नजरअन्दाज गरिदिए भने खरिद गरेर तराईबाट उतारेका मान्छेहरुले घूमघामको अवसरका रुपमा प्रयोग गरे । कतिले त किन राजधानी आएको भन्नेसमेत बताउन सकेनन् । त्यसो त उक्त विरोधसभामा सांसद भङ्ग विरुद्धको विरोधसभा भनिएता पन...

प्रजातन्त्र,लोकतन्त्र कि दलतन्त्र

स्वयम्भुनाथ कार्की- - -  विगत दशकौदेखि केवल दलको उपस्थितिलाई मात्र प्रजातन्त्र परिभाषित गर्ने प्रयत्न भइरहेको छ । जनताको अधिकार भनेको केवल दलहरुले दिएका उम्मेदर मध्ये कसैलाई छान्नु मात्र भएको जस्तो परिभाषा गरिंदैछ । निर्णय प्रक्रियामा जनताको प्रत्यक्ष भागिदारी फिटिक्कै नभए पनि त्यसलाई लोकतन्त्र वा प्रजातन्त्र मानिनु पर्ने आग्रहले दुराग्रहको सीमा छोएको छ । लोकतन्त्र वा प्रजातन्त्र जे नाम...

हामी घृणित नेताका भेंडा नै हौं त ?

देवी काफ्ले-- कहिले दुई वर्ष कहिले अढाई वर्ष त कहिले तीन वर्ष! पाँच वर्षमा त कहिल्यै चुनाव नहुने भो । नेपाली जनताले स्थिर सरकार बेहोर्न नपाउने नै हुन् त ? जब जब नेताका लागि कुर्सीमा भागबन्डा पुग्दैन तब तब संविधान गलत देखिन्छ अनि सरकारले कू गर्छ । अनि पक्ष विपक्षमा तानातान र हानाहान शुरु हुन्छ । विरोध गर्नु, नारा जुलुसको शुरुआत गर्नु र मनपरि चुनाव घोषणा हुनु त लोकतन्त्रको गहना पो बनाईदिए । जबक...

शवका वाकसहरु ?

गंगा दहाल – गतहप्ता एयरपोर्टमा देखिएको कारुणिक दृश्य हो यो । शव बुझ्न जानेहरुको भीड । शव वाहनलाई भ्याइनभ्याई । एकैदिन १८ शव आयो । मलेसियाबाट आएका यी शवहरुले सरकारलाई केही भनेन ? सडकमा आन्दोलन गर्नेहरुले मान्छे गएर मान्छेका शव किन आए भनेर देखेनन् ? संसद पुनस्र्थापना हुनुपर्छ भनेर सडक तताइरहेका नेताहरुले यी शवका बारेमा बुझ्नपर्छ कि पर्दैन ? बोल्नुपर्छ कि पर्दैन ? आज शव भएका यिनै मान्छेक...

सबै अटाउने व्यवस्थाको खोजी

शाश्वत शर्मा- -  राजावादी हिन्दुवादी एकथरि नेताहरु अहिले औधि खुशी देखिन्छन् । जनआन्दोलनबाट नै कोठे बैठक, फोस्रो आश्वासन, दिवास्वप्नमा लीन यी नेताजीहरु केही समयदेखि आँधीबेहरीको रुपमा आएका राजतन्त्र पुनस्र्थापना र  हिन्दुराष्ट्र कायम गर्ने आन्दोलनले दिनप्रतिदिन जरा गाडेपछि यी आफूलाई खाँटी राजावादी बताउनेहरुको पारा सय डिग्रीभन्दा माथि चढेको छ । साथै अहिलेकै संविधान राजतन्त्र होइन कि पञ्...

संविधान हलो कि मुङ्ग्रो ?

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल- -  ‘गल्ती भयो भन्दैमा पश्चातापमा नडुब्नुहोस्, त्यसलाई सुधार्न र सतर्क हुनेतर्फ लाग्नुहोस् । आफनो गल्तीहरु नसुधार्नेले कहिल्यै सुख पाउँदैनन् तर फरक यत्ति हो कि एउटै गल्तीमा पटक पटक फस्नु मूर्खको लक्ष्यण हो ।’ कुनै विद्वानले भनेका यी वाक्यहरु यतिबेला नेपाली राजनीतिमा गला लागेका छन् । हामीले गल्ती गरेका छौं कि छैनौं ? हामी गल्ती सुधार्नतिर लागेका छौं...

कहा छ संविधान, कहा छ कानुन ?

धर्मरत्न श्रेष्ठ- -  अदालत अदालतजस्तो छ कि छैन ? अदालतमा संविधान, कानुनअनुसारको सहज व्यवस्था छ कि छैन ? यो आम प्रश्न हो र यो आम प्रश्नमा कसैको पनि सकारात्मक जवाफ सुनिदैन । किन ? किनकि नेपालमा कानुनको नौ सिङ् हुन्छ । जसले जसरी पनि व्याख्या गर्न सक्ने पनि कानुन हुन्छ । अब त न्यायाधीशको चित्त दुख्यो भने संविधान, कानुनले जे सुकै भनोस्, स्वविवेकको हतियार उठाएर न्यायलाई काक्रो चिरेजस्तो चि...

होस् गरौं, फेरि आयो चुनावको मौसम

देवी काफ्ले- -  फेरि आज बेशी चौतारामा माईक घन्किरहेका छन् ।चर्का नारा गुन्जीरहेका छन् । देश बिकासमा जोड दिनेछौं, देशलाई सिंगापुर बनाउछौं । हामी यो देशलाई स्वीट्जरल्यान्ड बनाउंछा, भोका नांगा कोहि हुने छैनन् । गाँस बाँस कपासको ब्यवस्था हुन्छ । गाउँमा गाडी गुड्नेछन् । चाइना रेल चढ्ने कि भारतिय रेल तपाईंको रोजाई हुनेछ । स्कुल, कलेजहरु खोलिनेछन् । शिक्षा निशुल्क हुनेछ । स्वास्थ्यचौकी, अस्पताल ...

गणतन्त्र चलाउन असक्षमहरू

वरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल - - जनयुद्ध र जनआन्दोलनमा विदेशीको व्यापक लगानी रहेछ, यी नेताका हिम्मत र आँटलेमात्र भएको होइन भन्ने कुरा घामजत्तिकै छर्लङ्ग भएको छ । आफ्नो मेहनत, आफ्ना सन्तानको मायाँ हुनु मान्छेको गुण हो । गणतन्त्र घोषणा, संघीयता र धर्मनिरपेक्षता सहितको संविधान नेपालका ठूला पार्टीहरूले आमनागरिकको अपेक्षा अनुसार घोषणा गरेका होइन रहेछ । त्यसैले यिनलाई गणतन्त्र, संघीयता, संविधानको खा...

सकेजति नाङ्गिने र नङ्ग्याउने लोकतन्त्र

राजन कार्की- -  सामान्य सभ्यताको सीमासमेत बाँकी नराखेर गालीगलौज चलिरहेको छ । सर्पले सर्पको खुट्टा देख्छ भनेझैं प्रत्येक नेता एकदोस्राप्रति कोपरा खन्याउन पछि परेको छैन । कसैले कसैलाई नङ्ग्याउन बाँकी राखेनन् । राजनीतिक संस्कार, सभ्यता केही पनि बाँकी छैन । लोकतान्त्रिक राजनीति भट्टीबाट निस्केका जड्याहहरूको झगडाजस्तो पो देखिन थाल्यो । अब पनि कसैले नेपालमा लोकतन्त्र छ भन्छ भने त्यो व्यक्ति मा...

अव त हामी जनता चेतौं

शाश्वत शर्मा - - धेरैपल्ट सत्तामा पुगेर असफल भएको कांग्रेसले गत शनिवार ३३० निर्वाचन क्षेत्रमा वर्तमान ओली नेतृत्वको सरकार विरूद्धको प्रशर्शन र सभा आयोजना गरेको थियो । नेपाली कांग्रेसले आउँदा माघ ३ गते ७५३ पालिका र माघ ८ गते ६७४३ वडामा पनि विरोधसभा र प्रदर्शनको आयोजना गर्ने बताएको छ । कांग्रेसले अधिनायकवादी शैलीको विरोध गर्ने ? के भन्ने ? यो मुलुकलार्ई रसातलमा पु¥याउने मुख्य जिम्मेवार नै का...

नेपालमा अमेरिकी प्रभाव बढ्दैछ

प्रेमसागर पौडेल- -  नेपालमा बाह्य शक्तिको उपस्थिति राजनीतिक, आर्थिक, साँस्कृतिक, सैन्य, सामाजिक लगायतका क्षेत्रमा प्रचुरमात्रामा छ । राणा शासनदेखि नै वैदेशिक हस्तक्षेप बढ्न थालेको भए पनि पञ्चायतकालको उत्तरार्धमा निकै कसिलो भएको महशुस गरिएको हो । वैदेशिक हस्तक्षेपमा नै राजनीतिक परिवर्तनका लागि वातावरण बनाइएको सम्बन्धितहरूले बेलामौकामा स्विकारेका छन् । जो छर्लङ्ग छ । अमेरिकाको छातावाट भारत...

राजनीति पनि हास्य

धर्मरत्न श्रेष्ठ- -  लोकतन्त्र आयो भनेर हौसिनेहरु हाँस्न थालेका छन् । हाँस्नका लागि अव सिस्नोपानीले देखाउने हास्यव्यङ्गका लागि तिहार पर्खनु पर्दैन । मदनकृष्ण, हरिवंश आचार्यले देखाउने कुनै हाँस्य टेलिश्रृंखला पनि कुर्नु पर्दैन । नयाँ नेपाल बनाउँछु भन्नेहरुले दिनहुँ हाँस्यव्यङ्ग देखाइरहेका छन् । फरक यत्ति छ कि यो राजनीतिक हास्यकला हो, मुख्य कलाकारहरुमा प्रधानमन्त्री केपी ओली, उनका प्रत...

निरुपालको मुखबाट ओलीको आवाज

वरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल- -  संंविधानअनुसार संसद विघटन गर्न कहाँ मिल्थ्यो र ? प्रधानमन्त्रीले त्यो काम गरिदिए, राष्ट्रपतिले लालमोहर ठोकिदिइन् । अव संविधानअनुसार सरकार चलेको छ भन्ने अवस्था छैन । नयाँ चुनावमा गएको सरकार आफैमा काम चलाउन सरकार हुन्छ, यसबारेमा राष्ट्रपति अझै बोलेकी छैनन्, मानौं राष्ट्रपति प्रधानमन्त्रीको बशमा परेकी छिन् । बशमा परेको मान्छे, बशमा पार्नेको इसाराबिना बोल्दैन, ...

विदेशी चरणमा गिर्नु बुद्धिमानी होइन

वेदराज पन्त- - महामण्डलेश्वर श्री पुण्यानन्द गिरि भन्नुहुन्छ– आजको प्रासङगिक विÈय धर्म सापेÔता र निरपेÔताले दिने अर्थको व्याख्या गर्नु हो । यसमा सर्वप्रथम धर्मको अर्थ स्पष्ट हुनु जरुरी छ । धारण्ँ र पोÈण्ँ गर्ने Ôमता जसमा हुन्छ, त्यो गुण्ँ र स्वभावयुक्त हुन्छ धर्म । पानीमा प्राण्ँी मात्रलाई जीवन धारण्ँ गराउने गुण्ँ रहन्छ । पानीले शरीर सफा गरिदिन्छ, भा&ldquo...

साहित्य कोपिला

नेताहरु गैह्रजिम्मेवार देखिए

प्रेमसागर पौडेल–    १. अन्य दलका नेताहरु पनि गैह्रजिम्मेवार नै देखिएका हुन् । यतिबेला मुद्दा नेकपाको छ । नेकपाका जिम्मेवार नेताहरु सडकदेखि अदालतसम्म बाझाबाझ गरिरहेका देखिन्छन् । मेरो निष्कर्ष छ– नेकपाका दुवै नेताहरू गैरजिम्मेवार देखिए । नपाउनेले छोरापायो खेलाइ खेलाइ मा¥यो भन्ने उखान जस्तो गरे । कस्तो अचम्मको दृश्य हो यो ? प्रतिनिधिसभाको निर्वाचनका लागि सुरक्षा खर्च ...

अब जे हुन्छ, चाडै हुन्छ

शाश्वत शर्मा- -  नयाँ नेपालको नाराले केही गर्न सकेन । अब जे हुन्छ चाँडै हुन्छ । केही न केही परिवर्तन हुन्छ भन्ने आशा, जिज्ञासा र उत्सुकता जनस्तरमा बढेर गएको छ । संसदको बिघटनपछि आन्दोलनमय भएको मुलुकको ध्यान फेरि एकपटक आफूतिर आत्रर्षितगर्दै पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह सपरिवार झापाको दमक पुगेका छन् । त्यसो त, संसद पनस्र्थापनाको माँग सहित माधव–प्रचण्ड गूट लगायत जसपाहरु समेत सडकमा उत्रिसके...

खै के आश गर्नु ?

अधिवक्ता गंगा दहाल- - गंगा दहाल– २०७७ पौष ५ गतेका दिन प्रधानमन्त्रीले संसद विघटन गरे पश्चात नेकपा भित्र उत्पन्न भएको बिभाजनको अवस्थाले हरेकको मन मस्तिष्कमा अनौठो तरङ्ग साथै अव के पार्टीको के होला, देशको के होला भन्ने जिज्ञासा उत्पन्न गरेको छ । को को कुन कुन कित्तामा रहने भन्ने कुराको पार्टी कमिटीहरु देखि लिएर प्रदेश सभा, राष्ट्रिय सभाका, संसदका सांसदहरुमा चासोको बिषय बनेको देखिन्छ । लाग...

साहित्यमा कोपिला विधा

कस्तो मुलुक, कस्ता जनता

शाश्वत शर्मा--  सचेत नेपालीको ध्यान नेकपा कहिले बिभाजन हुन्छ भन्नेमा थियो, प्रधानमन्त्रीले आगामी वैशाख २३ र २७ गते मध्यावधिको सिफारिस गरिदियो, राष्ट्रपतिले ल्याप्चे ठोकिदिइन् । प्रधानमन्त्रीले ल्याएको संवैधानिक परिषद सम्बन्धी अध्यादेश झण्डै दुई तिहाइको बहुमतमा गएर बज्रियो, मध्यावधि घोषणा भयो । पूर्व राजाले नेपालगञ्जका मेयर धवल शमशेरसँग व्यक्त गर्नुभएको ‘मलाई दलहरुले राजा बनाएका पनि...

हामी कति धेरै गलत भयौं

अधिवक्ता गंगा दहाल--  गंगा दहाल– २०७७ साल पुस ५ गते जनतालाई जिल्लाराम पार्ने दुई घटना एकैसाथ घटेका छन् । नेकपा नेतृत्वको सरकारविरुद्ध नेकपाकै सांसदहरुले अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता गरे । अविश्वासको प्रस्तावको बिपक्षमा प्रधानमन्त्री केपी ओलीले आगामी वैशाख १७ र २७ गते दुई चरणमा मध्यावधि निर्वाचन गर्ने घोषणा गरिदिए । सरकारले पठाएको प्रस्तावमा राष्ट्रपतिले मञ्जुरी दिन कत्ति बेर लगाइनन् ।...

नेपाललाई अस्थिरताको आगोमा झोसियो

प्रेमसागर पौडेल–  मैले बारम्बार भन्दै आएको छु, दुवैपक्ष मिल्नुको अर्को विकल्प छैन । मिल्दा तपाईंहरूलाई मात्रै होइन देश र जनतालाई पनि फाइदा हुन्छ । मेरो सुझावलाई कसैले पनि महत्वपूर्ण ठानेनन् । झण्डै दुई तिहाइको शक्ति भएको नेकपाका नेताहरुले परिपक्वता देखाउन सकेनन् । सत्ता र शक्तिको लडाइँमा आफू आफूमै भिड्न थालेपछि अन्ततोगत्वा नतिजा मध्यावधि चुनावसम्म पुगेरै छाड्यो । प्रधानमन्त्री त...

राजतन्त्र, गणतन्त्र, प्रजातन्त्र

स्वयम्भुनाथ कार्की-- सडकमा फेरी नारा जुलुस शुरु भएको छ । शुरु भन्नु त्यति उपयुक्त नहोला, किनभने अव भविष्यमा कहिले संघर्ष गर्नु नपर्ने अन्तिम आन्दोलन भनेको आन्दोलनले संघर्ष रोक्न सकेन । त्यसपछि त झन बन्द, हडताल, तोडफोड, हिंसा आदि बढेर गएको छ । जनआन्दोलन २ भनेर स्वनामाकरण गरिएको आन्दोलनले राजसंस्थाको चाह राख्नेलाई तितरवितर गरेको थियो । यो अवस्थामा उनिहरु प्रत्येकले आफुलाई एक्लो भएको ठाने । दमनको...

कोपिला साहित्य

केही व्यक्ति केही मुक्तकहरु

सपना नै विचारको चावी हो

सागर पाण्डेय, काठमाडौं-- -  सांसारिक प्रगतिको कुरा होस् या अध्यात्मिक जागरणको सपनाले ठूलो योगदान पुर्याएको देखिन्छ । हामी मुर्छित हुँदा पनि सपना देख्न सकिने अस्तित्वको कस्तो ब्यवस्था होला ? सपना चलचित्र सरह हुन्छ तर सुत्ने बितिकै सपना देख्ने पनि होलान् । सपना देखाउने र देख्ने हो ? तपाईं त आँखा चिम्लेर, कान थुनेर आफुलाई बिस्तरामा समर्पित गरिदिनु भएको थियो । शरीरको प्रणालीलाई स्वचालित बनाउ...

हँसायो, हँसायो कांग्रेसले बेस्सरी हँसायो

धर्मरत्न श्रेष्ठ--    कांग्रेसका बरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेललाई तनहुँमा ३ घण्टा पक्राउ गरेर छाडियो, अघिल्लो दिनको साटो भोलिपल्ट उनले पुलको उद्घाटन गरे । र, प्रतिक्रिया दिए– अझै राणा शासन गएकै रहेनछ । पेलेर शासन गर्ने सरकार अधिनायकबादी हो । चुपचाप सत्ताबादी बनेका कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा बल्ल ब्यूँझिछन्, गुर्जिहाले– मङ्सिर २९ गते ७७ जिल्लामै नेकपा नेतृत्वको सरक...

महिलामा गुम्सिएको क्षमता

गंगा दहाल--  गंगा दहाल– आम महिलाहरुको अन्तरनिहित गुम्सिएको क्षमतालाई बाहिर निकाली त्यस क्षमताको बिकास गर्नुनै महिला सशक्तीकरण हो । महिलाहरुको क्षमताको वृद्धिका लागि राज्यले र विभिन्न सामाजिक संघ संस्थाहरुले महिलाको अन्तरनिहित क्षमताको बिकासका लागी विभिन्न प्रयास पनि गर्दै आएको देखिन्छ, सुनिन्छ तर नगन्य रुपमा मात्र उपलब्धि भएको छ । यही गतिमा जाने हो भने अझै कति पुस्ता पर सम्म जानुपर्...

लैङ्गिक हिंसाविरुद्धका १६ दिन

देवी काफ्ले--- नोभेम्बर २५ देखि डिसेम्बर १० सम्म महिला हिंसा बिरुद्धको १६ दिने अभियान । संयुक्त राष्ट्रसंघको सन् १९९९ को महासभाले नोभेम्बर २५ लाई महिला हिंसा विरुद्धको दिवसका रुपमा मनाउने निर्णय गरेको हो  । हरेक वर्षको २५ नोभेम्बरदेखि १० डिसेम्बरसम्म १६ दिन लैङ्गिक हिंसाका विरुद्ध ऐक्यबद्धता जनाउन र जनचेतना कायम राख्न कार्यक्रमहरु गरिन्छ  । आजकल त झन् दिवस मनाउन गरिने कार्यक्रम त झन...

शासक होइन, शासन परिवर्तन

शाश्वत शर्मा– –  अव समय आयो, शासक परिवर्तनको । जनता सडकमा निस्किन थाले । राजतन्त्र समर्थकहरुको स्वतःस्फूर्त ¥याली ठाउँ ठाउँमा सुरु हुन थालिसकेपछि, राष्ट्रद्रोहीहरुको मुटुमा ढ्याङ्ग्रो ठोक्न थालेको छ । डा.बबुराम नाम भए पनि आम नेपालीले भारुराम भनेर चिन्ने एक राष्ट्रद्रोहीले गणतन्त्रको भात पाक्न ढिलो भयो भनेर राजतन्त्रको गू नखाऔं भनेर राजतन्त्रको समर्थनमा निस्केको ¥यालीम...

अब राष्ट्रिय झण्डा उठाऔं

स्वयम्भुनाथ कार्की– प्रजातन्त्र केवल शव्दमा सिमित भएको छ । स्थानिय निकाय दल र नेताहरुको पैसाको जोहो गर्ने संयन्त्रमा बदलिएका छन् । योग्यताको आधारमा भन्दा चाकरी र ‘पत्रम पुष्पम्’को आधारमा स्थान पाउँछ । काम गर्नु भन्दा ‘पत्रम पुष्पम्’मा गरेको लगानी नाफा सहित उठाउनु उसको पहिलो प्राथमिकता भयो भने त्यो स्वभाविक नै मान्नु पर्दछ । सत्तामा दल बदलिने वित्तिकै आफ्नो पद पन...

हामी प्रो नेपाली बनौं

नेपाल देश र नेपालीको स्वार्थ रक्षाका लागि म जस्तोसुकै बलिदानी दिन तयार छु । आज प्रत्येक नेपालीमा यस्तै कसिलो भाव र भावना आवश्यक छ । प्रो.इन्डियन, प्रो.चाइनिज वा प्रो.अमेरिकन होइनौं, हामी नेपाली हौं । हामी पहिले नेपाली नै हौं, पहिला नेपाली नै हुनुपर्छ, यसैमा हाम्रो भलो छ । नेपाली हुनुमै सुखद भविष्य छ । जुनसुकै परिवर्तन अथवा जुनसुकै व्यक्तिको नेतृत्वको सरकार गठन भए पनि भ्रष्टाचारमा अडेको...

अव विप्लवसँग एकता

काठमाडौं । नेकपा (माओवादी केन्द्र) का अध्यक्ष गोपाल किराँतीले नेत्रविक्रम चन्द विप्लव नेतृत्वको नेकपासँग एकता गरिने खुलासा गरेका छन् । मंसिर ८–१० गतेको बैठकले यस्तो निर्णय गरेको किराँतीले बताए । समाजवादी आन्दोलनको साझा सूची बन्नेछ । पार्टीका अध्यक्ष किराँतीले अब व्यापक ध्रुवीकरणमा जाने हो भन्दै विप्लवसँग गम्भीर छलफल भैरहेको पनि स्पष्ट पारेका छन् । किराँतीका अनुसार आगामी बैशाखमा राष्ट्रिय...

रत्नपार्कमा पद्मरत्न तुलाधरको शालिक किन ?

धर्मरत्न श्रेष्ठ---   पद्मरत्न तुलाधरले देश र देशवासीका लागि कुन त्यस्तो योगदान गरेछन् र उनको सालिक रत्नपार्कको नामै बदलेर त्यही स्थानमा राख्नुपर्ने ? रत्नपार्क आफैमा ठिक छ, यसमा बेठिक हुने अथवा अलोकतान्त्रिक देखिने कुन त्यस्तो सवाल छ र ? होला, कम्युनिष्ट आन्दोलनमा पद्मरत्नको योगदान होला । एउटा दल, विचारको प्रतिनिधित्व गर्ने व्यक्ति राष्ट्रको विभूति हुनसक्छ ? हो, शंखधर साख्वा ऐतिहासि...

समस्याका जड १२ बुँदेका पात्रहरु

युवराज घिमिरे--- नेपाली राजनीतिका प्रखर विश्लेषक युवराज घिमिरेको दृष्टिमा अस्थिर राजनीतिक  समस्याको जरो के हो ? घिमिरे भन्नुहुन्छ– १२ बुँदेपछि संघीयता, गणतन्त्र तथा धर्म निरपेक्षता जस्ता महत्वपूर्ण विषयलाई ‘प्रगातिशीलता’ र ‘अग्रगमन’ को जामा ओढाएर नेपालका राजनीतिक नेतृत्व, नागरिक सामाज र मिडियाकर्मी त्यसको पछि त लागे नै, त्यसमा आम जनताको संलग्नता र प्रजातान्त्...

गाईजात्रै देखाए कम्युनिष्टले

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल-- लाजमर्नु शासन बन्यो लोकतन्त्र । लोकतन्त्र आफैमा उत्तम व्यवस्था हो, लोकतन्त्र भनेको लोकप्रतिको जवाफदेहीता हो । जवाफदेहीता त शून्य हुनपुग्यो । वास्तवमा लोकतन्त्रको नाममा जुन शासन चलिरहेको छ, यो शासन भनेको निरंकूशतन्त्र हो । प्रचण्डजस्ता जनयुद्धकारी नेता, जसले सर्वहाराको काँधमा बन्दुक राखेर यति ठूलो परिवर्तन गर्न सफल भए, त्यस्ता नेता यतिसम्म तल झर्न सक्छन् भनेर देख्...

राजालाई विश्वास दिलाएर छुरी धसियो

दीर्घराज प्रसाई-- राजालाई विश्वास दिलाएर गिरिजाले पडाडिबाट छुरी हाने ! त्यसलाई धोका दिएर विदेशीको इशारामा आफै  राष्ट्रप्रमुख बनेर संवैधानिक मर्यादा तोडे । त्यसैको परिणम आज देश  अन्योलग्रस्त बनेको छ ।  २०६३  सालको जनआन्दोलन सफल भएपछि जनआन्दोलनको नेताको हैसियतबाट प्रधानमन्त्री  बनेर, २०४७ सालको संविधान अनुसार गिरिजाप्रसादले राजदरबारमा राजा  ज्ञानेन्द्रबाट सपथग्रशण ...

नेपालमै परीक्षण थालियो

धर्मरत्न श्रेष्ठ---   नेपालमै उत्पादित कोरोनाविरुद्धको औषधि ४ सय ६६ जनामा परीक्षण सुरु भएको छ । यसका लागि औषधि उत्पादकले ३६ लाख बराबरको औषधि निशुल्क उपलव्ध गराएको जनाएको छ । कोभिड १९ ले मृत्यु हुनेहरुको संख्या हजार नाघिसकेको छ । कोरोना झण्डै झण्डै घरघरमै फैलिन थालिसकेको स्थितिमा देउराली जनता फर्मास्यूटकल्सले फाबिर २०० नामक औषधि उत्पादन गरेर क्लिनिकल परीक्षण गराउन थालेको हो । कोरोनाले...

निरंकूश नेतातन्त्रबाट मुक्तिको संघर्ष

स्वयम्भुनाथ कार्की--- नेपालीहरु विगत लामो समयदेखि निरंकुशताको चपेटामा परेका छन । केवल रानीको पञ्जापत्रको आधार लिएर एक शताव्दी भन्दा धेरै समय हुकुमी शासन चलाउन सफल राणा परिवार मुखैमा नियम र कानुन लिएर बसेको थियो । मध्ययुगको यो राज्य प्रणाली आधुनिक युगमा विस्थापित हुँदै गएको कुरा पद्मसम्सेरले त बुझे तर अन्य राणाले बुझेनन । राणा शासन कायम नै रहेको भए यसवेला श्री ३ हुनेको मनमा मेरो बाजेको पदवी खोस...

चीनले किन भारत परस्त भन्यो ?

हुम्लामा चीनले ११ वर १२ नम्बर पिलर सा¥यो, सीमा मिच्यो भनेपछि ग्लोबल टाइम्सले कांग्रेसले नभएको सीमा विवादलाई उचालेको आरोप लगाउँदै भारत र पश्चिमा देश परस्त दलका रुपमा चित्रित गरेपछि कांग्रेसले नोभेम्बर १० मा प्रकाशित समाचारको खण्डन गरेको छ । कांग्रेसले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘ग्लोबल टाइम्सको आधारहीन र आपत्तिजनक टिप्पणीको नेपाली कांग्रेस निन्दा गर्दछ । नेपालको राष्ट्रिय अखण्डता...

काम गर्न नदिएर घेराबन्दी गर्ने ?

प्रचण्डको ८ पृष्ठ लामो पत्रको  जवाफ दिँदै प्रधानमन्त्री तथा अध्यक्ष ओलीले १० पेज लामो पत्र लेखेर सोधका छन्– नेतृत्व हस्तान्तरणको बाटो छाडेर चलखेल, गुटबाजी किन ? मलाई घेराबन्दी गर्ने, सरकारलाई काम नै गर्न नदिने, यो के भइरहेको छ ? के विगतमा पनि प्रधानमन्त्रीको हातखुट्टा बाँध्ने र घेराबन्दी गरिएको थियो र ? थोरै नै होला, सरकारले गरेका सकारात्मक काम सरकारमा रहनेले मात्रै प्रचार गर्ने, पा...

देश नदेख्ने नेता, के नेता ?

प्रेमसागर पौडेल--- जसले आफ्नो देशको सिमानाको रक्षा गर्न सक्दैन, त्यो नेता होइन र हुन सक्दैन । अहिलेको ब्यवस्था भनेको खुलारुपमा भ्रष्टाचार गर्ने हुनपुग्यो । हाकाहाकी प्रतिस्पर्धात्मक रुपमा भ्रष्टाचार गरिरहेछन्, पक्ष र प्रतिपक्ष दुवै मिलेर अपराधिकरण गरिरहेछन् । पञ्चायती ब्यवस्थामा घुस टेबुलमुनिबाट लिन्थे, अहिले घुस नलिई कसैले काम गर्दै गर्दैनन् । अव हामी सबै देशका लागि एकजुट हुनुपर्छ । देशको म...

कसको दबाबमा मानिदिएको ?

काठमाडौं । पूर्व सञ्चारमन्त्री गोकुल बास्कोटाले भन्नुभएको छ– देशलाई संघीयता खाँचो नै थिएन, द्वन्द्व व्यवस्थापनको लागि मान्दिनु परेको हो । द्वन्द्व व्यवस्थापनका लागि मानिदिनु परेको भए, मान्दिनु भनेर दबाब दिने शक्ति कुन थियो ? देशी त कोही थिएनन्, विदेशी भारत कै दबाब हो त ? सरकारले मन्त्रिपरिषद्बाट देशको नाम ‘सङ्घीय लोकतान्तिक गणतन्त्र नेपाल’ नलेख्ने निर्णय गरेपछि यतिबेला बादबि...

गुलामी चक्रव्यूहबाट निस्कन सकेनौं

डा.राजेश अहिराज--- काठामाडौं । अधिकांस  वकिल र न्यायाधीशहरु राजनैतिक दलको आवरणमा वा भातृ  संगठनमा क्रियाशील रहने अनि स्वतन्त्र र निष्पक्ष न्यायको कुरा गर्ने ? कसरी न्याय हुन्छ ? राजनीतिक दलमा आबद्ध रहि न्यायाधीशले नेताको गुलामी गरुन्जेल स्वतन्त्र न्यायालय रहन सक्दैन । राजनीति र अपराध छुट्टीनु पर्छ । राजनीतिको अपराधिकरण र अपराधको राजनीति करण गर्न मिल्दैन । हरेक नागरिकले नेपाली भएकोमा...

ग्रेटर कालापानी यसरी सम्भव छ

बुद्धिनारायण श्रेष्ठ---- नेपालको उत्तरी सीमामा १८ भारतीय सैन्य चेकपोस्ट १७ वर्षसम्म थियो । ती भारतीय चेकपोस्ट सर्लक्क उठाएर पठाउन यदुनाथ खनाल, भीमबहादुर पाँडे, क्षेत्रबिक्रम राणा, ऋषिकेश शाह, पदमबहादुर खत्री, कीर्तिनिधि बिष्ट, राजा महेन्द्रले जसरी चाप्लुसीपूर्ण कूटनीति, कुटिल रणनीति, चातुर्यपूर्ण वार्तानीति अपनाएर भारतको अन्तर्राष्ट्रिय छवी जोगाएर भूमिका खेले । अहिले ओलीले मात्र होइन तर सक्षम...

के तुलना गर्ने ०४६ अघि पछिका ३० वर्षको

ध्रुवहरि अधिकारी-- सबैभन्दा ठूलो खडेरी भनेकै ‘विश्वसनीयताको खडेरी’ हुन पुगेको छ । तपाईं–हामी समाचारका उपभोक्ता आफूले उपभोग गर्ने वस्तुको शुद्धता र ताजापनमा ढुक्क हुने अवस्थामा छौं त ?  जति पनि बोल्न लेख्न पाइन्छ तर सुनवाइ कहीं कतै हुँदैन । पहिले यसको ठीक उल्टो अवस्था थियो । लेखिहाल्न सावधानी अपनाउनुपर्ने तर लेखेको, छापेको कुरामा शासकहरूको दृष्टि पुग्ने । २०७७ सालको भदौम...

लुटैलूट छुटैछूट भएको देश नेपालमात्रै हो

प्रा. जनार्दन सुवेदी-- घोडगधा एउटा अचम्म को जन्तु होः चढ्न पनि नमिल्ने, काटेर खान पनि नमिल्ने ।  जुन देशका मन्त्री दलालहरु र कमिसन एजेन्टसँग दिनदहाडै आफ्नै कार्यकक्षमा अर्बौंको बार्गेनिङ गर्छन् र त्यसको अडियो सार्वजनिक हुन्छ । लोकलाजले पदबाट बिदा भए पनि पशुपतिको साँढे जसरी निर्धक्क समाजमा टाउको उठाएर जो चोर उसैको ठूलो स्वरको शैलीमा टेलिभिजनका पर्दामा वायु फ्याँकिरहेका देखिन्छन् । सरकारी ...

भारतले प्रधानमन्त्री रअका भनेर देखाइदियो

प्रेमसागर पौडेल--- प्रधानमन्त्री केपी ओलीले यसअघिको चुनावी सभाहरुलाई सम्बोधन गर्दै चटके शैलीमा भन्नुभएको थियो– हाम्रा राष्ट्रियहितको रक्षा गर्ने अभियानमा छौं । नेकपाले जितेपछि चिल्ला सडकहरू बन्नेछन् । ती सडकका ठाउँठाउँमा प्लेनसमेत ल्याण्ड गर्नसक्ने चौंडा हुनेछन् । देशभरि उद्योग, स्कुल, कलेज खुल्नेछन् । यतिधेरै विकास निर्माणका लागि पैसा कहाँबाट आउँछ भन्लान् । पैसा अमेरिकाबाट आउँछ । अब नेप...

विप्लवका भाइरल अभिव्यक्ति

   काठमाडौं । ‘राजा विरेन्द्र हुँदाहुँदै राजतन्त्र विरुद्ध जनता उतार्न कुनै पनि हालतमा नसक्ने भएपछि नारायणहिटी दरवार हत्याकाण्ड घटाईएको थियोे र विरेन्द्रको मृत्यु पश्चात राजा ज्ञानेन्द्रको परिवारलाई उक्त घटनाको दोषी आरोप लगाएर जनतामा भ्रम सिर्जना गरि राजतन्त्रलाई कमजोर पार्ने काम भयो । त्यसैको फलस्वरूप राजतन्त्र कमजोर हुँदै गयो र जनतालाई झुक्याएर राजतन्त्र बिरुद्ध उनीहरुलाई उतार...

भारतीय पत्रकार भन्छन्

वरिष्ठ भारतीय पत्रकार आनन्द स्वरुप बर्मा भन्छन ः ‘कालापानी नेपालकै हिस्सा हो, राजा महेन्द्रले भारतीय सेना बस्नमात्र दिएका थिए । नेपालविरुद्ध विष बमन गरिरहेको चर्चित टीभी आजतकर्कै रेडियोसँग गत शुक्रवार पत्रकार बर्माले यसरी सही सत्य बोलेका हुन् । तथापि भारतका मिडिया र केही नेताहरु नेपालमाथि खनिएकै छन् । भारतका स्थलसेनाध्यक्षदेखि भारतीय सत्ताले समेत कसैको इसारामा नेपालले कालापानी, लिम्पिया...

रअले गल्नेभो, दशैपछि सरकार ढल्नेभो

काठमाडाँैं । रअ प्रमुख सामन्तकुमार गोयल आउनुभो, प्रधानमन्त्रीलाई भेट्नु भो, रात नेपालमै बिताउनु भो र रातभरि र भोलिपल्ट नक्साल र ललितपुरका होटलमा कसकसलाई भेट्नु भो, अनि फर्कनुभो । भेट्नेले मैले भेटेँ भनेनन्, भेटेको छैन भन्नेहरुको ताँती लागेको छ । गत बुधवारदेखि नेपाली राजनीतिमा आँधी हुरी चलिरहेको छ । ओलीबिरोधीहरु भन्न थालेका छन्– दशैंपछि कर्णाली प्रदेशमा जस्तै केन्द्रमा ओली ढल्छन् । ए...

दशैं दशा नबनोस्

गंगा दहाल – दशै न त धेरै जाडो न त धेरै गर्मी यस्तो मौसममा मनाइने हिन्दुहरुको महान चाड हो । यो शरद ऋतुमा पर्दछ । दशै बिशेष शक्ति र सत्यको विजयको प्रतीकको रुपमा मनाइन्छ । महिसासुर, रक्तबिज, शुम्भ, निशुम्भ आदि नाम गरेका राक्षसहरुलाई बध गरी देवताहरुलाई रक्षा गरेको हुनाले दशैमा नारी शक्ति स्वरुप शक्ति देवी दुर्गा भवानीको बिशेष आराधना गरि मनाइन्छ ।  दशैमा देवी दुर्गाको पुजा आराधना गरे पछ...

कोपिला साहित्य

नेपाली र अंग्रेजी भाषाका केही आश्चर्य र केही रमाइला प्रसङ्ग

चन्द्रमणि गौतम---  (१) संसारमा २ अर्बभन्दा बढी मानिसले जानेको भाषा भएकोले अंग्रेजीको विविधता व्यापक छ । अमेरिकी, बेलायती, अस्ट्रेलियाली, क्यानाडाली, न्युजिल्याण्डी, भारतीय, द.अफ्रिकी, नाइजिरियाली गरी अँग्रेजीका ८ मुख्य व्याकरणगत भिन्नता, उच्चारण, हिज्जे, शैलीका संस्करणगत विविधता छन् । यति धेरै ब्यापकता र विविधता भएको अर्को भाषा चल्तीमा छैन । (२) अंग्रेजीबाट नेपाली भाषामा धेरै शब्द आएका छ...

बोल बाबुराम बोल

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल---- देशको भूतपूर्व प्रधानमन्त्री, जनयुद्धबाट खारिएर आएका नेता, सांसद, बुद्धिजीवी, जिम्मेवार नागरिक, यस्ता व्यक्तिले बोलेका कुरा बहुलाले अथवा जड्याहले बोलेको कुरा हुनसक्दैन । बाबुरामले गार्खाको पालुङटारबाट बोलेकोमात्र होइन, राजधानीमा आएर थप प्रमाणित पनि गरेका छन् । बोलेकै हो । प्रधानमन्त्री केपी ओली, नेकपाका अध्यक्ष प्रचण्ड र कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा मिले...

किन हराउँदै गयो राष्ट्रियता ?

हेमविक्रम सिलवाल-- स्वतन्त्र नागरिक समाजका अगुवा हेमविक्रम शिलवालले प्रश्न गरेका छन्– देशभक्तिका कुरा गरेर नथाक्नेहरुमा किन राष्ट्रियता हराउँदै गयो ? सिलवालको प्रश्न छ– भावी पुस्तासम्म पुग्दा यस्तो यथस्थितिमा नेपालीपन नै लोप हुने त होइन ? वातावरण र पर्यावरण, सुसंस्कृति र पहिचान, कला र जन्म जन्मान्तर र पूर्वीय दर्शन नेपाली आधारशीला तपोभूमि काष्ठकला साहित्य नेपालका आधारभूत सिद्वान्त...

कहिलेसम्म बोक्सी आतङ्क

देवी काफ्ले--- सप्तरी, परसाहीकी ३० वर्षीया मञ्जुदेवी सदालाई गत जेठमा बुहारी भुटियादेवीले बोक्सीको आरोपमा कुटपिट गरिन्  । ‘बोक्सी लागेर नवजात शिशुको मृत्यु भएको’ भन्दै मञ्जुदेवीमाथि अत्याचार गरिन् । स्याङ्जाको कटहरेबोटकी ५५ वर्षीया महिलालाई गत फागुनमा बोक्सी आरोपमा झाँक्री भनिएकी चापाकोटकी सोममाया रानाले कुटपिट गरिन्  । महिलालाई बोक्सीको आरोप लगाउँदै दिशा खुवाउने मोसो लगा...

साहित्यमा कोपिला

निजगड छाडेर उत्तरप्रदेशतिर

काठमाडौं । निजगडमा अन्तर्राष्ट्रिय एयरपोर्ट बनाउन इच्छा देखाएको जुरिचले आफ्नो इच्छा बदलेर भारतको उत्तरप्रदेशमा चीनको बेइजिङ्भन्दा ठूलो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल बनाउन भारततिर पो लस्किएको खबर आयो । किन यस्तो भयो ? एक प्रश्नमा एक विज्ञले भने हाम्रो नेकपाका सरकारका मन्त्रीले पाइपलाइनमै कमिशन माँगेरे । गजबको भ्रष्टाचार मुद्दा हो यो । एजेन्सीको खबर छ– उत्तर प्रदेशमा एक बृहत अन्तर्राष्ट्र...

नारीलाई सेक्सबस्तुमात्र सोच्ने मानसिक रोग हटाऔं

— अधिवक्ता गंगा दहाल --- अझै पनि महिला तथा बालबालिका माथी हुने अमानवीय बर्बर हिंसाहरु रोकिएनन् । कानुनका दफा उप दफाले हिंस्रकलाई छुदै छोएन । दिन प्रतिदिन हिंसाका एउटा न एउटा घटना समाचार माध्यमबाट सुन्नमा आइरहेका छन् ।  यो २१औ शताब्दिमा पनि एउटी निर्दोष महिलालाइ बोक्सीको आरोपमा मलमुत्र खुवाउदै निर्घात कुटपिट गरिन्छ । काहीं काहीं त  महिलाको कपाल मुण्डन गरि दिसा खुवाइ कुटपिट गरि श...

दाइजोको नाममा महिलाहिंसा अन्त्य गर

देवी काफ्ले--- दाईजोरदाईजो प्रथा विवाह पश्चात केटीको माता –पिताले माइती पक्षले) केटीलाई वा छोरीलाई दिएको धन(सम्पति, रूपियाँ–पैसा अथवा सामान (नगद र जिन्सी) दाईजो हो भने दाईजो दिने प्रचलन दाईजो प्रथा हो । दाइजो दिने र लिने चलन नेपाली समाजमा पहिलेदेखिनै प्रचलनमा पाइन्छ । नेपालको तराई क्षेत्रमा आज भोलि यसको प्रयोग दिन प्रति दिन नकारात्मक रूपमा बढिेरहेको छ । यहि प्रथाका कारण समाजमा अन्य...

आइसीयु र भेन्टिलेटर पनि ब्ल्याकमा

– धर्मरत्न श्रेष्ठ – सामाजिक सञ्जालहरुमा देखिन्छ– आइसीयुको ९ लाख, भेन्टिलेटरको १५ लाख । राजधानीमा कोरोनाको महामारी फैलिएपछि कुनै पनि अस्पतालमा नयाँ बिरामी भर्ना गर्न सकिदैन, बिरामी एकबाट अर्को अस्पताल दौडाएका दृश्य दैनिकी बनिसकेको अवस्था छ । स्वास्थ्य मन्त्रालय यो मान्न तैयार छैन । आइसीयु र भेन्टिलेटर छन् भन्छ, दिनहुँ बेभसाइटमा राखेको कुरा गर्छ, फोन ग¥यो कुनै पनि अस्पताल...

भारत महोदय, हिम नदी फुट्यो भने के हुन्छ ?

श्रीबिलाश दाहाल-- भारत मित्र हो तर दक्षिण एसियाका कुनै पनि छिमेकीले भारतलाई मित्रभन्दा पनि दृष्टका रुपमा किन हेर्ने गरेको छ भन्ने विषयमा स्वयम् भारतले तेश्रो आँखा उघारेर हेर्नुपर्ने स्थितिको सिर्जना भइसकेको छ । शक्तिशाली हुनका लागि छिमेकीको विश्वास आर्जन पहिलो सर्त हो भन्ने भारतलाई थाहा हुनुपर्ने हो, भारतले सोच्नैपर्ने हो । भन्नैपर्छ, भारतीय मित्र हो, अर्कालाई फुटाउने दुःख दिने भन्दा आफ्न...

वालहिंसा न्यूनिकरणमा अभिभावकको भूमिका

देवी काफ्ले-- गृहमन्त्रीको तथ्यांक अनुसार नेपालमा दैनिक ६–७ जना बालिका बलात्कारको सिकार बनेका छन् । बिडम्वना त के छ भने बालिका बलात्कारका घटना बाहिर ल्याईन्छ तर बालक बलात्कारको घटनालाई सामान्य रुपमा हेरिन्छ । त्यसैले बाहिर ल्याईदैन । बालबालिका बलात्कार प्रायःजसो आफ्नो घरपरिवार भित्रका सदस्य, नजिकको छिमेकी, हेरचाह वा संरक्षणको अधिकार पाएका ब्यक्ति, शिक्षक आदिबाट हिंसामा परेका हुन्छन् । अन...

शक्तिराष्ट्रहरुबाट नेपाल मिचिने खतरा

प्रेम सागर पौडेल– जबसम्म नेपाली जनतामा रहेको चीनप्रतिको विश्वास र भरोसा तोड्न सकिंदैन । तबसम्म नेपाललाई अस्थिर, अलगथलग र नियन्त्रण गर्न सकिंदैन भन्ने ईण्डोपश्चिमाले राम्रोसँग बुझेको छ । नेपालमा रहेका चीनका वास्तविक नेपाली मित्रहरू र जनस्तरमा रहेको चीनप्रतिको विश्वास अनि भरोसा यी दुईवटा पक्षलाई निमिट्यान्न पार्नका लागि पश्चिमाको लगानीमा उच्चस्तरीय केही नेताहरू, पदाधिकारी तथा अन्यलाई योजना...

उता बाघ कराउनु, यता बाख्रा हराउनु

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल -- नेपालको भूभाग र सीमासम्बन्धी स्वाध्याय सामग्री– अर्थात अध्यावधिक नेपालको नक्सासहितको पुस्तक छापिएर बितरण गर्ने बेलामा प्रधानमन्त्रीले त्यो पुस्तक थप छाप्न र छापिएका प्रति वितरणमा रोक लगाउनु भयो । उता भारतले भारतको दबाबका सामु नेपाल झुक्यो, बिबादित नक्सावाली कितावको बितरणमा रोक लगायो भनेर धुृवाँधार प्रचार ग¥यो । संसदबाट पारित भएको र संविधानमा समेत समाव...

लोकतन्त्र भोकतन्त्र नबनोस

गंगा दहाल--  हाम्रा पुस्ताले भोगिरहेको यो जटिल परिस्थितिलाई हाम्रै सुझ्बुझले निराकरण गर्नुपर्छ यो शाश्वत हो तर अहिले देशको परिस्थिति कता डोहोरिरहेको छ, सर्बसाधारण जनमानसले बुझ्न नसकेको अवस्था छ । के यो अवस्थाले निकास पाउदैन त ? अन्योलको वातावरणमामा कहिलेसम्म रुमलिरहनु पर्ने हो ? जनताको समृद्धि सामाजिक आर्थिक रुपान्तरण भनेको हिजोको भन्दा जनताको जीवनस्तर कमजोर हुँदै जानु त पक्कै पनि होइन हो...

राष्ट्रपति महोदय, दुईशव्द बोल्ने कि ?

देवी काफ्ले--- बालिका बलात्कारका नयां श्रृङखला झन् थपिंदै छन् । भरखरै बझाङमा घटेको बालिका बलात्कार पछि भएको निर्मम हत्याले सर्बत्र त्राहिमाम बनाएको छ । अब छोरी कसरी बचाउने एऊटा प्रश्न चिन्ह खडा भएको छ । नाबालक छोरीहरु आज कहिं कतै कुनै ठाउंमा सुरक्षीत छैनन् । न त घरमा सुरक्षित छन् न त बाहिर । आफन्तबाट त सुरक्षित छैनन् अरु कसको बिश्वास  गर्नु ? स्वंयम् जन्म दिने बाबुले बलात्कार गरि बच्चा स...

राष्ट्रको अस्तित्व नागरिकको मुटुमा हुन्छ

स्वयम्भुनाथ कार्की-- बहस धेरै गर्ने गरिन्छ राष्ट्र राष्ट्रियताको बारेमा । राष्ट्र प्रति त्यसका नागरिकहरु सबैको माया हुन्छ नै, कसको माया ठेलो र कसको माया सानो भनेर तुलो, माना पाथि इन्चफुटले नाप्ने कुरा पनि हैन, नाप्न पनि सकिन्न र नाप्ने कुरा गरेर मानिसको अपमान गर्न त विल्कुलै हुदैन । यो अटल सत्य हुँदाहुँदै यो आलेखको प्रयोजन के हो त भनेर कसैले सोध्यो भने त्यो अनुचित विल्कुलै हैन । सामान्यतया राष...

जनता खोई, यी त कार्यकर्ता हुन्

शाश्वत शर्मा-- मुलुकको आवश्यकता के हो ? विद्युत प्राधिकरणमा कूलमान घिसिङको बहाली ? डा.गोविन्द केसीको माँगको संवोधन ? वामदेव गौतमलाई रक्षामन्त्री ? नारायणकाजीलाई परराष्ट्र मन्त्री ? के हो राष्ट्रिय मुद्दाहरु ? देशका वास्तविक मुद्दाहरुमा जनताको ध्यान नै छैन । कतै मूल मुद्दाहरुबाट जनताको ध्यान अन्तै लैजाने षडयन्त्त राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय केन्द्रहरुबाट भइरहेको त छैन ? पानीमा रुझेर, यो कोरोनाको...

Dormant Saarc

THE regional grouping of South Asian countries that promised so much once has been reduced to an instrument of politicking and brinkmanship. This reality hit with full force once again as foreign ministers of the member countries met informally and virtually this week, in honour of the tradition that has been bringing them together on the sidelines of the annual UN General Assembly session. Is...

Nepal: Russia’s role in Afghan peace push can’t be ignored

N.P. Upadhyaya;: Let’s recall. On September 11, the Pakistani foreign minister while talking to Ms.  Valentina Shvartsman of the Sputnik online portal in Moscow, Russia, had said that “if peace prevails or even improves the situation in and around Afghanistan they’ll have a direct positive impact for Pakistan and that when things deteriorate there (Afghanistan), we (...

जनतामा नै कमजोरी छ

शाश्वत शर्मा –  करीव ३ सय कैदीबन्दीलाई आममाफी र ५ सय जनालाई १० करोडको तक्मा, पदक, अलंकार दिँदै अनि काठमाडौंको सैनिक मञ्चमा भाषण ठोकेर र साँझ भत्तेर खाएर यसवर्षको कथित संविधान दिवस गत शनिवार सम्पन्न गरिएको छ । त्यसो त तीनदिन संविधान दिवस मनाउनु, घरघरमा झण्डा फहराउनु, दीपावली गर्नु आदि फर्मान जारी गरे पनि सरकारी कार्यालयमा सरकारी बजेट खर्चेर बाहेक आमनागरिकले खुशी मनाएनन् । २०७२ साल अ...

काम हुन्जेल भाडो, काम सकियो ठाडो

स्वयम्भुनाथ कार्की– – किम्बदन्ती छ ताजमहल बनिसके पछि बादशाहले त्यो ताजमहल बनाउने कारिगरको हात काट्न लगाएका थिएरे । आपूmले सफलता हासिल गरेपछि त्यो सफलताको बाटोबाट अरु कोही नआउन भनेर त्यसलाई बन्द गर्ने प्रवृत्ति तानाशाही हो भनेर भन्न हिचकिचाउन पर्दैन । सर्पले सर्पको खुट्टा देख्छ रे भन्ने भनाईमा वैज्ञानिक तथ्य नभए पनि लाक्षणिक रुपमा यो भनाई खूव चलेको छ । आपूmले सफलता हासिल गरेको बाटो ...

कोपिला साहित्य

मुक्तकहरु

आमा मलाई दुख्यो

विमला पोखरेल, छन्दः शार्दूलविक्रीडित कोस्ले बुझ्छ र राष्ट्रघात जनता रोए कराए भनी पोल्ने भो जनतन्त्र लोक अथवा जेतन्त्र आए पनि  ब्वाँसा शासक को रिमोट जनता लत्री नुहेरै झुक्यो मेरो देश बचाउँ हाय कसरिरु आमा मलाई दुख्यो । १ । नेपाली जनता सुतेर रहने योगी सधैँ फेरिने वौलाए जनता दुखेर मनमा जालो बनी घेरिने  ढाक्रे राष्ट्रियता भयो धनुष झैँ लत्रेर दिल्ली पस्यो  दोर्जे लेन्डुप ...

"प्रजातन्त्र को लहर " ( व्यंग्य रचना )

इन्दु तोदी , धरान --- प्रजातन्त्र ल्याउंछौं , निरंकुशताको अन्त्य गरी छाड्छौं भनी अग्लो ठाउँ चढेर जोशिलो भाषण खुब छाँट्ने ! मान्छे त मान्छे कुकुरलाई पनि पत्यारै लाग्ने ! तपाईं जनता देशका मालिक बन्ने ! आउनुस्, सबै मिली देशलाई स्वर्गाम्मे बनाएरै छाड्ने ! घिउ भात खाने अनि रेशम कपास लाउने, लौ त्यसैले हाँसी हाँसी तपाईं प्राण दिनुस् , हामी तपाईंलाईं सुन्दर शान्त नेपाल दिने ! अन्याय,पिड़ा नामको बिरा...

साल्ट ट्रेडिङ लिमिटेड ५८ वर्षमा

काठमाडौ । साल्टट्रेडिङ कर्पोरेशन लिमिटेड ५८औं वर्षमा प्रवेश गरेको छ । २०२० साल भदौ २७ गते केही निजीक्षेत्रका व्यापारीहरु मिलेर यो संस्थाको स्थापना गरेका थिए । पव्लिक, प्राइभेट, पार्टनरशीपमा स्थापित यो संस्थाले ऐतिहासिक फड्का मारेको छ । यो संस्थामा सरकारको २२ प्रतिशत शेयर लगानी छ । कोरोना कहरका कारण यसवर्ष सार्वजनिक कार्यक्रम गरेर यो संस्थाले वार्षिकोत्सव मनाउन नसकेको हो । संस्थाका पदाधिकारीले ब...

2019 in retrospect: A year of impactful work

DAVID JAMES MOLDEN--  Dear friends and supporters of ICIMOD, I am pleased to share with you our Annual Report 2019 (download here). With the COVID-19 pandemic still raging on in the HKH, it was particularly gratifying to go through the pages and recall when our work was in full swing, together with communities and partners in the region and in other parts of the wo...

नेपाली मजदुर एकता समाजको आवाज

विश्वभर फैलिएको कोरोना भाइरस कोभिड-१९ को कारण विश्वका अधिकांश मुलुकमा गम्भीर असर पारेको बारेमा हामी सबैमा सर्वबिधितै छ । यसको प्रत्यक्ष मारमा मुख्यत खाडी मुलुक युएई, साउदी अरेबिया,मलेसिया,कतार लगाएतका विभिन्न देशमा श्रमिकको रूपमा कार्यरत नेपालीहरु दाजुभाइ दिदिबहिनीहरु माथी पनि गम्भीर असर पुर्याएको छ । तत्कालीन अवस्था देखि रोजगार गुमाएका भिसा अवधि सकिएका तथा स्वास्थमा समस्या सिर्जना हुन ...

Hindu statesman Zed urges Iceland to allow its citizens to freely choose their names

Distinguished Hindu statesman Rajan Zed is urging Iceland to grant its own citizens the basic human right of naming their child as they wish.   Zed, who is President of Universal Society of Hinduism, in a statement in Nevada (USA) today, said that continuance of Icelandic institutions like “Personal Names Act”, “Personal Names Register” and “Personal Nam...

Upset Hindus urge Philadelphia online retailer to withdraw Hindu deity bedspreads & apologize

Upset Hindus are urging Wayne (a Philadelphia suburb) based online retailer “4Rissa” to apologize and withdraw bedspreads carrying images of Hindu deities, calling it highly inappropriate.   Distinguished Hindu statesman Rajan Zed, in a statement in Nevada today, said that inappropriate usage of sacred Hindu symbols or deities or concepts or icons for commercial or other ...

Nepal: Developing Bangladesh-Pakistan-China ties irks Delhi

N. P. Upadhyaya;  Kathmandu: Julfikar Ali-Bhutto was, undoubtedly a seasoned political stuff as well a  visionary leader of Pakistan, who had rightly predicted that India will have to face yet another Pakistan when Madame Indira Gandhi gave a formal shape to her inferiority complex ridden desire: the bifurcation of Pakistan which later gave birth to a new country in South As...

ओलीको राष्ट्रियतामा प्रश्न

शाश्वत शर्मा-- दुःखद खबर, चीनसँग लद्दाख सीमा क्षेत्रमा तनाव बढेपछि ारतले नेपाली भूमि कालापानी, लिपुलेक, लिम्पियाधुरा क्षेत्रमा आफ्नो सुरक्षाकर्मीहरुलाइृ थप गर्नुका साथै नेपाली भूमिमा हवाई गसतस् समेत सुरु गरेको छ । अबरअनुसार सउक्त क्षेत्रमा केही दिन यता भारतीय वायुसेनाका वर्मबर्षक विमानहरु दिनहुँ उडान भरिरहेका छन् । अझ खबर अनुसार त गत बिहीवार त नेपालको दार्चुला सदरमुकाम खलंगा आसपासबाटै भारतीय व...

कोरोना, व्यक्ति, सभ्यता र समाज

स्वयम्भुनाथ कार्की-- देखापरेको ११२ दिनमा संसारभरी १ लाखमा देखिन पुगेको यो कोरोना भाइसरसंग संसार भयभित भयो । डरले जति चनाखो भयो त्यति यसको पैmलने गति तिव्र हुँदै गएको छ । सामजिक दुरी कायम गर्न गरिएको आव्हान मानेर कार्यरुपमा उतार्न थालेको १२ दिनमा अर्को १ लाख थपिए । १५ दिनको कडी हुन्छ भनेर त्यो तोड्ने नाममा ‘लकडाउन’ गर्न थालेपछि त यो दिनमै लाख भन्दा ज्यादामा पैmलिन थालेको छ । अर्थात ...

साहित्य साधना

साहित्य साधना

पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई अनुरोध

राजन कार्की-- विभेद र निषेध धेरै भयो । कोरोना महामारीबाट सबैले सिक्नुपर्छ, मानवीयता भन्दा ठूलो केही होइन । महाबिपतबाट बिभेद र निषेध नगरौं भन्ने पाठ सिक्नसके भावी नेपालको राजनीति, समृद्धि र शान्तिका लागि एउटा सुखद संयोग बन्नसक्छ । होइन, अझै अहंकारी बन्ने हो भने कोरोनाले कसलाई खान्छ, को बाँच्ला कसरी भन्न सकिन्छ र ? सामुहिक प्रयत्न, सामुहिक सोच र सामुहिक संचेतनाले मात्र कोरोनासँग लड्न सकिनेछ, प...

दूतावास होकि भारतीय समानान्तर सरकार

काठमाडौं । २०६० साल कात्तिक २१ गते दलीय सहमतिमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री सूर्यबहादुर थापाले सबै पार्टीको समर्थनमा तत्कालीन भारतीय प्रधानमन्त्री अटलबिहारी बाजपेयीस“ग नेपालस्थित भारतीय दूतावासलाई साना विकास परियोजना सञ्चालन गर्न दिने सम्झौता गरेपछि भारतीय दूतावासले नेपालमा समानान्तर सरकार चलाउने अनुमति पाएको हो । यो सहमति अनुसार जुनसुकै शिक्षा, स्वास्थ्य र सामुदायिक कार्यमा दूतावासले सिधै जति...

मुलुक यसरी नै चल्ने हो ?

शाश्वत शर्मा-- समाचारमा हल्लीखल्ली छ– प्रधानमन्त्रीका विश्वासिला गोगुलप्रसाद बास्कोटा पेरि मन्त्री हुँदैछन् । छपाई सम्बन्धि मेसिन खरिदमा ७० करोड कमिशनको मोलतोल गरेको अडियो सार्वजनिक भएपछि सञ्चारमन्त्रीबाट खोसुवामा परेका बास्कोटाकोमुद्दा अख्तियारबाट समेत तामेलीमा राख्ने चाँजोपाँजो मिल्ने भइसकेपछि बास्कोटा अव हुने मन्त्रिपरिषदको फेरबदलमा र बिस्तार कार्यक्रममा पुनः शक्तिशाली मन्त्री हुनेछन्...

बलात्कार रोक्न समाज जाग्नुपर्छ

देवी काफ्ले -- –२०६८ चैतमा एसएलसी दिन हिँडेकी बैतडीकी पूजा बोहरा सामूहिक बलात्कारको सिकार भइन् । २ जना बलात्कारीलाई २०७६ कात्तिकमा सर्वोच्च अदालतबाट जेल सजाय भयो । –२०७५ साउनमा कञ्चनपुरको महेन्द्रनगरमा १३ वर्षीया निर्मला पन्तको बलात्कारपछि हत्या भयो । अभियुक्त अहिलेसम्म पत्ता लागेको छैन । – काभ्रेको तेमाल गाउँपालिकामा गत वर्ष असार २० गते ९ वर्षीया एलिसा तामाङको बलात्कारपछि ...

नेता र सवारीको नेमप्लेट

गंगा दहाल----- व्यक्तिको नाम र सवारी साधनको नम्बरप्लेट भनेको नेमप्लेट नै हो । यी दुबै नेमप्लेट सबैले बुझिने भाषामा हुनुपर्छ । सबैले उचित ठह¥याउनु पर्छ । तर नेपाली राजनीतिमा लागेका नेताकाो नेमप्लेट साह्रै दुर्गन्धित हुनथालेको छ । जुन लोकतनत्रमा नसुहाउने विषय हो । लोकनेताको नेमप्लेट लोकले स्वागत गर्नसक्ने स्तरकै हुनुपर्छ । ताकि लोकले नेताको नाम लिँदा गौरव गर्न सकुन् न । लोकतन्त्रमा नेताको नम...

विश्राम हो, युद्धविराम होइन

शाश्वत शर्मा------- नेकपाभित्रको कथित शक्ति संघर्षमा हाललाई विश्राम लागेजस्तो छ । खासगरी पार्टीभित्रको आन्तरिक विवाद समाधानका लागि पार्टी महासचिव विष्णु पौडेलको संयोजकत्वमा गठित विवाद समाधान कार्यदलले एकदर्जन भन्दा बढी सुझावसहितको आफ्नो प्रतिवदेन शनिवार दुइृ अध्यक्षलाई बुझाएको छ । पार्टी भित्रको ओली र ओली सरकार ढाल्न एक भएका प्रचण्ड, माधव नेपाल, झलनाथ खनालहरुलाई यो प्रतिवेदनले खासै खुशी नतुल्य...

रजस्वला पाप नठानिदिनुस्

देवी काफ्ले----- ऋषिपन्चमी ब्रतकथामा उल्लेखित विभिन्न कथाले यो व्रत किन गरिन्छ भनेर प्रष्ट्याएका छन् । कथाअनुसार स्त्री जब रजस्वला हुन्छे उसले धेरै नियम पालना गर्नु पर्दछ । हाम्रो धर्म अनुसार त्यो पाप बगेको बेला हो, त्यसैले धेरै कुराहरु बार्नुपर्छ भन्ने छ । पौराणिक कथाअनुसार स्वर्गका राजा ईन्द्रले बिश्वरुपको शिर तिनटुक्रा बनाईदिए ।बिश्वरुप ब्रह्माण थिए । अब ब्रह्महत्याको पापलाग्ने भयो भन्ने ड...

यो पिढीले क्षमतावान नेता पाएन

स्वयम्भुनाथ कार्की----- सनातन सामजमा प्रचलित वर्ण व्यवस्था आपैmभित्र सुधारको र बाहिर आलोचकहरुको चोट खाएर समाप्तीतर्पm लम्कदैछ । यो परम्परागत वर्ण व्यवस्थाको स्थानमा त्यो भन्दा कयौ गुणा हानीकारक राजनैतिक वर्ण व्यवस्थाको विकास हुँदै छ । यो पिढीले क्षमतावान नेता नपाउनाको कारण यही राजनैतिक वर्ण व्यवस्था हो भन्न हिचकिचाउन पर्देन । यो कुरा यसरी अमुर्तरुपमा मात्र भनिने हो भने हावा खुस्केकाको प्रलाप भ...

माफियाको छाया“मा नेपाल–चीन सम्बन्ध

प्रेम सागर पौडेल– नेपाल–चीनबीच दौत्य सम्बन्ध स्थापनाको ६५औं बार्षिकोत्सवको अवसर पारेर त्रिभुवन विश्व विद्यालय अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र कुटनीति विभागले“Rising China and Nepal-China Relations Ahead zLif{sdf A Talk Program to Commemorate the 65 th Years of  Diplomatic Relations of Nepal-China” कार्यक्रम आयोजना गर्याे। परराष्ट्रमन्त्री मुख्य अतिथि रहेको यस कार्यक्रमको...

युवा जगाएन युवा दिवसले

अधिवक्ता गंगा दहाल-- हरेक दिन कुनै न कुनै दिवस मनाउने प्रचलन राष्ट्रसंघले सुरु गरेको हो । विश्वका प्रत्येक देशमा हरेक दिन कुनै न कुनै दिवस मनाइने गरिन्छ । साउन २८ अर्थात अगस्त १२ का दिन अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवस परेको थियो । यो दिवस वक्तव्यमा मनाइयो, न युवा जागरुक भएको समाचार आयो, न युवालाई जागरुक बनाउने कुनै प्रयत्न नै गरियो । बस्, युवा दिवस मनाइयो । नेपालका सन्दर्भमा १६ देखि ४० वर्ष उमेरका...

परमेश्वरका बारे पा“च कुरा

डा.शास्त्रदत्त पन्त-- १. हरेक बर्ष देशले झेलेको जटिल समस्यमा एउटा बिशेष पुस्तक लेख्ने क्रममा यो पुस्तक ‘परमेश्वर’ पनि लेखिएको हो । ‘यथा राजा तथा प्रजा’, ‘बडाले जे ग¥यो काम हुन्छ त्यो सर्ब सम्मतः’ भन्ने जनबोली प्राच्य संस्कारको यथार्थ हो । प्रसंग के हो भने एक जना दानव संस्कारका व्यकितले प्रमको सपथ ग्रहण गर्ने समारोहमा ‘परमेश्वर’ शब्द उच्चारण ग...

यसपाली भगवानलाई घूस नदिने कि ?

देवी काफ्ले---  पौराणिक मान्यता अनुसार साउन महिनामा भगवान शिवजीको पुजा गरिने भएकाले र शिवजीलाई हरियाली मन पर्ने भयकाले यो महिनालाई शिवजीको महिनाको रुपमा पनि लिने गरिन्छ । पार्वतीले साउन महिनामा व्रत बसेर भगवान शिव प्राप्त गरेकी हुनाले यो महिना विशेष रुपमा मानिएको पाइन्छ । त्यसैले अविवाहित एवम् विवाहित नारी सबैले साउन महिनामा व्रत बसी पूजा अर्चना गर्ने गर्दछन् । विवाहितहरु आफनो सौभाग्यका ल...

महिलाले कहिलेसम्म हिंसा बेहोर्ने ?

देवी काफ्ले--- यसपालीको साउन महिना पतिको लामो आयु, पारिवारिक सुखशान्तिका लागि सोमबारे व्रत बस्ने, हरिया चुरा पहिरिने नारी काण्डले निकै सामाजिक सन्जाल ततायो । दुई बर्ष अगाडि पनि साउन महिनामै एउटी बालिका निर्मला पन्तको बलात्कार पछि हत्या भयो । ठिक दुई बर्षपछि प्रहरीका उच्च ओहोदाका रंजन कोइराला श्रीमतीको बीभत्स हत्याका कारण सर्वस्वसहित जन्मकैदको सजाय तोकिएको भएता पनि हाम्रा न्यायाधीश द्वयको चित्त...

नेकपा फुट्छ, नेकपा फुट्दैन

शाश्वत शर्मा--- नेकपा फुट्छ, नेकपा फुट्दैन, यतिबेला राजनीति र कूटनीतिक बृत्तभित्र यही चर्चा व्याप्त छ । नेपाली राजनीतिमा तातो बहस यही हो । यता कोरोनाको कहर, उता यही बहस । जनताको ज्यान कोरोनाको जोखिममा छ, ओलीको सत्ता पार्टीभित्रकै प्रतिपक्षीको जोखिममा । नेकपाले के के न गर्ला भन्ने नेपालीहरु चिन्तित हुनथालेका छन् । जसरी सत्तादौड चम्केको छ, त्यसरी नै कोरोना समुदायमा फैलिन थालेको छ । चैत ११ देखि ...

किन छैन दासत्व मुक्तिको चाहना ?

स्वयम्भुनाथ कार्की---- विश्वमा जनताको तहबाट जति पनि आन्दोलन, विद्रोह वा क्रान्ति भए ती सबैका प्रमुख कारण शासक वर्गले जनतामाथि लादेको दासत्व थियो । मालिकले मजदुर माथि गरेको दाससरहको व्यवहारको विरोधमा हामी पनि मान्छे हौ भनेर शुरु गरिएकको आन्दोलनले नै कम्युनिष्ट दर्शनको गर्भाधान मात्र गरेन छोटो समयमा नै सफलताको शिखरमा पुग्यो, विश्वका कयौं मुलुकहरुमा शासन सम्हाल्न पुग्यो । यस्ता परिवर्तन पछि धेरै ...

विश्वले थचारेपछि भारत सच्चियो

काठमाडौं । भारतकै महान सम्राट अशोकले आफैंले गाडेको अशोक स्तम्भ लुम्बिनीमा छ र त्यहाँ पाली भाषामा लेखिएको छ– हिध बुधे जाते (बुद्ध यहाँ जन्मिएका हुन्) । अशोक चक्रमुनी चलेको भारतीय सत्ता आफ्नै सम्राट अशोकलाई गलत प्रमाणित गर्नसक्ने कुरै थिएन । विदेश मन्त्री एस शंकरले बुद्ध महान भारतीय हुन् भनेपछि नेपाल सरकारले मात्र होइन, युनेस्कोले समेत आपत्ति जनायो । पुरातत्वविदहरुले आश्चर्य प्रकट गरेपछि अन...

फेरि लकडाउन समाधान होइ

अधिवक्ता गंगा दहाल-- कोभिड–१९, कोरोना झन झन फैलिन थालेको छ । नियन्त्रण हुन्छ कि भन्यो, दिनदिनै सरकारी नतिजाले संक्रमणको जोखिम देखाइरहेको छ । समस्याको आगमन खुला सिमाना देखिन्छ । भारतमा कोरोनाको संक्रमण भयावह बन्नु र भारत नेपाल सिमानाबाट आवतजावत बढ्नुले नेपालमा कोरोना अनियन्त्रित हुनथालेको आभाष हुन्छ । सुरक्षा निकायको कमजोरीले बिभिन्न जिल्लामा आवतजावत बढ्नु र अपनाउनै पर्ने उपायहरुमा खेलाँच...

धरातल खस्कदै छ, संचेतना छैन

शाश्वत शर्मा---- गतहप्ता चिनियाँ राजदूत हाउ यान्छीको अन्तर्वार्ताले कूटनीति र राजनीति निकै ततायो । २००७ सालदेखि भारतीयले गरेको हस्तक्षेप र अति सहजै बेहोर्दै आएका नेपालीहरुका लागि केही वर्षदेखि चिनियाँ पक्ष, राजदूतको राजनीति र कूटनीतिमा देखिएको सक्रियतालाई बुझ्ने प्रयास गर्दैछन् । सत्तारुढ दल नेकपाभित्रको झगडा मिलाउन, टुटफुट हुनबाट बचाउन र सरकारलाई टिकाउन समेत चिनियाँ सक्रियता देखिन्छ । हिजो भा...

नेपाल र नेपालीको हित ठूलो

स्वयम्भुनाथ कार्की-- राष्ट्रको हित भन्दा महत्वपूर्ण अरु कुनै कुरा हुुन सक्दैन । अनि कुनै राष्ट्र केवल भुगोलले मात्र हुँदैन । यो कसैले आधुनिक युगमा परेको परिभाषा हैन सनातन परंपराको आधारभूत कुरा हो । सनातन शास्त्र भन्दछ जनता जनार्दन अर्थात बिष्णु हुन र राजा त्यही जनार्दनको अंश । जनता जनार्दन भनेर भन्ने चलन आज पनि कायम छ । नेपालको एकिकण गर्ने शाहवंशका पृथ्वीनारायण शाह यदि आफ्नो राज्य गोर्खाका ब...

मन्त्रीज्यू, तपाईको गोठ हाम्रो दरवार

देवी काफ्ले-- राणाशासन, प्रजातन्त्र, पंचायत, बहुदल, निर्दल, लोकतन्त्र, गणतन्त्र  । यी सबै तन्त्रहरु जुन भय पनि शासन त जनता मााथि नै गर्ने हो । कुरा यति हो कि कुन शासनमा जनताले आफ्ना मौलिक हकअधिकार प्रयोग गर्न पाएका छन् कि छैनन् ?  मानिसलाई बाँच्न तिनकुरा नभै हुदैन ती हुन्– गाँस, बाँस, कपास । मौलिक र नागरिक अधिकार कति प्रयोग गरेका छन् ? जहानीया राणा शासनमा सर्वसाधारणले कुनै पनि...

सरकारसग सन्तुष्ट छु भन्न ३० पत्रकारसग दुईघण्टा ?

गुड फ्राइडे मनाउने बेला हो यो ? तर राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले साउन ९ गते गुड फ्राइडे मनाउनु भएछ, बरिष्ठ पत्रकार तीर्थ कोइरालाले आफ्नो ट्वीटरमा लेख्नु भएको छ– राष्ट्रपतिसँग ३० जना सम्पादकको २ घण्टा बिचार विनिमय भयो । अन्त्यमा उहाँले सबैकुरा ’अफ द रेकर्ड’ भनेपछि टिपोट गोजीमा हालियो । खाजा खाइयो, पालैपालो तस्बिर खिचियो, फेरि मास्क लगाइयो र आइयो । यति चाहिँ भनौं– राष्ट...

हार्दिक आभार न्यूजिलेण्ड

देवी काफ्ले– जब हलमा पररर ताली बज्यो मेरा आँखा शायद खुशीले होला आँसुले टिलपिल टिलपिल थियो  ।मैले मेरी छोरीले नदेख्ने गरि आँसु पुछें । एनको आँखा छल्न सकिन अनि उनले मलाई अंगालो मारिन्  । डेभले सँगै फोटो खिचेपछि भने यु लुकिङ्ग लब्ली भनिन् । एन, म र मेरी छोरी मक्ख परेउँ । बर्ष २०२०–२१ को लागि पद हस्तान्तरण कार्यक्रम थियो वानाकाको एज वाटर रिसोर्टमा अपर क्लुथा लायन्स क्लब अफ व...

मातृभूमिको भार नलागोस् राजन

स्वयम्भुनाथ कार्की--- नेपालको अस्तित्व राजसंस्थामा छ भन्ने सोच राख्नेबाट यी र यस्ता कुराहरु आलेखका विषयबस्तु बन्न हुँदैन थियो, तर राष्ट्र भन्दा ठूलो अर्को केही छैन । राष्ट्र कै अवयवहरु हुन राजा, जनता अनि भूगोल । अवयवको निमित्त सिंगो राष्ट्र उपेक्षा गर्न सकिदैन । जनता जागरुक छन्, परिवर्तन खोज्दैछन्, यो सत्य हो । तर कस्तो परिवर्तन भन्नेमा अन्योल भएको हो, वैकल्पिक शक्ति नदेख्दाको निराशा हो । अनेक...

ओलीको साहसमा प्रचण्डको निराशा

काठमाडौं । पहिलोपल्ट प्रचण्ड राजनीतिक किङपिन हुनबाट बन्चित भएका छन् । केपी ओलीले अध्यक्ष हुन अधिवेशनमा जाउँ, प्रधानमन्त्री हुन एमालेको जबज सिद्धान्त मान्न प्रस्ताव गरेपछि प्रचण्डको सातो उडेको छ । प्रचण्डमा बढेको छटपटीको कारण अधिवेशनमा गए चुनाव हराउँछन्, जबज त मान्नै नसकिने भएर हो । केपी ओलीले हानेको ब्रम्हास्त्रले प्रचण्ड घायल भएका छन् । माधव कुमार नेपाल, झलनाथ खनालसमेत ओलीसँग आक्रोसित हुँदा हु...

तराई डुवानका केही प्रमाणहरु

साध्यबहादुर भण्डारी-- सप्तरी, रौतहट, पर्सा, बारा, बाँके लागायतका सीमा क्षेत्रमा भारतले एकतर्फी रूपमा बनाएको बाँध, अन्य संरचना र प्राकृतिक निकासमा पुर्यायको अवरोधको कारणले नेपाली भूभाग डुबानमा पर्ने गरेको छ । भारतीय पक्षले सप्तकोसीको हावलाई नियोजित रूपमा पश्चिमतर्फ फर्काउँदा सप्तरीको हनुमाननगर कंकालिनी नगरपालिकाका ३ सय घरपरिवार हाल विस्थापित भएका छन् । रौतहटमा सिमावर्ती बागमती बाधका कारण गौर बज...

भारत नक्कली लुम्बिनी र अशोकस्तम्भ बनाउदैछ

डा.बिनिता---- फरिद जकारिया भन्छन्, बुद्ध भारतमा जन्मेका हुन् । भारतीय हुन् । उनको यो प्रचार अमेरिकाबाट गरिरहेका छन् ।  हामी हेरिरहेका छौं । हुन पनि लुम्बिनी पारी भारतले नक्कली लुम्बिनी निर्माणमा तीब्रता दिएको छ । छिटै भारतले विश्वलाई नया“ लुम्बिनी देखाइदिनेछ । त्यसपछि प्रत्येक बौद्धमार्गीको मनमा बुद्धको जन्मस्थानबारे ठूलो अन्यौल सिर्जना हुनेछ । त्यतिबेला नेपालको लुम्बिनी बुद्धको ज...

राम राजनीति

भरत दाहालको टिप्पणी--- दुई प्रकारका सांस्कृतिक उपनिवेशको शिकार भैरहेको छ नेपाल । आत्मिक र भैतिक । भारतीय र पश्चिमा । यी दुबैथरी अतिक्रमणबाट नेपालीले आफ्नो सांस्कृतिक पहिचान गुमाउँदै गएका छन् । यो समस्याका विरुद्धमा कसरी लड्ने भन्ने कुरा सरोकारको विषय बन्नु पर्दछ । हिन्दूत्वका नाममा ईण्डियन गुलामी र आधुनिकताका नाममा पश्चिमा गुलामी दुबै औपनिवेशिकताहरु स्विकार्य हुँदैनन् । प्रधानमन्त्री ओलीलाई न...

जनताले पनि कर्तव्य पूरा गर्नुपर्छ

स्वयम्भुनाथ कार्की-- वर्तमानमा नेपाली जनतालाई एक गज्जवको नशाले गाँजेको छ । विदेशमा स्थायी वा अस्थाई बसोवास गर्नेहरुमा यो नशा धेरै चढेको छ । त्यसको देखासिकी नेपालमा बसेकालाई पनि यसले आक्रान्त बनाउदै जाँदैछ । यो रोग हो अरु वेलामा नेता र दलहरुको उछित्तो काढ्ने तर जव त्यही दल वा नेताको कुनै कार्यक्रम हुन्छ त्यहाँ हात जोडेर हाजिरी बजाउने । अलिअलि मान्छे जम्मा भएर संगठन माथि संगठन खोल्ने । त्यसलाई प...

Brawl In The Himalaya Nepal Needs To Remain Neutral

Dhruba Hari Adhikary----- In what initially appeared as repeat of an occasional border face-off, the brawl on the night of June 15 in Ladakh between Indian and Chinese soldiers turned out to be a deadly fight claiming scores of lives on either side. Authorities say hostilities of this scale had not occurred since 1975. Hence the incident was bound to hit headlines worldwide, concomitantly se...

उसले पालैपालो नेतृत्व खाइरहेछ

शेखर ढुंगेल– चाणक्यले भनेका थिए– तिम्रो आयु त्यति लामो छैन कि आफै गल्ति गरेर पाठ सिक तसर्थ अरुले गरेको गल्तिबाट आफु सच्चिने प्रयत्न गर ।  ७० वर्ष देखिको इतिहास हेर्दा त्यो बाघले पालैपालो नेपालको नेतृत्वलाई खाइरहेछ । खान न सकेको राजा महेन्द्रलाई मात्र हो बिपीलाई पनि उसैले खायो । त्यही बुझेर उनी उम्केर घाँटी जोड्न फर्किएका थिए । राजा वीरेन्द्रलाई खान खोज्यो उनी जनतामा समर्पित भ...

प्रचारयुद्धमा माहिर ओली

शाश्वत शर्मा -- एकथरिको विचारमा वर्तमान प्रम ओलीले आफ्नो नाकामयावी र भ्रष्ट प्रवृत्तिको ढाकछोपकै लागि राष्ट्रियताको मुद्दालाई अगाडि सारेर जनताको ध्यान अन्यत्र सारेर सहानुभूति बटुलेका छन् । अर्काथरि छन्, जो ओली र उनको टिमलाई प्रचारयुद्धको महारथी मान्छन् । यतिबिघ्न भ्रष्टाचार, मुलुकको दैनन्दिनी कार्यमा असफल, कोरोनाको रोकथाममा पूर्णतः असफल भइसकेपछि पनि ओलीको समर्थनमा जुलुस र नाराबाजी हुनु त्यो प्...

सेनाको सतर्कता जरुरी

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल-- जनताले स्पष्ट बहुमतका साथ स्थिर सरकरको जिम्मेवारी नेकपालाई दिएका हुन् । समृद्ध नेपाल र सुखी नेपालीका लागि काम गर्ने योभन्दा राम्रो समय र शक्ति अरु हुनसक्दैन । मौका पाएको नेकपाले साँढे दुई वर्षमै मौका चुकायो, देशलाई भ्रष्टाचारमयबाट अव राजनीतिक अराजकतातिर धकेलिसकेको छ । खास कारण नेकपाभित्रका शीर्ष नेताहरुमा सत्ताप्रतिको लालसा हो । केपी ओलीले मात्र मनलागी गरे, स...

बालविवाह र छोरा नै किन ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल--- संयुक्त राष्ट्रसंघको जनसंख्या कोषले एउटा रिपोर्ट सार्वजनिक गरेको छ– बाल विवाह रोक्न र छोरीभन्दा छोरा नै चाहिन्छ भन्ने मानसिकता परिवर्तन गर्न जरुरी देखिन्छ । दक्षिण एसियामा यो समस्या बनेको छ । नेपालको सन्दर्भमा यो रिपोर्ट सही छ । बालविवाह घटेको छैन, कानुनको कसैले पर्वाह गर्दैनन् र छोरी भए गर्भपतन गराउने क्रम पनि बढ्दो छ । यो रिपोर्ट सत्यमा आधारिता छ । नेपालमा बाल ...

राज–इच्छा के हो ?

शाश्वत शर्मा - मुलुकका सडकभरि राजतन्त्रको पक्षमा भइरहेको नाराबाजीको परिणाम के हुने ? जिलला, नगर हुँदै गाउँ, वडासम्म आफूखुशी राजतन्त्र जिन्दावादको नारा लागिरहेको छ, यो जनमेहनतको फल के हुने ? यस्ता जनआक्रोशलाई राष्ट्रिय स्तरमा पु¥याएर सिंहदरवारमा बसेका मठाधीश र पिठाधीशसँग वार्ताका माध्यमबाट पूर्वराजालाई पनि संविधानमा स्थान दिलाउन पहल गर्ने व्यक्तित्व को छ ? आन्दोलन अझ ठूलो हुनसक्छ, गोलवद्ध ब...

म भ्रष्टाचार गर्दिन, गर्न दिन्न

अधिवक्ता गंगा दहाल प्रधानमन्त्रीले पटक पटक भनेकै हुन्, शपथ खाएकै हुन् – म भ्रष्टाचार गर्दिन, गर्न दिन्न । गरेको देखेँभने टिपेर फालिदिन्छु । म देशका लागि इमानदार भएर काम गर्ने प्रतिज्ञा गर्दछु । यति भनिसकेपछि प्रधानमन्त्री चोखा छन्, सशक्त छन् । समृद्ध नेपाल, सुखी नेपालीका लागि प्रतिवद्ध छन् । यसमा शंका गर्नु जरुरी छैन । प्रधानमन्त्रीको सचिवालदेखि गाउँपालिकासम्मकै ७ सय ६१ सरकारहरुका कार्...

साध्यबहादुर भण्डारी भन्नुहुन्छ

काठमाडौं । २००९ सालमा २ वर्षको आधारविनदु बनाएर जुन नागरिकता बितरण गर्नेक्रम सुरु भयो । भारतको पराराष्ट्र मन्त्रालयले नै भनेको केह हो भने २००९ सालदेखि २०३६ सालमम नेपालमा ३८ लाख भारतीयहरुको बसोबास छ । तीमध्ये २३ लाख ८७ हजारलाई नागरिकता दिइयो । यो कुरा भारतीय स्टेट्सम्यानलगायतका पत्रिकामा छापिएको छ । जनमत संग्रहताका प्रधानमन्त्री सूर्यबहादुर थापाले लाखौ भारतीयहरुलाई मतदाता सूचीमा नाम लेखाए । नाम ल...

बिरोधी र समर्थक दुवैलाई तरङ्गित पार्ने पात्र

स्वयम्भुनाथ कार्की- यो आलेख शुरु गर्दा नेपालमा गणतन्त्र कार्यान्वयन भएको भनेर भनिएको १२ बर्ष १ महिना पुगेर दोश्रो महिना टेक्दैछ । यो वेलामा त्यो घोषणाको वैधानिकताको प्रश्नले कुनै अर्थ राख्दैन । न वेलावेलामा विभिन्न तरिकाले उठने गरेको सात दल र राजा वीच भएको भनिएको सम्झौताको नै कुनै अर्थ छ । त्यसको अस्तित्व छ वा छैन भन्ने चर्चा गरेर पनि केही अर्थ छैन । किनभने ती सातदल भनिएका र अन्य आपैmलाई जिम...

पहाडीयाको नामोनिशान मेटाइदै

शाश्वत शर्मा-- आम च’नावमा बह’मत प्राप्त दलको सरकार र संसद विगठन गरेर आङ्खनो हातमा शासन लिंदा के कारण बताईएको थियो ? यो कदम केका निमित्त थियो र त्यसपछि भए गरेका कामहरु यो घोषणका परिपूरक थिए वा विपरित थिए ? यस्ता प्रश्नह?मा क’नै विवेचन गर्न आवश्यक नठानिन’ र सिधै यसलाई राजाको महत्वाकांक्षा मात्र भनिन’ उचित हुँदैन । यो घटना र त्यसपछिको नेपालको शासन व्यवस्था अव इतिहासक...

नागरिकता कसलाई दिने ?

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल-- भारतमा विदेशीलाई ७ वर्षपछिमात्र अंगीकृत नागरिकता दिने प्रावधान भएकाले नेपालले पनि यही बिधि अपनाउने निर्णय गरेको छ सत्तारुढ दलले । प्रतिपक्षी नेपाली कांग्रेस भन्छ– नागरिकता तुरुन्तै दिनुपर्छ । सत्तारुढ दलसँग बहुमत छ पास होला, तर बिबाद टुङ्गिदैन । हो, देशको नक्सा, सीमाका बारेमा सरिता गिरीले भारतलाई नसोधी किन जारी गरेको भनेर प्रश्न गरेपछि, संविधान संशोधन र...

यसैले मूल मनोवृत्तिमा परिवर्तन हुन जरुरी छ

मदनराज थापा– मनुष्य एक श्रेष्ठ बिबेकशील प्राणी हो र चिन्तनधर्मी र तार्किक बुद्धिको अधिस्थाता हो । विचारशील र  मननशील  प्राणी भएकाले  मानिसले समुचित  बौद्दिक बिकाश गर्दै  आफ्नो जीवनलाई ब्यबस्थित रुपले परिचालन  गर्दै आउन सम्भव भएको हो  । हाम्रा पूर्वज तत्वज्ञानी ऋषिमुनीहरुले आदिकालदेखि नै मानिसलाई पबित्र, कर्मठ, समृद्ध र गतिशील बनाउन  सतत प्रयास पनि...

राजधानीमा भूमाफियालाई छुट

झण्डै १० हजारले राजधानीका छेउकुना, चिहान, नदीढलो, चौरलगायतका सार्वजनिक जग्गा मिचेर आफ्नो बनाएका छन् । नापी, मालपोतका कर्मचारीसँग मिलोमतो गर्ने र निजी बनाउने अभियान अहिले पनि जारीछ । स्रोत भन्छ– २ हजारदेखि ३० हजार रोपनीसम्म सार्वजनिक जग्गा व्यक्तिले मिचेर निजी बनाएका छन् । समाचारअनुसार सूचनाको हक प्रयोग गरेर लिइएको १ हजार ३५० पृष्ठ लामो रावल आयोगको रिपोर्टको खुलासाअनुसार १८ सय रोपनी सरकार...

यो एकता खलबलिनु हुन्न

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल - नक्सा र निसान छाप संसदबाट पारित भयो, राष्ट्रियसभाबाट पारित हुने औपचारिकता बाँकी छ । लिपुलेक, लिम्पियाधुरा, कालापानी नेपाली भूभाग हुन्, नेपाली नक्सामा समेटिए, निसान छापमा समेटियो, २०७७ जेठ ३१ गतेको दिन अपूर्व राष्ट्रिय एकताको बल देखिएको दिन हो । आमनागरिकले यस्तै यस्तै खालका देशवादी कामहरु खोजेका हुन्, देशघाती काम गरेकाले नेताहरुप्रति घृणा फैलिएको हो । जे होस्, सत...

नेपाली भूगोल लिपुलेकसम्म

शरच्चन्द्र भण्डारी - क्षेत्रफलको आकार र जनसंख्या र र्आिर्थक सामथ्र्यका आधारमा विश्वमानचित्रमा सानो भए पनि ओजपूर्ण अस्तित्वलाई अक्षुण्ण राख्दै सार्वभौमसत्ता सम्पन्न स्वतन्त्र राष्ट्रका रुपमा स्थापित नेपालको भूगोलमा रहेको लपुलेक फेरि अध्यावधिक भयो । कालापनी, लिम्पियाधुरा र लिपुलेकसहितको नेपालको भूभाग समावेश गरेर नेपालको संविधानको धारा ९ को उपधारा २ सँग सम्बन्धित अनुसूची– ३ मा संशोधका लागि...

कोरोना महामारीका वीचमा कार्पेटसम्मका चर्चा

देवी काफ्ले– अहिले देशमा कोरोना पछिको चर्चाको बिषय राष्ट्रपति भवनको कार्पेट बनेको छ । लागत यकिन त थाहा छैन तर अनुमानित एक करोडको कार्पेटले सामाजिक संजाल भयंकरसंग तताएको छ । कोरोनाको महामारीमा उपचार, उपकरण, औषधि, कीट लगायत क्वारेन्टाइन, आईसुलेशन निर्माण तथा ब्यावस्थापनमा सरकारले पुगनपुग दस अरबको खर्च देखाएको छ । तर पनि जनता भैंसी गोठमा क्वारेन्टाइन बस्नु परेको सत्यतथ्य बाहिर आईरहेको छ ।कह...

स्वास्थ्यक्षेत्रमा नैतिकता कति ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - कानुन त देखिने सीमारेखा हो । नैतिकता मान्छेमा हुनैपर्ने सीमा हो । नैतिकता भनेकै लोकलज्जा हो, लोकलज्जा मानिएन, आफूले आफैलाई ढाँटेर लाभ लिनु भनेको आफैमाथि गरिने अपराध हो । यस्तो अपराध वर्तमान कालखण्डको नेपालमा राजनीतिदेखि प्रशासनसम्म, व्यवसायीदेखि समाजसेवामा समेत व्यापक छ । स्वास्थ्यक्षेत्रमा त नदेखिनेगरी आफूले खाएको सपथलाई समेत ढाँट्ने गरिएको छ । आमाको कोख भाडामा लगाएर सर...

कहासम्म पुग्ला यो आन्दोलन ?

शाश्वत शर्मा-- एकातिर कोरोनाको महामारी छ, अर्कोतिर ििभन्न दलहरुद्वारा संविधान संशोधनका लागि आफ्ना आफ्ना पार्टीका तर्फबाट संशोधनको प्रस्ताव दर्ता गराउनेलहर नै चलेको छ । अझ अर्कातिर महामारीको समेत परवाह नगरी सडकबाट ‘राजतन्त्र’ फर्काउनका लागि जुलुस, राँके जुलुस र नाराबाजी गर्ने क्रम पनि बढ्दो छ । यो आन्दोलन जनतामाथि लोकतन्त्र भनेर नेताहरुले गरेको अन्याय र अत्याचारको विरुद्ध र शान्ति...

योगीको किन बदलियो टोन ?

योगी आदित्यनाथ नेपालका हितचिन्तकका रुपमा खुब चर्चा गरियो । जब सिमानाको सवाल उठ्यो, योगीले भनिहाले– नेपालले सीमा निर्धारण गर्दा परिणाम पनि ख्याल गरोस् । नेपालले भारतको सिमाना कहिले माग्यो र ख्याल गर्ने ? नेपालले प्रमाणका आधारमा नेपालको सीमा अतिक्रमण नगरियोस्, अतिक्रमण गरिएको सीमा भारतले छाड्नुपर्छ भनेर नक्सा जारी गरेको हो । नेपालले वार्ताको प्रस्ताव गरिरहेकै छ, वार्ताबाट समस्याको निदान खो...

सुविधा बोल्ने, सिमाना नबोल्ने ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - छिमेकीले अतिक्रमण गरेको नेपालको भूमि इतिहासमै दर्जनौ तथ्य र प्रमाणले पुष्टि गरिसकेको छ । लामो समयदेखि देखिनै लिपुलेक क्षेत्र छिमेकीले आँखा गाडेको तर उसँग सो भूमि हडप्ने कुनै आधार प्रमाण नभए पछि हरेक पटकको नेपाल र भारतको बार्तामा सिमानाको बारेमा चर्चा चलाई रहने, बिबाद्लाइ बिबादैमा सिमित राखी भारतले अल्मल्याइ रहने, हाम्रो सरकार अलमली रहने भएछ । अहिले भारतले बाङ्गो औलाले घिउ...

उग्रचण्डी भगवती रोएकै हुन् त ?

काठमाडौं । केही महिनाअघि दोलखा भीमसेनलाई पसिना आयो, क्षमापूजा गर्ने कार्य गरिएको थियो । हुन त मानव सभ्यता बच्ला कि नबच्ला भन्ने द्विविधा भइरहेको बेलामा कोरोना भाइरसले सनसनी फैलाइरहेकै छ । यसैवीच  नालास्थित उग्रचण्डी भगवतीलाई पसिना आएको, महिला रोएको आवाज सुनिएकोले क्षमापूजा गर्ने कार्य भइरहेको छ । राज्यले पनि क्षमापूजा गर्ने अनुमान छ । गतहप्ता बुधवार बिहान भगवतीको शिलामा पसिना आएको र त्यसअ...

बैरी कसरी आउछ, के थाहा ?

शाश्वत शर्मा - बैरीको कोखामा दाँत हुन्छ । मुखले चिल्लो घरे पनि यस्ता कोखामा दाँत भएका बैरीसँग सधैं सावधान हुनुपर्छ । अलिकति पनि असवाधानीले ठूलो मूल्य चुकाउनुपर्ने हुनसक्छ । सावधान, भन्न सकिन्न, बैरी कसरी आउँछ, के थाहा ? प्रधानमन्त्री केपी ओलीले चारपटकसम्म भारतीय समकक्षी नरेन्द्र मोदीसँग फोनवार्ता गर्न प्रयास गर्दा पनि मोदीले समयाभाव भन्न छाडेनन् । यो सम्बन्ध चिस्सिएको द्योतक हो । खासगरी पानी ...

गणतन्त्र दिवसकै दिन गुप्तआतङ्क

धर्मरत्न श्रेष्ठ - कोरोना भाइरस आतंक चलिरहेकै छ । कोरोनाले बाँच्न दिन्छ कि दिन्न अझै केही भन्न सकिने अवस्था छैन । यो आतंकका वीचमा भारतले नेपाली कालापानी भूभाग आप्mनो नक्सामा समावेश गराएर आतंक थपिदियो । नेपालले ती क्षेत्र नेपालको हो भनेर आफ्नो नक्सा जारी ग¥यो । यो नक्सा संविधानमा समावेश गर्नका लागि संशोधन प्रस्ताव पेर गरियो, पास हुन नदिन भारतले अर्को आतंक खडा गरेर नेपाललाई त्राहीमाम त्राहिम...

राष्ट्रवादी भएको खुलेर स्वीकार गरे पुग्छ

स्वयम्भुनाथ कार्की - नेपालमा एक यस्तो समय पनि आयो, जुन बेलामा राष्ट्रवादी भएको स्विकार गर्नेहरुलाई प्रताडित गरियो । ०४६ सालदेखि कहिल्यै राजनैतिक स्थिरता देख्न भोग्न नपाएको नेपालले झण्डै पञ्चायतले भोग गरेको समय जति पुरा गरिसकेको छ । ‘राष्ट्रवाद’, ‘विकेन्दीकरण’, ‘साझा’ आदि शब्दहरु पञ्चायतले अपनाएकोले केहीलाई अपच भएको थियो । पञ्चायतको रक्षकवच सरह भएर रहेको राष्...

बजेटमा महिला विकास ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल-- बजेट आयो, महिला हिंसाको अन्त्य र सर्वाङ्गिण क्षेत्रमा महिला विकासको गति ल्याएको अनुभूति पटक्कै गर्न सकिएन । बजेटले महिलाको क्षमता बढाउन र समानतापूर्ण सहभागिताका लागि आशा जगाएको पाउन सकिएन । यद्यपि बजेटबारे पार्टीगत धारणा, पक्ष विपक्ष, प्रशंसा बिरोध भइरहेका छन् । बजेट जस्तोसुकै होस्, कोरोनाको खतरासँग मुकाविला गर्न पर्याप्त बजेट राखिएको दावीलाई स्वागत गर्नैपर्छ । कोरोना हाम...

मौकाको प्रतिक्षामा छ भारत

शाश्वत शर्मा - नेकपा नेतृत्वको ओली सरकारले गतहप्ता शुक्रवार कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरा समेटेको नक्सा सार्वजनिक गरेपछि बैधानिकता दिनका लागि सरकारले संसदमा संविधान संशोधन प्रस्ताव दर्ता गरेको छ । संविधानको अनुसूची ३ मा रहेको निसान छाप परिवर्तनका लागि संविधान संशोधन गर्न लागिएको हो । बुझिएअनुसार प्रतनिधिसभामा दर्ता भएको यो प्रस्ताव शुक्रवार नै सांसहरुलाई बितरण गरिएको थियो । सम्भवत आज १३ गते...

गल्ती भयो भारतबाट

गगनदीप बक्सी - गगनदिप बक्सी, भारतीय सेनाका पूर्व जर्नेल हुन् । उनी नेपालविज्ञका रुपमा पनि चिनिन्छन् । नेपालले नक्सा जारीगरेपछि भारतले अस्वीकार गरेको र नेपालविरुद्ध भारतीय सत्ताधारीको रवैयाप्रति असन्तुष्टि व्यक्त गरिरहेका पूर्वजर्नेल बक्सीले भनेका छन्– जेएनयुबाट कम्युनिष्ट पठाएर हिन्दुराज्य र राजतन्त्र ध्वस्त पार्नुको सजाय भारतले भोग्नुपरेको छ । उनको अभिव्यक्ति धेरैले सुन्छन्, यही कारण पन...

कठै मेरो देश ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - – कोरोना पीडितको चिसो चुलो बालिदिने कसले ? कोरोना कोषमा साँढे २ अर्व केको लागि साँचेको ? – संसद भनेको खसी देखाएर कुकुरको मासु बेच्ने पसल होइन भनेर प्रमाणित किन गरिएन ? – राजालाई लिपुलेक केही समयलाई बस्न देउ भनेर माँगेको भारतीय पत्र सार्वजनिक गर । – भारतबाट ४७० अर्व रेमिटान्स आउने रहेछ, नेपालबाट ९१८ अर्व जाने रहेछ । नेपालले ६३ अर्वको सामान निर्या...

कृषि व्यवसायिकरण काशी कि कुती ?

स्वयम्भुनाथ कार्की नेपालका सन्दर्भमा कृषि क्रान्ति, कृषि व्यवसायिकीकरण ः काशी जानु कुतीको बाटोजस्तो भएको छर नेपालको कृषि निर्वाहमुखी भयो यसलाई व्यवसायिक कृषि बनाउनु परेको छ भन्ने भनाई धेरैको निमित्त आकर्षक भएको छर तर जमिन र कृषिकर्मसंग जोडिएकाहरु भने यस्ता चर्चाले थप त्रस्त हुनुपर्ने अवस्था भएको छर धानको रुखको हाँगा करी छाँटने भनेर कृषकलाई सिकाउने राजनैतिक, आर्थिक, समाजिक क्षेत्रका घघडानहरुले...

यी कसरी बन्छन् कर्णधार ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - हरेक बालबालिकालाई राजा र रानी भनेर पालनपोषण गरेकाले उत्तर कोरियाका हरेक बालबालिका राष्ट्रका कर्णधार बनेर निस्केका छन् । अरु सम्पन्न मुलुकहरुमा पनि बालबालिकालाई राज्यले नै कानुनी संरक्षण दिएर हुर्काउँछ, त्यसकारण उनीहरु बिलक्षण प्रतिभाका हुन्छन्, युवा बनेपछि देश बोक्छन् । हाम्रा बालबालिका भोको पेट, नाङ्गो शरीर, काँधमा काम, फोहरी बनेर कुकुर बोकेर घाँसपात गर्छन्, दाउरा खोज्छ...

ठूलो दान नै रक्तदान

देवी काफ्ले, हाल न्यूजिलेण्ड - मानव शरिरको बनोटको एउटा मुख्य अंश रगत हो  । रगत नभए शरीर बन्दैन । स्वस्थ्य शरिरको लागि  स्वच्छ रगत आवश्यक हुन्छ । कहिलेकाँही शरीरमा रगत कम हुँदा ज्यानै जाने सम्भावना हुन्छ । दुर्घटनामा परेर रगत बढी बग्यो भने, गर्भवती महिलाले बच्चा जन्माउने समयमा रगत कम भयो वा अत्यधिक रुक्तस्राव भयो भने र बच्चाहरूलाई रक्तअल्पता हुनगएमा  आवश्यक हुन्छ रगत ।  रग...

कोरोनाको अतिज्ञानका दुस्प्रभावहरु

स्वयम्भुनाथ कार्की - साधारणतया तात्कालिन घटना र परिस्थतिमा आलेख लेख्ने काम पत्रकारको हो स्तम्भ लेखकको हैन । स्तम्भ लेख्दा विषयको विष्लेशन , आङ्खनो धारणाआदि राखेर लेखिनु पर्ने हो । यस्ता कुरामा निष्पक्ष रहनसक्नु आलेखमा अतिरिक्त मुल्य थप्नु हो । आफ्नो मान्यतामा अरुलाई ल्याउन खोज्नु वा त्यसको प्रयत्न गर्नु पनि अनुचित मानिन्न । यस्तो वेलामा दुई भिन्न मान्यताका स्तम्भ लेखकहरुमा आआफ्ना आलेख मार्पmत ...

भ्रममात्र छर्लान् कि केही गर्लान् ?

शाश्वत शर्मा - करीव ३ सय ७२ ब.मिटर नेपाली भूभागमाथि अतिक्रमण गरेर भारतले ५८ वर्षदेखि भारतले आफ्नो फौज रोखेको छ । नेपालको कालापानी क्षेत्रमा । यसवीचमा नेपालमा सरकार मात्र होइन, व्यवस्थाहरुपनिपरिवर्तन हुँदै गए । पञ्चायत, बहुदलीय प्रजातन्त्र हुँदै संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रकाल, जतिबेला राष्ट्रबादको जगमा राजनीतिक व्यवस्थालाइ अडाइएको थियो, मा समेत लिपुलेक, कालापानी, लिम्पियाधुराबाट भारतीय फौज फिर्...

यिनलाई सडकमा घिसारौं

विष्णुप्रसाद शर्मा - म भारत, मोदि वा राजनाथ सिंहको विरोध गर्दिन, भारतको विरोध गरेर सडकमा उफ्रनुको कुनै अर्थ छैन, सक्छौ भने ओलि, देउवा, प्रचण्ड, माकुने, झलनाथ, बाबुरामलाई समातेर, घिसारेर सडकमा ल्याउ, सक्दैनौ चुप लागेर बस, लिम्पियाधुरा गयो । भारतको विरोध गरेर लिम्पियाधुराू फर्कदैन किनकी भारत विष्णु पौडेल होइन । सन १९५१ मै तत्कालीन भारतका गृहमन्त्री सरदार बल्लभभाइ पटेलले नेपाल, भुटान, सिक्किम, ह...

जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरियसी

लीला दाहाल - जननी जन्मभूमिश्च स्वर्गादपि गरीयसी  तर हाम्रो  वीर पुर्खाको रगत र पसिनाले  सिर्जित नेपाललाई भारतको बिस्तारवाद र चीनको मौनताले   खाँदै गर्दा हाम्रा नेताहरुको चुपचाप  बसाई नेपालीहरुलाई सहन नसक्ने बनाएको छ । भारतले एकतर्फीरूपमा नेपालको भूगोलमा रहेको लिम्पियाधुरा, लिपुलेक र कालापानीबाट चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतको मानसरोवर जोड्ने सडक ट्याकको उद्घाटन ग...

Who is first ?

Jagadish Pradhanang - True is always true yesterday, Today and Tomorrow also. Tomorrow will be seen from our blood relation only. The sun, Moon, Earth, Sky, Air and water needs for living and nonliving. It's called the eye of Nature. The aged of person are changing the way of views in a morning, in a day, in a evening nd in a night. But the Sun, Moon, Star, Earth, Sky, Air and Nature never...

बिरामी देशमा बिमारी शासक

नरेन्द्रराज प्रसाई - नेपालको इतिहासमा आफै जान्ने, आफै सुन्ने र कुरा फेरेको फेर्यै गर्ने प्रधानमन्त्री पनि जन्मेका छन्’ र तिनको नाउँ के हो ? भनेर कसैले सोधे भने खड्गप्रसाद वलीको नाउँलाई प्राथिकता दिनै पर्ने हुन्छ । त्यतिमात्र होइन, ‘हुकुमी शासन चलाउन राणा प्रधानमन्त्रीहरू र श्री ५ हरूलाई समेत माथ गर्ने सरकार प्रमुख एक जनाको नाउँ भन’ भनेर सामान्यज्ञानमा सोधियो भने हामीले खड्गप्...

यो मात्र एउटा बिकल्प छ

शाश्वत शर्मा - विश्व कोरोना भाइरसको महामारीबाट आफ्नो मुलुकलाई मुक्ति दिने उपायहरु खोज्दैछन्, निकाल्दैछन् । हाम्रो मुलुक भने सत्ताको छिनाझप्टीको सिकार बनेको छ । अरु मुलुकले दैवीप्रकोप, भाइरस प्रकोप, अन्य प्रकोपहरुविरुद्ध जुटेर मुकाविला गरिरहेका छन् । हाम्रो मुलुकमा यस्तै महामारी आइलागेका बेलामा भ्रष्टाचार, अनाचार, दुराचार, नातावाद, व्यभिचार बढ्दै गएका छन् । कस्तो मुलुक होला यो । एकजनाले बडो चित...

रोल्पा घटनामा जिम्मेवार को ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - कर्णाली प्रदेश, रोल्पा त्रिवेणी गाउँमा गत बिहीवार बम बिस्फोट भयो । ४ जना बालबालिका यो बिस्फोटमा परेर मारिए । ती बालबालिका बाख्रा चलाउन जंगल गएका थिए, फर्कने क्रममा बम बिस्फोटमा परेर मारिएका हुन् । यो सानो घटना होइन । यो दुर्घटना पनि होइन । त्यसो भए ती बम कसले राख्यो, कसले यो आततायी घटना घटायो । यसको छानबिन गर्नुपर्छ कि पर्दैन ? रोल्पामा भएको यस घटनामा राजधानीले सरोकार कि...

सर्वोच्चको फैसला, जसले भुइचालो गयो

सर्वोच्च अदालतले वैशाख १४ गते फेरि भनेको छ– गम्भीर मानवअधिकार उल्लंघनका घटनामा क्षमादान हुन सक्दैन । सरकारले दिएको पुनरावलोकनको निवेदन सर्वोच्चले खारेज गरिदिएको हो । यसपछि नेकपाभित्र ठुलै भूकम्प गयो, प्रधानमन्त्री फेर्नेसम्मका गुटबाजी भए, तर एकाएक चीनका राष्ट्रपति र नेपालका राष्ट्रपतिवीच, नेकपाका विदेश विभाग प्रमुख माधव नेपाल र चिकपाका विदेश विभाग प्रमुखवीच वार्ता भयो र चिनियाँ राजदूतले न...

काम कुरो एकातिर, कुम्लोबोकी ठिमीतिर

स्वयम्भुनाथ कार्की - विश्व कोरानासँग लडिरहेको छ तर नेपालमा यही वेला विपत्तिलाई अवसर बनाउने होडबाजी चलिरहेको छ । यो अत्यन्त्यै पिडादायक अनुभुति हो । केही दर्जन अरिंगाल पालेपछि विपत्तिको आड लिएर जे पनि गर्न सकिन्छ भन्ने सोच कतिसम्म प्रत्युत्पादक हुन्छ त्यो शायद राजनीतिकमीहरु अनि ती राजनीतिकर्मीहरुको हुक्काको चिलिम भर्ने हुक्के बुद्धिजीविहरुले अनुमान पनि गर्न सकेका छैनन । कोरोनाबाट निश्चित मृत्यु...

यो मात्र एउटा बिकल्प छ

शाश्वत शर्मा - विश्व नै कोरोना महामारीबाट आक्रान्त छ । नेपालमा भने फेरि सत्ताको रस्साकस्सी सुरु भइसहेको छ । अपहरण, प्रलोभन, किनबेच, थुनछेकजस्ता शब्दहरुले नेपाली राजनीतिक बजार गर्माएको छ । प्रधानमन्त्तीदेखि बहालवाला सांसदहरु र पूर्व प्रहरी महानिरीक्षकसम्मलाई पूर्वराज्यमन्त्री एवम् सांसदको अपहरण गरेको आरोप लागेको छ । पार्टिभित्र आफ्नो गुटलाई सशक्त बनाउन, आफ्ना पक्षका सांसदको संख्या बढाउन र आफ्र्...

राष्ट्रवाद राजा महेन्द्रबाट सिक्न हुन्न र ?

दीर्घराज प्रसाई– २०१७ साल पौष १ गतेको परिवर्तन नेपाली कांग्रेस विरुद्ध नभएर नेपालको राष्ट्रियताको सुदृढीकरणको कदम थियो । राजा महेन्द्रको विचारबाट पराजित भएकाहरू सत्ता कब्जा गरेर नेपालको राजनीतिलाई अन्योलग्रस्त बनाएर लुट मच्चाउने खोज्नु हो । २०४६ सालपछि नेपालमा वहुदलीय व्यवस्थाको पुर्नस्थापना पछिका राष्ट्रघाती भ्रष्ट व्यवहार र २०६३ साल पछिको खतरनाक अवस्था हेर्दा सम्पूर्ण देशवासीहरूले ५९ ब...

राजनीति पतनको कारण भष्टीकरण

उपेन्द्र प्रेमी - १. कास्कीतिर जन्मेर चितवन हुँदै रोल्पा प्यूठानबाट उठ्दै दिल्ली आरोहणबाट नेपालको सत्ताशिखर चढ्न सफल बनेका स्वयंघोषित क्रान्तिकारी योद्धा नेता हिजोआज तेश्रो पटक नेपाल नेपाली राजनीतिका किङपिन बन्नलागेका छन् । महारथी भीमसेन थापाको उत्तराधिकारको क्रममा यसपटक उनको चयनमा परेका छन् माधवकुमार नेपाल, यद्यपि उनी टेष्टेड पात्र नै हुन् । २. जबर्दस्त क्रुद्ध, क्षुव्ध रुष्ठ र असन्तुष्ट भएर...

कोरोना हानीभन्दा आतंक धेरै

स्वयम्भुनाथ कार्की - यो आलेख शुरु गर्दा २० अप्रेल २०२०मा ग्रिनविच मिन टाइमको चौविस घण्टे घडीमा १ बजेर ३० मिनेट गएको छ । यो वेलामा विश्वभरमा कोरोना संक्रमितको संख्या वल्र्डोमिटरले २४ लाख ६ हजार ९ सय ५ देखाएको छ । त्यही  कुल विश्व जनसंख्या ७ अर्ब ८० करोड देखाएको छ । यो समयमा कुल मृत्यु १ लाख ६५ हजार ५८ छ । कोरोना जितेर अर्थात निको भएर जाने ६ लाख १७ हजार १३ छन । यो संख्या कोरोना ताण्डवको १...

जनता हामी नै हौं....

शाश्वत शर्मा - पूर्वदेखि सुदूर पशिचमसम्मका राजमार्गहरुमा लावालस्कर छ पैदलयात्रीको । आफ्नो थाँतथलोभन्दा बाहिर गएर रोजीरोटीको व्यवस्था गर्नुपर्ने भएकाले अधिकांश श्रमजीवी आफ्नो पुख्र्यौली थलो भन्दा बाहिर जान बाध्य छन् । अझ कतिपयले त लाखौंको संख्यामा, मुलुकनै छोडेर बाहिर गएर आफ्नो परिवारको लालनपालन गर्ने गरेका छन् । दुर्भाग्य, अहिले विश्वमा फैलिएको कोरोना महामारीले गर्दा ती सबै आफ्नै मुलुक, त्यो&n...

पेटको भोक र घरको सम्झना

गंगा दाहाल - खाना होस् कि नहोस्, खुट्टा नाङ्गै होस्, बालबच्चा र कुटुरो च्यापेर श्रम गर्न राजधानी र विभिन्न भागमा गएका श्रमिकहरु यसरी घर फिर्दैछन् । पेटको भोकभन्दा महत्व छ, आफ्नो घरको । यो संवेदनशीलता बुझ्नुपर्ने शासक र प्शासकले हो । तर, श्रमिकहरु लकडाउनमा सवारी साधन नपाएपछि यसरी घर फिर्दैछन् । हजारौं किलोमिटर हिडेर घरपुग्ने सपना छ यिनको । लाकडाउन अघिसम्म काम गर्ने र दुईपैसा कमाउने भोक थियो ।...

भुइमान्छेहरुको पीडा

देवी काफ्ले - बाँच्न कसले चाहँदैन ? गरिबीसँग लड्न कति गाह्रो हुन्छ त्यो त भोग्नेलाई थाहा हुन्छ । जमिनको भुभाग मात्रै राज्य होईन राज्य बन्न त जनता पनि चाहिन्छ ।जनता नै छैनन् भने शासकले को माथि शासन गर्ने हो ? विभिन्न भौगोलिक बिबिधता, बिकटता, आर्थिक  अवस्था कमजोर, सामाजिक परिवेश अचेत र सरकार नै स्वार्थी बने पछि जनता जनता नभएर रैती हुन पुग्दा रहेछन् । आजको हाम्रो अवस्था त्यस्तै देखिएको छ...

शुभकामना, शुभकामना

शाश्वत शर्मा - नयाँ वर्ष २०७७ को मंगलमय शुभकामना साटासाट गरिरहदा अधिकांश नेपालीहरु चिन्ता र भयमा छन् । अहिलेम्म नेपालभित्र कडा रुपमा नदेखिएको कोरोना महामारीले कुनबेला, कसरी खुट्टा पसार्ने हो ? त्रास यही हो । अझ झन सत्तारुढ दल र विपक्षी दुबैथरि भ्रष्ट, नालायक शिद्ध भइसेकालेनेपालीहरु आशंकित भएका छन् । हाम्रो मुलुकका लागि प्रार्थना गर्नु त छँदैछ, अव छिमेकी भारतमा नफैलियोस्, चाँडै नै नियन्त्रणमा आ...

सल्य र कर्ण महाभारतको पाठ

स्वयम्भुनाथ कार्की - बल, चातुर्य, क्षमता, पराक्रम आदि प्रचुर भएर पनि आत्मवलमा भएको प्रहारले पराजय हुन्छ भन्ने उदाहरण हो सल्य र कर्णको सन्दर्भ । मद्रदेश पाण्डु पत्नी माद्रीको माइती हो, त्यसैको राजा हुन् सल्य । सल्य नकुल र सहदेवका सहोदर मामा हुन् । शकुनीको कुटिल बुद्धिको शिकार भएर भाञ्जाको पक्षबाट महाभारत युद्ध लड्न आएका सल्यलाई आतिथ्यको जालमा पारेर दुर्योधनको पक्षबाट युद्ध लड्न बाध्य बनाइयो ।...

बुद्धिनारायणको बुद्धि

काठमाडौं । सीमाविद बुद्धिनारायण श्रेष्ठले सरकारलाई बुद्धि दिएका छन् । उनले भनेका छन्– कोरोना भाइरस संक्रमण प्रकोप साम्य हुनेबित्तिकै नेपाल–भारत सीमा नियमन गर्न अहिलेदेखि नै गृहकार्य सुरु गरिहाल्नु पर्छ । अबेर नगरौं । सबै नाकाको दशगजा क्षेत्रमा प्रिफ्याबका कोरिडोर कोठा बनाई त्यस्ता कोरिडोरमा आवश्यकता अनुसार तीनदेखि पाँच डेस्क स्थापना गरिनु आवश्यक पर्छ ।  त्यस्ता डेस्क टेबलमाथि...

हिन्दूसंस्थाहरु हिन्दूत्व जोगाउन किन मौन ?

शेखर ढुंगेल - धार्मिकता बिनाको र मानवीयता बिनाको धर्म हुँदैन । अझ आधुनिक समयमा धर्मको मर्मलाइ आर्थिक, सामाजिक र राजनीतिसित परस्पर सहयात्रा वा सहभागिता गराउँदै लैजानुको बिकल्प छैन । आर्थिक रुपमा बिपन्न बिश्वको एक मात्र हिन्दुराष्ट्र नेपाललाई आर्थिक सम्वृद्धितर्फ उचाल्नु  जातीय विभेदको शुन्यतामा  र शिक्षा र आत्मनिर्भरताको पहुँचमा पु¥याउन  बिश्वहिन्दु महासंघले नीति योजना नियम ब...

कोरोना जुम्बी भाइरस हैन, आतंकित किन हुने ?

स्वयम्भुनाथ कार्की - जब मान्छेलाई ज्यानको डर हुन्छ ऊ स्वकल्पना गर्न थाल्छ । यो अवस्था कोरोना रुढाले पैदा गरिदिएको छ । पहिले सावधान नभए आफुतिर पनि रुढा आउनसक्छ भन्ने सोचिएन । चीनको खिल्ली उडाउने काम गरियो । चमेरो खानाले कोरोना भाईरस निक्लेको भन्ने स्वकल्पनाबाट बाहिर ननिक्लने धेरै छन । तर जव यो भाइरस पैmलियो संसार नै आत्तियो । यही आत्तिने क्रममा कोरोना जुम्बी पैदा गर्ने काल्पनिक  भाइरस जस्...

अव परिवर्तन होला त ???

शाश्वत शर्मा - कोरोना भाइरसले विश्वव्यापी महामारी फैलाएको सन्दर्भमा नेपाल पनि अछुतो रहेन । अझ भनौं लाखौ नेपाली भारतलगायत खाडी मुलुक र युरोप, अमेरिकातिर पुगेका र स्वदेश फर्केकाबाट भाइरसको संक्रमण फैलिनु स्वभाविक थियो । पस्यो । अन्य मुलुकहरु कोरोनाको इपी सेन्टरजस्तो देखिएका बेलामा नेपालमा भारत र खाडी मुलुकबाट फर्किएकाहरुले यो भाइरस ल्याएको बताइदैछ । नआउनुपर्ने थियो, आयो । तर नेपाल सरकारको रोकथा...

राजा भोज र साबुन पानी

श्रीप्रसाद पण्डित - कालिदासलाई लिएर एक दिन भोज राजा बगैंचामा डुल्दै थिए, दाहिनेतिर कालिदास र देव्रेतिर भोज राजा थिए । त्यसै समयमा देव्रे हात चलाउने भद्रमणि नाम गरेको कवि जो कालिदासको डाहा गर्ने तर अत्यन्त विद्वान थियो ऊ पनि टुप्लुक्क आइपुग्यो र राजाको देव्रेतिर बस्यो । यसरी तीन जना बगैंचामा घुम्द्ैे थिए, त्यही बेलामा कालीदासलाई होच्याउने नियतले भद्रमणिले देब्रे हातको प्रशंसा गरेको एउटा कविता र...

कोरोनाविरुद्ध लडेर मानवता जोगाउने बेला

देवी काफ्ले - कोरोना, लकडाउन, भ्रष्टाचार, भोकमरी, स्वदेश फिर्ने नागरिकको चिच्याहट, राजनैतिक बन्द हड्ताल जस्तो लकडाउनको उल्लंघन, अस्पतालमा उपचारका आवस्यक सामग्रीको अभाव, खरिद गरिएका सामान गुणस्तर हिन, स्वास्थ्यर्मीलाई नै अपहेलना अनि दलीय दोहोरी । धन्न हामी नेपाली हरेक कुरा सहजै पचाइदिन्छौं । कोरोनालाई पनि सहजै पचाउन सक्ने क्षमता भएर नै शुरुमा हेलचेक्र्याई ग¥यौ । हामी बिकास गर्न अरुको सिको ...

बृटेनमाजस्तो डाक्टर नर्स काममा फर्केलान्

बेलायतमा अवकाशप्राप्त २० हजार डाक्टरनर्स सेवामा फर्केछन् । नेपालमा पनि यस्तो हुनसक्ला ? यतिबेला डाक्टर र नर्स भनेका भगवान हुन् । उनीहरुले नै हो घरपरिवार, समाज, देश र मानव सभ्यता बचाउने । राजनीतिको काम भाषण गर्ने हो, भ्रष्टाचार गर्ने हो । देशमा सुरक्षा निकाय र चिकित्सा सेवीहरुले मानव सेवा गर्ने बेला यही हो । बहालवालामात्र होइन, अवकाशप्राप्त समेत खटिदा बेलायतले कोरोनाविरुद्धको युद्ध जित्नसक्ने ...

महामारीमा पनि छाडेनन्..

शाश्वत शर्मा - बिस्तारै कोरोना पीडितहरु बढ्दै जान थालेका छन् । डाक्टरहरु नै भन्छन्– सरकार र जनताको पक्षबाट जुन प्रकारले खेलाँची भइरहेको छ, त्यो गम्भीर परिणाम आउने खालको छ । हेर्दे गए हुन्छ संक्रमितको संख्या हलक्कै बढेर जानेछ । खासगरी संघीय सरकारले नियन्त्रण गर्ने सम्बन्धमा ढिलो गरेकै हो । सीमा बन्द, एयरपोर्ट बन्द र मुलुकवासीलाई घरमै बसौं भनेर कडाखालको लकडाउन गर्न अबेर भएकै हो । विश्वमा क...

कोरोना सन्त्रास मेरो अनुभूति

स्वयम्भुनाथ कार्की - चीनमा कोरोना भइरस देखियो । त्यसले धेरैलाई आफ्नो चपेटामा लियो । विश्वमा प्रचार युद्ध शुरु भयो, केही स्वघोषित कोरोनाविज्ञ पैदा भए । यसमध्ये  प्रभावशाली तीनिहरु थिए जसको विज्ञान र चिकित्सा क्षेत्रमा कुनै ज्ञान थिएन । तर राजनीति अनि कथित नागरिक अगुवाहरु थिए जसको कुरा सञ्चारकर्मीहरु माझ विक्छ । यस्तो हुन्छ भनेर भविष्यवाणी गर्दा यस्ता व्यक्तिहरुले यो यो कारणले त्यो भविष्य...

परदेशी छोरालाई आमाको चिठी

हरिओम काफ्ले - प्यारो छोरा हर्के आमाको आशिर्वाद छ बाबु तँलाई ! हामी यहाँ यो चिठ्ठी लेख्दा सम्म निका आराम छौ, र तेता तिमीलाई पनि आरामै होला भन्ने आसामा उनै दयालु भगवान श्री पशुपतीनाथसँग हात जोड्दै प्रार्थना गर्दै बसिरहेकी छु.। बाबु! बोल्न त निकैबेर मन हुन्छ तर के गरुँ मसँग कल गर्ने उपाए हुदैन, तैले एकछिनमै राखेहै आमा भन्छस् तेरो समस्या पनि मलाई थाहा छ बाबु प्रदेश हो निकै गाह्रो छ....,, बाबु म ...

सतर्कता अपनाउन अनिवार्य

लीला  दाहाल  अधिकारी- विश्वव्यापी महामारीका रुपमा फैलिएको नोवल कोरोनाभाइरस (कोभिड-१९)बाट हालसम्म विश्वभर ७ लाख २५ हजारभन्दा बढी संक्रमित भएका छन् भने ३४ हजार  २२ जनाभन्दा धेरै नागरिकको  यस महामारीको संक्रमणबाट निधन भएका छन । विश्वभरका करिब दुई सय देशमा फैलिएको कोरोना संक्रमणबाट हाम्रो देश नेपालमा हालसम्म पाँच व्यक्तिमा संक्रमण पुष्टी भइसकेको छ।त्यस्तै, विभिन्न देशमा रहेक...

कोरोनाविरुद्ध एकजुट नेपाल

शाश्वत शर्मा - कोरोना भाइरस (कोमेड १९) का कारण विश्व नै भयभित भइरहेकोमा हाम्रो मुलुक यसबाट अछुतो रहदैन । केही महिना अघिसम्म मुलुकमा व्याप्त भ्रष्टाचार, अस्थिरता, राजनीतिक अन्यौलता आदिबाट पीडित नेपाली अव आयातित रोग अर्थात कोरोनाबाट भयभित छ । त्यसो त अहिलेसम्म कसैलाई संक्रमण भेटिएको छैन । तर जोखिम छ, विश्व स्वास्थ्य संगठन पनि उच्च जोखिममा नेपाल र दक्षिण पूर्वी एसियाका ११ देश परिसकेको सूचित गरिसक...

नेताहरुबाट खोसिएको अधिकार जनतालाई

स्वयम्भुनाथ कार्की - विगत दशकौदेखि केवल दलको उपस्थितिलाई मात्र प्रजातन्त्र परिभाषित गर्ने प्रयत्न भई रहेको छ । सातदेखि सत्र सालसम्मको समयावधिमा दलिय प्रणालीले फल्नेफुल्ने अवसर पाएन भनेर मान्दा पनि यताका झण्डै तीन दशक दलिय प्रणाली निर्वाध छ । बीचमा राजाले शासन प्रत्यक्ष लिएको डेढबर्ष आसपासमा पनि दलमा कुनै प्रतिवन्ध थिएन । पञ्चायतकालमा दलमा प्रतिवन्त्र भए पनि त्यसका भातृ संगठनका रुपमा अनेकौ संगठ...

कोरोनाबाट बच्न सतर्क ह्वौं

अधिवक्ता गंगा दाहाल - कोरोना– मानव अस्तित्वका लागि महामारी बनेर आएको छ । यो महामारीसँग जुध्नका लागि एकता र सतर्कताको बिकल्प छैन । सामुहिक सचेतताको प्रयत्नले यो महामारीलाई हराउन र हटाउन सकिन्छ । त्रासदी फैलाएर त्रासदीमात्र जन्मिन्छ, संचेतना फैलाए त्रासदी कम पार्न सकिन्छ । हामी सचेत हौं । डब्लूएचओले भन्योः कोरोना महामारी नेपालतर्फ आउदैछ, सतर्क रहनु । अहिलेसम्म नेपालमा कोरोना देखिएको छैन ।...

नेपालीहरुमा मानवीय संवेदना किन ह्रास हुँदैछ ?

देवी काफ्ले - वर्तमान नेपालमा खडा भएको यक्ष प्रश्न भनेको– नेपालीहरुमा मानवीय समवेदना किन ह्रास भयो ? आज विश्व नै कोरोना जस्तो महामारीको कारण त्रस्त छ । चीनबाट शुरु भएको यो महामारी अहिले विश्वभर आक्रमण गरिरहेको छ । महान शक्तिशाली देशहरु पनि यसबाट आतंकित छन् । कसरी जनतालाई सुरक्षित बनाउने भनेर दिनरात जुटिरहेका छन् । अन्य देशहरुमा सरकार मात्र हैन हरेक नागरिकहरु आ–आफ्नो क्षेत्रबाट खटि...

नागरिकको मुटुमा हुन्छ राष्ट्र

स्वयम्भुनाथ कार्की - बहस धेरै गर्ने गरिन्छ राष्ट्र राष्ट्रियताको बारेमा । राष्ट्रप्रति त्यसका नागरिकहरु सबैको माया हुन्छ नै, कसको माया ठेलो र कसको माया सानो भनेर तुलो, माना पाथि इन्चफुटले नाप्ने कुरा पनि हैन, नाप्न पनि सकिन्न र नाप्ने कुरा गरेर मानिसको अपमान गर्न त विल्कुलै हुदैन । यो अटल सत्य हुँदाहुँदै यो आलेखको प्रयोजन के हो त भनेर कसैले सोध्यो भने त्यो अनुचित विल्कुलै हैन । सामान्यतया रा...

कक्षा १ को मासिक शुल्क ४० हजार

अधिवक्ता शिव सिग्देल - कक्षा १ को मासिक शुल्क ४० हजार । १७ शीर्षकमा शुल्क लाग्छ । १ कक्षा पढ्ने विद्यार्थीसँग १७ शीर्षकमा शुल्क अशुल्दा पनि अनुगमन गर्ने नियकाले ठिक भनिरहेको छ । स्कूलले ठगिरहेको छ । शिक्षामा यस्तो ठगी ? हुन त नेपालमा सुनभन्दा शैक्षिक माफियाकरण बढी छ । पहिलेका सुन तस्करहरुले समेत आवशीय विद्यालय, कलेज खोलेर मजासँग लुटिरहेका छन् । शिक्षा, स्वास्थ्य, पानी, खानपानका कुरामा व्यापार...

तरिका यस्तै हो र ?

शाश्वत शर्मा - - खुशीको खबर दोस्रोपटक मिर्गौला प्रत्यारोपण गराएर प्रम ओली निवास फर्किनुभएको छ । उनका निकटेहरु भनिरहेका छन्– ओलीमा अझ थप आत्मविश्वास देखिएको छ । वहाँ अव बाँकी तीनवर्षको कार्यकाल सजिलै चलाउनु हुन्छ । त्यसो त नेपालमा नै मिर्गाैला प्रत्यारोपण गराएर प्रम ओलीले आम नेपालीबाट प्रशंसा र शुभकामना पाइसक्नु भएको छ । भान्जी नाता पर्नेबाट मिर्गौला ग्रहण गरेका प्रम ओलीले नेपालमा पनि सक्...

छोरी बुहारीलाई स्नातकसम्म निशुल्क

अधिवक्ता गंगा दाहाल - सवाल राजनीतिक पार्टीको होइन, सवाल देशको आवश्यकताको हो । शिक्षामा राजनीतिकरण धेरै भयो, अव शिक्षा र स्वास्थ्यमा राजनीतिकरण बन्द गर्नु जरुरी छ । राजनीति गर्ने हो भने चेतना बढाउने विषयमा गरौं । देशको आवश्यकता शिक्षा हो । अशिक्षाका कारण हिंसा बढेको छ, अस्थिरता बढेको छ, अपराधीले लुट्ने र छुट्ने अवसर पाएका छन् । कूशासनको मूल जरो अशिक्षा हो । यसमा शंका छैन । झापाको कचनकवल गाउँक...

चन्द्रमाबाट देखिने लसभेगासमा पुग्दा

– राजन कार्की -- छोरी भार कि भविष्य, बेकार कि भाग्य ? अविकसित नेपालमा मुख्य मुद्दा हो यो । यो मुद्दामा जति धेरै बहस हुनसक्यो, उति संष्कारगत रुपमा काई परेर बसेको बिकृति र बिसंगति घोट्न सकिन्छ, मिल्काउन सकिन्छ र छोरी संसार सभ्यताको सञ्चालक र सिर्जनाकार हुन् भनेर बुझ्न बुझाउन सकिन्छ । दूध बेचेर भिटामिन खाने, मकै–कोदो–गहुँ–फापरजस्ता अन्न बेचेर चामल बेसाउने मुलुक, हामीले बु...

बिना तैयारी पुर्नस्थापना ?

शाश्वत शर्मा - एकाएक शहरभरि चर्चा चल्यो, जबरजस्ती बिस्थापन गरिउको राजतन्त्र अव चाँडै नै पुर्नस्थापना हुँदैछ । हुन पनि जनआन्दोलनको परिणाम स्वरुप जबरजस्ती लादिएकोयगणतान्त्रिक संविधान र शासन बनेका सरकारबाट निराश भएका जनतालाई यो अष्पष्ट खबरमात्रले पनि धेरै नै उत्साहित तुल्यायो । खासगरी पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहको वर्षौंसम्मको आन्तरिक र हालैको भारत भ्रमणको नतिजा अव चाँडै नै सकारात्मक परिणामका रुपमा...

सन्दर्भ नारी दिवस

– लीला दाहाल (र.न.पा.–२, टाडी) --  नारी दिवस अर्थात् अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस मार्च ८ तद्अनुसार फाल्गुन २४ गते सदा झैं यस पटक पनि विश्वभर लगायत नेपालमा समेत मनाइयो । संसारमा नारीवादी आन्दोलनको सुरुवात भएको दिनलाई अर्थात् मार्च ८ तारिकका दिनलाई नारी दिवस भनेर मनाउने चलन छ । संसारमा नारीवादको इतिहास धेरै लामो छैन । यो १९ औं शताब्दी देखि मात्र सुरु भएको हो । सन् १९०९ फेब्रव...

महिला र महिला दिवस

देवी काफ्ले - अन्तर्र्रािष्ट्रय नारी दिवस मनाउन थालेको ११० बर्षभएछ । नारी माथि गरिने बिभिन्न खाले शोषणको अन्त्यका लागि आवाज उठेको यति धेरै बर्ष हुँदा पनि नारी माथिको कुदृष्टि अझै कायमै छ । लैंगिक विभेद देखि लिएर श्रममा समानता छैन । समाजमा नारी दोस्रो दर्जामा छिन् । बाउको सम्पतिमा अनेक सम्झौता गर्दा पनि अधिकार छैन । अझै पनि अर्काको घर जाने जात भएकोले जिम्मेवारी दिइन्न । न खुलेर बोल्न पाउँछे न त...

फेरि पनि अस्थिरता

शाश्वत शर्मा - राजनीति फेरि दुश्चक्रमा फस्यो । यो दुश्चक्र देख्नेहरु भन्छन्– ओली र विद्याले फेरि राजा गुहार्छन्, राजालाई बुझाउँछन् भन्दैछन् राजनीतिक विश्लेषकहरु । यो बढी उत्साह हो । बढी उत्साह घातक हुनसक्छ । जबरजस्ती उपाध्यक्ष बनाइएका वामदेव गौतमलाई मनोनित गर्ने नेकपाको सर्वसम्मत निर्णयर अर्थमन्त्री डा।युवराज खतिवडालाई नै निरन्तरता दिने ओली पक्षको अडानवीचको बिबादले व्यवस्था पतन हो भन्ने...

प्रहरीलाई मानवाधिकार शिक्षा जरुरी भो

अधिवक्ता गंगा दाहाल - नेपालको अनुहार भनेको कानुन व्यवस्था हो । त्यसै पनि दण्डहीन मुलुकका रुपमा नेपाल बदनाम भइरहेको छ, त्यसमाथि महिलामाथि प्रहरीको असुर प्रवृत्तिले नेपाल कस्तो देखियो होला ? भाइरल बनेको नेपाल प्रहरीको यो दानवीय स्वरुपले नेकपाको शासन र शासनको प्रवृत्तिलाई पनि नकारात्मक देखाएको छ । यसकारण सुरक्षा निकायलाई मानवाधिकार शिक्षा जरुरी भयो । बच्चा बोकेकी महिलालाई लठ्ठीले ठोक्नु ठोकेको य...

गणतन्त्र कि भष्मासुर ?

स्वयम्भुनाथ कार्की - स्वप्नजीवि गणतन्त्रका हियामतिहरुलाई जनताले बीसौ बर्षदेखि चाहेको निर्वाचन किस्तावन्दीमा गरेर पुर्व भनिएका राजालाई हराएको दम्भ पाल्दैछन । देशीविदेशी शक्तिको अनुचित विरोध र माओवादीको गोलीको बीचमा पनि  प्रत्यक्ष शाही कालमा आरंभ भएको स्थानिय निर्वाचन अभियान अहिलेको भन्दा धेरै सफल थियो । मुलधारका राजनैतिक शक्तिहरु मत दिनेहरुको सुची तैयार गरेर भविष्यमा बदला लिने भनेर निगरानी...

महिलाको कामको मूल्यांकन किन हुन्न ?

देवी काफ्ले - बराबरीको कुरा गरेर नथाक्नेहरु सबैका लागि यक्ष प्रश्न– महिलाको कामको मूल्यांकन किन हुदैन ? आजकल सबैभन्दा बढी चर्चा महिला पुरुषको समान अधिकारका बिषयमा हुने गर्छ । चिया पसल देखि लिएर संसदमा समेत यहि बिषयले स्थान पाएको छ । सामान्य रुपमा अधिकार भन्ने बित्तिकै गाँस, बाँस, कपासलाई महत्व दिइन्छ । आखिर खान पाएकै छ । लाउन पाएकै छ ।घरमा बस्न पाएकै छ अरु के नै चाहिएको छ र ? भनेर बहस च...

राजावादीले सोच्नैपर्ने विषय

स्वयम्भुनाथ कार्की - एउटा भनाई छ, कसैलाई चित्र बेच्नु छ भने उसलाई चित्रमा पार्नु पर्दछ । यो शास्वत भनाइको शाव्दिक प्रयोग यत्रतत्र देखिन्छ । अझ सामाजिक सञ्जालहरुमा त प्रत्यक्ष । आफु भएको वा आङ्खनो रुची भएको चित्र या कुरा आउने वित्तिकै त्यसमा उपस्थिति जनाउने गरिन्छ , चाहे मन पराएको भनेर वा प्रतिक्तिया व्यक्त गरेर । यो मान्छेको स्वभाव नै हो आफु संग भएको सम्वन्धको आधारमा उ कुनैपनि कुरामा रुची लिन्...

नारी, आफै रंगीन फूल हुन्

देवी काफ्ले - सुन्दरी, सुन्दरता, महिला अधिकार,राजनितिमा महिला, आर्थिक क्रान्तिमा महिला, खेलकुदमा महिला, शिखर आरोहणमा महिला, प्रशासनमा महिला ! अधिकार प्रयोग गर्न जानेका महिला, अधिकार प्रयोग गर्न नजानेका महिला ! अनि राजनितिमा होस् या अन्य जुनसुकै ठाउँमा आरक्षित महिला अर्थात् नारी । कलाकार यानी कि हिरोइन, मन्त्री हुन् या कुनै सचिव नै । हामी गाऊंबासी या शहरिया महिला यानी कि नारी,उच्च घरानाको होउ...

गोकुलधाममा गोकुल धूप

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल - पहिले गोकुलधाम भनेपछि स्वर्ग मानिन्थ्यो । सुख र सन्तोषको धाम मानिन्थ्यो । यसकारण गोकुलधाम पवित्र थियो । वर्तमान नेपालमा गोकुलधाम भनेको पार्टी हो र पार्टीभित्र नैतिकहीन गोकुलहरुले भरिभराउ देखिन्छ । गोकुलधामलाई समेत कम्युनिष्ट राजनीतिले बदनाम गरेर छाड्यो । हरेक पार्टीभित्र गोकुलहरु छन्, गोकुलधामको बाख्यान र आख्यान गरेर जनजनलाई भ्रमित पार्ने र मण्डी ओढेर घ्यूखाने प्...

नेकपाको किन आलोचना बढ्यो ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - केही नैतिकताका कुरा उठेका छन्, केही नेकपाविरोधी कुरा पनि उठेका छन् । शासन सत्रामा बसेपछि निर्णय गर्नुपछृ, पार्टिले भरोसा गर्ने पार्टीका नेता कार्यकर्तामाथि नै हो । भरोसा गर्दा कहिले कहिले तलमाथि पर्छ । केही लोभीपापी पनि निस्कन्छन् । यसको अर्थ सिंगो नेपालको नेकपा नदी दुषित भयो भन्ने जुन अर्थ निकाल्न थालिएको छ, त्यो गलत छ । जुन फोहर हो, जो फोहरी हो, उसलाई टपक्क टिपेर पन्छाउ...

तिमीलाई फोहर गनाउ“छ, हामीलाई बास्ना आउछ ?

गंगा दाहाल - तिमीलाई फोहर गनाउँछ, हामीलाई चाहिँ बास्ना आउँछ ? फोहर सबैका लागि फोहर हो । यसकारण प्रश्न गम्भीर छ । यो सामयिक प्रश्नको जवाफ खोज्न नसकेर राजधानी छटपटिएको छ । जवाफ खोज्न जरुरी छ, किनकि यो मानवीय प्रश्न पनि हो, र, आमनागरिकको प्रश्न हो । राजधानीको फोहर नुवाकोटको सिसडोलमा फाल्न थालिएको लामो समय भइसक्यो । फोहर फाल्ने सुविधाका लागि त्यस क्षेत्रमा अनेक सुविधा दिने, रोजगारी दिने, आर्थिक ...

बिकल्प के ? तैयारी खोई ?

शाश्वत शर्मा - मन्त्रिपरिषदको नीतिगत निर्णयका कारणपूर्व प्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराई र माधवकुमार नेपाललाई ललिता निवास जग्गा प्रकरणमा दोषी किटानी गरी विपक्षी बनाइएन । अधिवक्ता बालकृष्ण नयौपानेले यसै विषयलाई लिएर सर्वोच्चमा मुद्दा दायर गरेकोमा अदालतले अखितयारसँग जवाफ माँगेको छ । ललिता निवासको प्रकरणमा डा. बाबुराम र माधव नेपाल नेतृत्वको मन्त्रिपरिषदको नीतिगत निर्णय भएको थियो । मन्त्रिपरिषदको नी...

कर्णालीमा भाइरस र गैरजिम्मेवारी

शिव सिग्देल - बाजुरा, डोल्पा, हुम्लामा रुघा, खोकी, जरो, झाडापखाला चल्यो । महिनौैंपछि सरकारले औषधि र स्वास्थ्यकर्मी पठाएर परीक्षण गरेपछि पत्ता लाग्यो– इन्फुएन्जा ए भाइरस हो, यसको रोकथाम हुन्छ अव । यति कुरा समयमै गरिदिएको भए झण्डै ३ दर्जन मान्छेको ज्यान जाने थिएन । कर्णालीजस्ता दूरदराज ठाउँहरुमा यसैगरी महामारी चलिरहन्छ र व्यापक दबाब परेपछि बल्ल सरकार जान्छ, प्रवन्ध मिलाउँछ र उपचार दिन्छ ।...

आखिर महिला स्वतन्त्रता कहिले आउछ ?

देवी काफ्ले - आखिर महिला स्वतन्त्रता  कहिले आउँछ ? २१आंैं शताब्दीमा पनि महिलाले प्रताडित भएरै बस्नुपर्ने ? हामी जतिसुकै पढेलेखेका, बुद्धिजीवी भए पनि संस्कार हामीमा उहीँ छ । आईमाइ आखिर आईमाइ नै हो । उसका बन्देजको बयान गरेर सक्दिन म । जब म जन्मे छोरी पाएको सजायं स्वरुप आमा न्वारनकै दिनदेखि घाँस दाउरा, मेलापातमा जानुपर्यो । म भन्दा अगाडि जन्मेका चार भाइ दाईहरु, दुई दिदीहरुको पालामा पनि आमा...

चोरलाई चौतारो, सोझालाई सुली

धर्मरत्न श्रेष्ठ - नेकपा महासचिवका छोरा नविन र न्यायाधीश कुमार रेग्मीले पनि बालुवाटारको सरकारी जग्गा किनेको प्रमाणित भयो । अख्तियारले मुद्दा हाल्यो, तर यी दुईलाई छाडेर । यिनले किनेको जग्गा फिर्ता दिन्छु भनेकाले मुद्दा नहालेको बयान अख्तियारको छ । बदमासी थियो, खुसुक्क यिनलाई मात्र अपराधबाट उन्मुक्ति । यसबाट थाहा हुन्छ, अख्तियार संवैधानिक निकाय होइन, सरकारको आदेश पालक हो । मुद्दा हालेको लगत्...

बलात्कार विरुद्ध कडा कानुन चाहियो

अधिवक्ता गंगा दाहाल - ३ वर्षकी बालिकादेखि ७० वर्षकी बृद्धासमेत यौनदुरुचारीका सिकार भएका घटनाले कहालीलाग्दो स्थिति छ । होला, चेतनाको कमीले यस्तो भएको होला । हुनसक्छ, सभ्यताको विकासभन्दा पनि असभ्यताको उच्छृङ्खलताले पनि बलात्कारका घटना बढेका होलान् । समाजमा महिला अपहेलित हुने डरले, बिभेदका कारणले र महिलामाथि बढ्दो हिंसाका कारणले पनि कतिपय घटना सार्वजनिक हुनसकेका छैनन् । अव देश लोकतन्त्रमा प्रव...

असहाय पूर्वराजपरिवार

शाश्वत शर्मा - कस्तो मुलुक हो यो ? कस्ता जनता हामी ? ललिता निवास प्रकरणमा कसूरदार ठहराई विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरिएका १३ वर्ष कैद, करीव १०करोड जरिवाना तोकिएका कांग्रेसका उपसभापति तथा पूर्वप्रधानमन्त्रीविजयकुमार गच्छदारको समर्थनमा र अख्तियार तथा ओली सरकारको विरोधमा सयौंको संख्यामा राजधानीमा जुलुस निस्क्यो । अफसोसका साथ भन्नुपर्छ, आफ्नै पुर्षाको, नातेदारहरुले सम्पत्तिबाट कानुनी जामा पहि¥य...

चिच्यायो कि मुखबुजो

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल - हरेक दिन माफियासँग बसउठ गर्ने र भ्रष्टाचारमा मुछिएकाले यो सरकार कम्युनिष्ट सरकार नै होइन, मलाई कम्युनिष्ट हुँ भन्न लाज लाग्छ भन्थे नेकपाका नेता घनश्याम भुसाल । भुसाल धेरै नै कराउन थाले भनेर अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री ओलीले यिनलाई कृषि मन्त्री बनाइदिए । कृषि मन्त्री के बने घनश्याम, यिनको बन्द भएको मुख खुलेको छैन । अहिले यिनलाई कम्युनिष्ट सरकार र कम्युनिष्ट नेता बन्...

प्रधानमन्त्री र राष्ट्रपति नै बदनाम

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल - आफ्नालाई सल्लाहकार बनाएर राख्द सही सल्लाह नपाउँदाको परिणाम शीतल निवासदेखि सिंहदरवारमा बस्ने सबै बदनाम भएका छन् । राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री र मन्त्रीहरुले सल्लाहकारको नाममा आफ्नालाई भर्ति गरिरहेका छन्, भर्तिकेन्द्रमा भ्रष्टाचार हुनु स्वभाविक हो । यस्तै सल्लाहकारका कारण सूचना चुहिने र लापरवाही हदैसम्म बढिरहेको देखिन्छ । प्रधानमन्त्रीको ट्वीटर नै कसैले गलत प्रयोग ग...

एमसीसी, राष्ट्रलाई बुझाएको खोई ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - इण्डो प्यासिफिक स्ट्राटेजी र त्यस अन्तर्गतको एमसीसी परियोजना राजनीतिको यति गहु्रँगो मुद्दा बनेको छ कि यो मुद्दाका कारण भारतले आफ्नो नक्सामा हालेको लिम्पियाधुरा, लिपुलेक र कालापानीको मुद्दासमेत छायाँमा परिसकेको छ । त्यसै पनि नेपालको नक्सा देखाउन नसकेको आरोप सरकारमाथि लागिरहेकै छ, अव एमसीसीको विषयले नेकपालाई अराष्ट्रिय देखाउन प्रयत्न भइरेको छ । स्वयम् प्रधानमन्त्री भन्छन्&n...

पूर्वराजाले कोबाट आश गरेको ?

शाश्वत शर्मा - हालै सञ्चारमन्त्रीको एउटा फोटो भाइरल भयो । फूलको मालाबाट पुरै अनुहार ढाकिएका मन्त्रीको खाली एउटा आँखामात्र खुलेको थियो र त्यो फोटोको क्याप्सनमा लेखिएको थियो– दशैं भत्ता वितरण गर्दा भ्रष्टाचारमा मुछिएका मन्त्रीलाई उनकै गृह काभ्रेमा यति भव्य स्वागत । यस्ता छन् नेपाली जनता । मन्त्री भ्रष्ट भनेर प्रमाण पनि दिन्छन्, तिनै मन्त्रीलाई यसरी स्वागत पनि गर्छन् । तर्कशास्त्रीहरु तर्क...

सार्वजनिक सवारी, आरक्षण र हामी

देवी काफ्ले - केही दिन अघि म एउटा सार्वजनिक बसमा यात्रा गर्दै थिएँ । राजधानीका बसहरुमा आरक्षित सिटहरु त अनिवार्य नै छ । त्यसमध्ये सबैका आँखा जाने सिट भनेकै महिला सिट हुन अनि जेष्ठ नागरिक सिट । त्यसपछि अपाङ्ग सिट । बसमा चढेंँ । सिट हेरेँ, यात्रु भरिभराउ थिए । उभिएका यात्रु हेरेँ, महिला उभिएका थिए । जेष्ठ नागरिक पनि उभिएका थिए । एकजना जेष्ठ नागरिकलाई खाली महिला सिटमा बस्न अनुरोध गरेँ, उनी मानेनन...

मूल मुद्दाबाट भट्किए नेपालीहरु...

शाश्वत शर्मा - यी इण्डियनहरु एमसीसीको विरुद्धमा छन्, त्यसैले सत्तारुढ नेकपाले सिधै संसदमा यो प्रस्ताव पेश भए पनि पास हुँदैन । केहीदिन अघिसम्म चीन पक्षका विद्वानहरु यसै भन्दै थिए । तिनको विचारमा इण्डियासमेतले नेकपाको विरुद्धमा बरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपाललाई विरोधमा बोल्न लगाइसक्यो । उता गृहमन्त्री रामवहादुर थापाले यथास्थितिमा एमसीसी पास गरिनु हुन्न भनिरहेका छन् । अध्यक्ष प्रचण्डसमेत केही संशोधन...

सीमास्तम्भ उठाउने अवसर

गंगा दाहाल - भारतले आफ्नो नक्सामा नेपालको लिम्पियाधुरा, लिपुलेक, कालापानी हालेपछि उठेको आँधी रोकिएको छैन । नेपाली मनमनमा भारतले ज्यादति गरेको आगो सल्किरहेकै छ । यो आगो कसरी निभाउने भन्ने सन्दर्भमा सरकारले ती क्षेत्र नेपालको हो भनेको छ र प्रधानमन्त्रीले टेलिफोन वार्ता गरेर रहेका समस्या समाधान वार्ताद्वारा सुल्झाउन प्रस्ताव पनि गरेका छन् । सरकारले कुटनीतिक नोट पठायो र भारतले वार्ता गर्न तैयार रह...

कानुनी शासनको उपहास

शिव सिग्देल - कानुन सबैका लागि बराबर हुनुपर्छ । यही हो सुशासन र बिधिको शासनको मापन । ठूलालाई चैन र सानालाई ऐन भयो भने त्यो निरंकूशता हुनेगर्छ । यतिबेला सरकारले जे गरिरहेको छ, त्यो एकदलीय निरंकूशता खोजेजस्तो देखिन्छ । कम्युनिष्ट कम्यन्यालिष्ट बन्ने मूलबाटो हिड्न थालेको छ । प्रधानमन्त्री भएका दिनदेखि ओलीले ‘भ्रष्टाचार गर्दिनँ र गर्न दिन्न’ भन्दै आएका हुन् । उनैले प्रधानमन्त्रीको हस्...

राजनीतिका क्षणिक नायक

स्वयम्भुनाथ कार्की - पहिलो र दोश्रो विश्वयुद्धको प्रभाव र परिणाम सुखद त रहेन, तर यी युद्धहरुले मानव समाजलाई मध्ययुगीन बर्बरता त्याग्ने सोच बनाउन बाध्य बनायो । मध्ययुगीन सामाजिक बनौट, मानवमानव विचको भेदभाव, बर्बर युद्धकला आधुनिक युगमा अस्विकृत भए । हुनत मध्ययुगीन बर्बर व्यवहार वर्तमान हुँदै नभएको त हैन, तर वर्तमानले त्यसलाई मध्ययुगको भैm महिमा मण्डित गर्दैन बरु मानवता विरुद्धको अपराध भन्दछ । त्...

जर्मनी शिक्षक र नेपालको शिक्षा ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - एक जमाना थियो, छोरा बिग्रे माष्टर हुन्छ, छोरी बिग्रे नर्स हुन्छे भनिन्थ्यो । अष्ट्रेलिया, क्यानडाजस्ता मुलुकहरुले नर्सलाई ठूलो महत्व दिएपछि नर्सप्रतिको धारणा नेपालमा उस्तै भए पनि तिनको विदेशमा सम्मान बढेको छ, रोजगारीको महत्व अरु पेशामा भन्दा बढी देखिन्छ । तर माष्टरको महत्व र इज्जतमा खासै भिन्नता आएको छैन । तर जर्मनमा यो महिना ठूलै घटना घट्यो । जर्मनका वकिल, न्यायाधीश, डा...

सिक्किमका पूर्व मुख्यमन्त्री हासेरै उडाइदिए

डा.विनिता- सिक्किमका पूर्व मुख्यमन्त्री डा. पवन चामलिङ माघ १ गते माघी र माघे संक्रान्ति मनाउन आएका थिए । थारु र मगर समुदायका वीचमा उभिएर पवन चामलिङले जुन अभिव्यक्ति दिए, त्यो नेपाली राजनीतिज्ञका लागि मात्र होइन, नागरिकका लागि समेत गम्भीर सुझाव थियो । चेतावनी पनि थियो । मुख्य कुरो थियो– राजा फालेपछि देश जोगाउन जनता आफै राजा बन्नुपर्छ, अन्यथा देश रहदैन । यायोख्या संघले सिक्किमका मुख्यमन्त...

न प्रतिपक्ष, न जनता ?

शाश्वत शर्मा - लोकतन्त्र, विपक्षीविहीन भएको छ । पञ्चायतमा राष्ट्रिय पञ्चायत विपक्षी विहीन हुनेगथ्र्यो । अहिले संसद त्यही हालतमा पुगेको छ । यद्यपि प्रमुख प्रतिपक्षको सुखसुविधा भने नेपाली कांग्रेसले हजम गरिरहेको छ । प्रतिपक्ष कांग्रेस, सभापति देउवा यतिसम्म लाचार, अन्यौलग्रस्त र हतास छन् कि उनी आफ्नै पार्टी सञ्चालनमा असक्षम देखिएका छन् । उनले सत्तारुढ दललाई कसरी सही मार्गमा ल्याउन सक्थे र ? यति ध...

बुझपचाउने के बुद्धिजीवी ?

स्वयम्भुनाथ कार्की - अकबर बिरवलका धेरै आख्यानहरु छन । ती आख्यानहरुमा वर्णण गरेका कुराहरु र अवस्था ईतिहास सम्मत हो वा होईन त्यसले आख्यानहरुको रोचकतामा कुनै असर गर्देन । यीनै आख्यानहरुमा एउटा आख्यान व्यापारीवर्गको चतुराईको छ । आजको नेपालमा यो आख्यानमा व्यापारीवर्गको ठाउमा चेतनशिलवर्ग राखेर हेर्ने हो भने ठ्याम्मै मिल्न जान्छ कि ? पहिले आख्यान पुर्नस्मरण गर्नु उपयुक्त हुन्छ । एक पटक अकबरले वीरबलस...

पृथ्वीनारायण शाहको महिमा देशभक्तिपूर्ण

दीर्घराज प्रसाई– बाबुराम भट्टराईको नेतृत्वमा राष्ट्रनिर्माता पृथ्वीनारायण शाहका शालीकहरु भत्काइयो । पोखरा पृथ्वी चौकको शालिक भत्काएर त्यही लखन थापाको शालिक ठडिए पछि तिनै बाबुराम भट्टराई प्रधानमन्त्री भएपछि लखन थापाको शालिक आवरण गर्न गएका थिए भने बाबुराम भट्टराई कति देशद्रोही ? माओवादी जनयुद्धको नाममा गोर्खामा जन्मिएका बाबुराम भट्टराईको नेतृत्वमा भारतीय गुप्तचर संस्थाको इशारामा गोर्खा, न...

न्यायालय र न्यायमूर्तिमा विश्वास

गंगा दाहाल - कति राम्रो कुरा गरेका छन् प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्र शमशेर जबराले । अन्य न्यायधीशहरुलाई दायाँबायाँ राखेर उनले प्रष्ट भनेका छन्– अदालतले नागरिकको मात्र होइन, ढुंगामाटो र वनजंगलको पनि संरक्षण गर्नुपर्छ । आफू प्रधानन्यायाधीश भएको वर्षदिन पुगेको साइत । यही साइतमा अदालतप्रति उठेका सवालको जवाफ दिन प्रधानन्यायाधीशले पत्रकारहरुलाई निम्त्याएर आप्mना कुराहरु स्पष्ट राखे, पत्रकारलाई रा...

दास मनोबृत्ति कहिले त्याग्ने ?

स्वयम्भुनाथ कार्की - दिनै पिच्छेको आक्रमणको खवर, राजमार्गमा हुने सुरक्षा जाँचमा झण्डै एक किलोमिटर झोला झुण्ड्याएर हिड्नु पर्ने हैरानीले जनसाधारण हैरान थिए । हाम्रा नेताहरु तथा स्वधोषित अगुवाहरु दुई खाले बन्दुकको चेपमा जनता परे भनेर फलाक्दै थिए । यो अवस्थाले जनआन्दोलन भाग २ भनिएको १९ दिने आन्दोलन बरु समस्याको समाधान पो हो कि भन्ने सोच पलायो । उसै पनि लगातारको बन्द हडतालले जनता दिक्क भएका थिए । ...

अवला कसरी, सरकार जवाफ छ ?

देवी काफ्ले - हामी कुरा ठूला गर्ने तर ब्याबहारमा लागु गर्ने बेला लाइनबाट पछाडी सरिराखेका हुन्छौं । नारी स्वतन्त्रताका भाषण गरेर नथाक्ने हाम्रो नेतृत्व वर्ग नै नारीमाथि शोषण गर्न पछी पर्दैन।नारी शोषण खाली यौनिक मात्र होइन उनीहरूको अधिकार र क्षमतामाथि खडा गरीने प्रश्न पनि शोषण हो । एउटा बरिष्ठ नेताले बिधवा बिवाहको लागि निकै फूके।बिहे गर्नु पर्छ।बिहे गरिदिनुपर्छ । उनीहरूको बिवाहको लागि प्रश्न च...

पहिला जनता अघि सर्नुपर्छ

शाश्वत शर्मा - सञ्चारमन्त्री गोकुल बास्कोटा गतहप्ता सामाजिक सञ्जालमा भाइरल बने । फूलको मालाबाट पुरै अनुहार ढाकिएका मन्त्री बास्कोटाको आँखामात्र देखिएका थिए । क्याम्सनमा लेखिएको थियो– दशैंभत्ता वितरणमा भ्रष्टाचारमा मुछिएका मन्त्री बास्कोटालाईउनकै गृहजिल्ला काभ्रेमा यस्तो भव्य स्वागत । यी हुन् नेपाली जनता । मन्त्रीले भ्रष्टाचार गरे भनेर आलोचना पनि गर्छन्, फेरि तिनै मन्त्रीलाई स्वागत पनि म...

किन बग्यो उखु किसानको आ“सु

अधिवक्ता गंगा दाहाल-  उख किसानहरु राजधानीमा आएर धर्ना दिइरहेका छन् र धुरुधुरु रोइरहेका छन् । उनीहरुले बक्सिस, अनुदान होइन, आफूले बेचेको उखुको मूल्य २६ वर्षदेखि नपाएको र त्यो दिलाइदिन सरकार गुहारिरहेका छन् । उखु किसानहरु भनिरहेका छन्– सरकार हामीलाई मार्ने ? सर्लाहीलगायतका जिल्लाबाट उखु किसानले राजधानीमा आँसु बगाइरहेका छन् । लोकतान्त्रिक पद्धति र लोकतान्त्रिक सरकारले उखु किसानको कुर...

योग्यता खोज नागरिकहरु

स्वयम्भुनाथ कार्की - सर्वसाधारण जनताले कुनै पनि काम गर्न हमेशा आङ्खनो योग्यताको प्रमाणपत्र पेश गर्नु पर्ने हुन्छ । पत्रकारलाई यो पत्रकार हो भनेर प्रेस काउन्सिलले प्रमाणपत्र दिन्छ । चिकित्सक हुन शैक्षिक योग्यता मात्र हासिल गरेर हुँदैन, विधिपूर्वक नेपाल मेडिकल एसोसियनको छनौट प्रकृया पार गरेर प्रमाणपत्र लिनु पर्छ । सबै जसो काम गर्न योग्यता प्रमाणित मात्र नभएर कुनै न कुनै ठाउँबाट अनुमोदित हुनु प...

पुरुष पनि महिला हिंसामा परेका छन्

देवी काफ्ले - आजकल महिलाबाट पुरूष हिँसामा परेका घटना छरपष्टै आइरहेका छन् । के साँच्चै पुरूष हिंसामा परेकै हुन् त ? बिदेशिएका लोग्ने ठगेर अर्कै लोग्नेसँग रँगरेलियाँ मनाउँदै घर, छोराछोरी, लोग्नेको सम्पत्ति लथालिंग पारेर हिँडेका महिलाले अधिकांश पुरूषहरु बिचलित परेका छन् । समाजमा देखिएका ताजा घटना हुन् यस्ता । अष्ट्रेलिया जाने लोभले नक्कली बिवाह गर्ने सारा खर्च बेहोराउने अष्ट्रेलिया पुगेपछी ड...

सिमाना र सेनाको विकल्प सशस्त्र होइन

विष्णुप्रसाद शर्मा– इतिहासका पानाहरूले विश्वलाई परिचित गराएको शाहवंशीय राजा द्रव्य शाहले गोरखा राज्यलाई सुदृढीकरण गरेर इतिहासको शुरुवात गरिबक्सेको थियो र राम शाहले न्यायको सिद्धान्तलाई शास्त्रबमोजिम राजकाजको प्रत्याभूति गराइबक्सेकाले ‘न्याय नपाएमा गोरखा जानु’ भन्ने अनुभूति दिलाउने काम भएको थियो । स्व.श्री ५ पृथ्वीनारायण शाह तत्कालिन युवराजलाई ब्रिटिशले एसियाली मुलुकहरू प्रति ...

सधैं चीनलाई प्रष्टिकरण दिइरहनुपर्ने

धर्मरत्न श्रेष्ठ - चीनका कोही नेपाल भ्रमणमा आउन् वा नेपालका पदाधिकारी चीन जाउन्, नेपालीको पहिलो वाक्य हुन्छ– नेपाल एक चीन नीतिमा प्रतिवद्ध छ । यो वाक्य नेपालले गायत्री मन्त्र जपेजस्तो जपिरहनुपर्ने कारण के हो ? कुनै पनि मुलुकसँग यसरी बोल्नु नपर्ने, चीनका सामु बोल्नैपर्ने । यसको अर्थ चीन नेपालप्रति विश्वस्त छैन, अथवा नेपालले चीनलाई विश्वास दिलाउन सकेको देखिदैन । यहीकारणले पटक पटक नेपा...

कतारमा १२ सयको मृत्यु

अधिवक्ता गंगा दाहाल - विगत १० वर्षमा वैदेशिक रोजगारीमा गएका ७ हजार युवा कफिनमा फर्किए । सुखको सपना बोकेर गएकाहरु शव बनेर ल्याइए । सरकार यो कहालीलाग्दो तथ्याङ्क हो । अव यस्तो नहोस् । युवालाई स्वदेशमा केही गर्ने अवसर नपाएर रोजगारीका लागि विदेश नै जानुपर्ने बाध्यताबाट मुक्ति दिनका लागि विशेष कार्ययोजना ल्याउनुपर्छ । नेकपाको सरकारका सामु यो चुनौती र अवसर दुबै छ । यो यति संवेदनशील विषय हो कि लोकप...

कता आयो परिवर्तन सरकार ?

लक्ष्मण चौलागाईं– सपना यसरी देखेका थियौं– मुलुकमा लोकतन्त्र आएको छ । गणतन्त्र आएको छ । मुलुक समाजवादको दिशातिर अग्रसर हुदैछ । नेपाली जनताको सुदिन आउँदैछ । सार्वभौम राष्ट्र नेपालका जनता समृद्ध हुदैछन् । शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगार निःशुल्क उपचार अभावमा कोही मर्नुपर्ने छैन । पुलपुलेसाहरु बन्नेछन । बाटोघाटो जताततै ससाना बजारहरु खुल्न थाल्नेछन् । उजाड बस्ती रंगीन हुन थाल्नेछ । प्रकृतिहरु...

स्वाभिमानले बाँच्छ मुलुक

शशी श्रेष्ठ–  आफ्नो इज्जत कसलाई प्यारो हुँदैन । आफ्नो परिवारको पहिचानले कसलाई गौरवान्वित तुल्याउँदैन । यहाँ त कुरा देशको छ । देशको बेइज्जती सहन को सक्छ र ? युवाहरुको बारेमा बोल्न सजिलो छ । मेरा आफ्नै दुई सन्तानले पनि उनीहरुको देश प्रतिको विचारद्वारा अहिलेका युवाहरुको मनोविज्ञानलाई केही हदसम्म बुझाउँछ । हामी सबैको लक्ष्य एउटै हुन्छ– नाम र दाम कमाउने भँुडीवादलाई आफ्नो प्राथमिकत...

महिला मैला होइनन् है

अधिवक्ता गंगा दाहाल - महिलालाई मैला सम्झने सोचमा परिवर्तन नआएसम्म न घर, न समाज, न राष्ट्र नै समृद्ध हुनसक्छ । महिला आमा समुह हुन्, आमा साना साना कुरामा खुशी र सुखी हुन सक्छिन् । ससाना कुरामा पनि आमालाई खुशी पार्न पुरुषप्रधान समाज तैयार छैन भने यिनले समानताको सिर्जना कसरी गर्न सक्लान् ? इतिहासमा महिलाहरुले भोगेका पीडा, उत्पीडन, उकुसमुकुस र संघर्षले बर्तमानलाई महिलाहरुको शसक्तिकरण, लैङ्िगक मैत्...

मन, जीवन सफा राखौं

देवी काफ्ले - WHO- world health organization का अनुसार बिश्वमा जतिपनि मान्छे मर्छन् त्यसमध्ये एक तिहाई मानिस वायु प्रदुषणका कारण मर्छन् । बायु प्रदुषणबाट हुने मुख्य रोग क्यान्स, घाँटी सम्बन्धी Stroke (अक्सिजनको कमिले दिमागका सेल मर्ने) मुख्य हुन् । बायु प्रदुषण नेपालमा उच्च तहमा छ । जनचेतनाका लागि मिडियाहरूले अहं भूमिका निर्वाह गरेका छन् । तर मान्छे यस्ता समाचार सुन्न, हेर्न र पढ्न चाहान्नन् ...

हाम्रो समाजमा सत्य किन तीतो हुन्छ ?

रुपा पौडेल– ‘सत्य तीतो हुन्छ’ वास्तवमै भन्ने हो भने यो उक्ति हामी मानिसहरुमा पुर्ण रुपले चरीतार्थ हुन्छ।यदि हामी मान्छे जातिलाई कसैले साँचो कुरा गरिदियो भने हामीलाई मनभित्रबाट यति धेरै रिस उठ्छ कि त्यो रिस दिमागसम्म आइपुग्दा मानौ चारैतिर अन्धकार छाएजस्तै हुन्छ । के गरम् ? कसो गरम ? रिस थाम्नै सकिंदैन,अगाडी जो छ त्यसैमाथि रिस पोखायो अनि गाली थोपार्यो ।अगाडी कोही छैन भने बाटोमा...

लैंगिक हिंसाविरुद्ध १६ दिने कार्यक्रम

देवी काफ्ले - एक संस्थाका अनुसार २०७५ श्रावण देखि २०७६ असारसम्म यानी एक बर्षमा जम्मा १३१९ जना महिलामाथि भयको हिंसाको अभिलेखन भएको छ ।जसमध्ये ८८० जना महिला घरेलु हिंसा पिडित, १५८ जना महिला सामाजिक र १४३ जना महिला तथा बालिका बलात्कार पिडित भएको जनाएको छ । बिश्वब्यापी रूपमा मनाइरहेको लैंगिक हिंसा बिरूद्धको १६ दिने कार्यक्रम कति सफल कति असफल भैरहेको छ ? यसले कति प्रभाव पारेको छ ? महिलाहरू र बालिक...

जानेको केवल जयजयकारमात्र हो त ?

स्वयम्भुनाथ कार्की - ठूलो जोखिम मोलेर राजा ज्ञानेन्द्रले आङ्खनो हातमा शासन लिए र सबैले बुझ्ने भाषामा भने, तीन बर्षभित्र प्रजातन्त्रलाई लिकमा ल्याएर दलहरुलाई सुम्पन्छु । सोचनशिल सबैलाई थाहा थियो कि यो गर कि मरको अवस्था हो । तर राजावादी अझ कट्टर राजावादीहरुले यसलाई आङ्खनो दिन फर्केको सम्झे । राजा सबै ठाउँमा घुमीघुमी सबैलाई भेटे । सबैले मुलुकमा विसंगती विकृति भएको विधिको शासन हराएको गुनासो गरे । ...

नदी रुन्छे, रुख जंगल रुन्छ

गंगा दाहाल - एयरपोर्ट बनाउने नाममा, उद्योग खोल्ने नाममा, राजनीतिक भोट बैंक तैयार गर्ने नाममा जंगल फडानी तीब्र रुपमा भइरहेको छ । यसरी रुखहरु काट्दा रुख पनि रुन्छ होला । पर्यावरणको बिनासलीला जारी छ । हामीले फेर्ने अक्शिजनसमेत रुख काटिदा न्यूनिकरण हुन्छ भन्ने भुलिरहेका छौं । निर्माण सामग्रीका रुपमा ढुंगा, माटो, बालुवा झिक्ने नदीबाटै हौ । आधुनिक मेसिनको प्रयो गरेर नदी दोहन भइरहेकै छ । यसरी प्रकृत...

भारत र चीनलाई किन बेवास्ता

प्रेमसागर पौडेल - भारत र चीनलाई बेवास्ता गरेर नेपाल भ्रमणवर्ष २०२० सफल पार्छु भन्ने नेपाल सरकारको ध्येय मुर्खतापूर्ण हुनेछ । चीनको राजधानी बेजिङमा ‘सिनो(नेपाल ईन्टरनेशनल पब्लिक रिलेसन्स’ दर्ता गरेर कार्यालय खोलिएको छ । यसको उद्देश्य कसरी नेपाललाई लाभ दिलाउन सकिन्छ भन्ने नै हो । एउटै देशमा ३० लाख पर्यटक पठाउन सक्ने चीन र दक्षिणी छिमेकी भारतसँग मैत्रीभाव बढाएर पर्यटक पठाइदिन विश्वास...

राजा र जनता एक हुनुपर्छ

शाश्वत शर्मा - ठमेलको डान्सबारमा चर्चित राष्ट्रिय गीतमा परिवारसहित नाचेर चर्चामा आएका पूर्वराजा आइतवारदेखि पश्चिम नेपालको भ्रमणमा निस्केका छन् । धार्मिक भ्रमणमा निस्कैकै कारण पूर्वराजा फेरि चर्चामा आएका हुन्  मंसिर १५ गते भैरहवा विमानस्थलमा ओर्लने बित्तिकै आमनागरिकले भव्य स्वागत गरे । त्यो देख्दा ०४६ सालपछिको नेपाल होइन कि ०४६ साल अघिको नेपालको सम्झना धेरैले गरे । बल्ल राजतन्त्रको महत्व ...

सम्मोहन तोडिनुपर्छ, जयजयकार हैन काम चाहिन्छ

स्वयम्भुनाथ कार्की - राजतन्त्रप्रति जुन सम्मोहन बढ्दै गएको छ, अव त्यो सम्मोहन तोडिनु पर्छ, जयजयकार हैन ठोस काम चाहिन्छ, कामले नै एकता जुटाउन र यो बेथितिबाट देश बचाउन सकिन्छ । राजाको वैधानिक हैसियत नभएको एक युग भयो । बाह्र बर्ष भन्ने कालखण्ड सानो हैन । उहिले उहिले घोर तपस्या गर्दा पनि त्यो अवधी १२ बर्षको हुन्थ्यो भनिन्छ । नेपालमा राजा पाखा लगाएको समय त्यो भन्दा वेशी भयो । तै पनि स्वघोषित बरिष्...

महिला अहिले नजागे कहिले जाग्ने ?

देवी काफ्ले - महिलाहरू धार्मिक कार्यमा बिशेष सहभागिता जनाउंछन् । हरेक मठमन्दिर, महायज्ञ, तथा धार्मिक क्षेत्रमा बढी नै सहभागिता जनाईरहका हुन्छन् । धार्मिक आस्था बोकेर पारिवारिक सुखशान्ती,धन आर्जन,प्रगतीको लागि उनीहरू बिशेष गरी यस्ता कार्यमा सहभागिता जनाउन जान्छन् । हरेक धर्ममा प्रमुख गुरूहरू प्राय पुरूष नै हुन्छन् । हाम्रा धार्मिक शास्त्र र त्यसलाई ब्याख्या गर्ने गुरूहरूले प्राय यस संसारमा हुन...

नेपाल नाम र झण्डा फेर्ने साजिस

अधिवक्ता गंगा दाहाल- संविधानसभाभित्र एउटा डरलाग्दो साजिस भएको कुरा नेकपाका नेता भीम रावलले सार्वजनिक गरेका छन् । त्यतिबेला नेपाललाई गणतन्त्र घोषणा गरेपछि भारतबाट भित्रिएकी सरिता गिरी पनि सांसद बनिन् र उनले नेपालको नाम र नेपालको झण्डा फेर्ने प्रस्ताव गरिछन् । अचम्म त के भएछ भने नेपालको झण्डा फेर्ने प्रस्तावमा भोटिङ हुँदा जम्माजम्मी दुई मतले बचेछ । नेपालको नाम आफैमा गौरवपूर्ण छ । नेपालको झण्डा ...

बौद्धिक पुनर्जागरणको आवश्यकता किन ?

जगदीश रेग्मी - हाम्रो जस्तो अविकसित समाजले बौद्धिकताको महत्वलाई अझै खुला हृदयले स्वीकार गर्न सकेको छैन । हाम्रो समाज, राज्यसत्ता र राज्य सबैपक्षलाई राष्ट्रको विकासमा बुद्धिजीवी चाहिन्छ भन्ने कुराको चेतना मात्रै हैन स्वीकार्य समेत छैन । आलोचनासंग सधै त्रसित रहने हाम्रा शासक वर्ग र प्रशासकहरुले बौद्धिक चिन्तन र कर्म प्रवर्धनका लागि चासो दिँदैनन्, किनकि उनीहरु सत्ताशक्तिको चिहान खन्छन् भन्ने त्रा...

जनता किन छिटै बिर्सन्छन् ?

शाश्वत शर्मा - वास्तवमा नेपालीको स्मरणशक्ति कमजोर छ, छोटो छ । बिर्सने बानी छ । पूर्वराजतन्त्रले गरेका एकाध गल्तीलाई सम्झिरहने जनता नेताहरुका जघन्य अपराधलाई किन बिर्सन्छन् ? यो ज्वलन्त प्रश्न हो । कुनै गोराले कीर्तिपुरेको नाक पृथ्वीनारायण शाहले काटिदिएका थिए भने के लेखयो, राजतन्त्रका बारेमा बितृष्णा फैलाउने ठेक्का लिएर बसेकाहरुले त्यो अप्रमाणित विषयलाई यतिबिघ्न फैलाए कि केही नेपालीले यसमा विश्...

अझै महिला पुरुषको दासी नै हुन् ?

देवी काफ्ले - यदि इतिहासमा धेरै कम स्त्रीहरू प्रगतिशिल भएका छन् भने यसको कारण उनीहरू स्त्री हुनु होइन बरू यो समाज हो, जसले स्त्रीका सारा अभिब्यक्तिलाई नियन्त्रित गरिरहन्छ, उनीहरूलाई प्रत्येक सुबिधाबाट बन्चित राख्दछ । बुद्धिमान भन्दा बुद्धिमान स्त्रीको पनि सार्वजनिक हितहरूको लागि आहुति दिईन्छ ।यदि उनीहरूलाई पूरा अवसर मिल्यो भने, त्यस्तो कुनै काम छैन जुन उनीहरू गर्न नसकुन् । यदि इतिहासमा धेरै क...

लोकतन्त्र जोकतन्त्र नहोस्

स्वयम्भुनाथ कार्की - बखानवीरहरुले लोकतन्त्रको विषेशता बखान गर्दछन्, यहाँ बखान शव्द प्रयोग गरिनाको कारण छ । किनभने उनिहरुले बखानेको लोकतन्त्रको कुनै बिषेशता नेपालको वर्तमान पद्दतिमा पाईन्न तै पनि नेपालमा सबैभन्दा राम्रो लोकतन्त्र भएको कुरा गर्दछन । यसैले यसो भन्नेहरु बखानवीर नै हुन र नेपालको लोकतन्त्र जोकतन्त्र उन्मुख हो । जोकतन्त्र अंग्रेजीको जोक शव्दबाट प्रेरित हो नेपालीमा उपहासतन्त्र भन्दा ज...

आलम आतंक ः कहाँ छ सरकार ?

अदालतमा थुनछेकेको बहस चलिरहेको थियो, आलमका समर्थकले प्रहरी थानामै बम प्रहार गरेर प्रभावित पार्ने प्रयत्न गरे । शुक्रवार अन्तिम बहस के सकिएको थियो, न्यायाधीश दीपक ढकालले थुनामा राखेर अनुसन्धान गर्न आदेश दिए र प्रहरी सुरक्षासहित राजधानी फर्किए । सरकारी वकिल फणीन्द्र कटवालले समेत न्यायाधीशसँगै सरुवा गर्न निवदेन दिएका छन् । यतिसम्मको आतंक ? सुरुमा सांसद मोहम्मद आलमलाई बचाउन कांग्रेसका सभापति शेरबह...

बालबालिकालाई राज्य किन हेर्दैन ?

देवी काफ्ले - यी को हुन् ? यीनीहरू के गर्छन् ? पढ्छन् कि पढ्दैनन् ? यी घोडासँग यहाँ के गरिरहेका छन्  ? के कारण घोडा डोर्याएका छन ? अनेक कौतुहलता जाग्यो मेरो मनमा । र, उनीहरु नजिक गएँ । म जति उनीहरूको नजिक गए उति नै उनीहरू म बाट टाढिन खोजे तर मैले पनि उनीहरूको पछी लाग्न छोडिन । मैले नाम सोधें नाम भन्नै हिच्किचाए । आफूहरूमा बोलाएको सुने एउटा बाबुको नाम शरद परीयार हो भन्ने थाहा पाएं अर्...

शरणार्थीको देश बन्दैछ नेपाल

गोविन्दप्रसाद पौडेल - भुटानी शरणार्थी अझै छन् झापामा । विदेशीले ८० हजारभ बढीलाई उतै लगिसके पनि हजारौं शरणार्थी बाँकी नै छन् । भुटानका राजा नेपालमा जन्मेकोले मेरो सम्झनामा छ नेपाल भन्छन् तर नेपालीभाषीलाई नेपालतिर लखेटेर आफ्ना नागरिकको समस्या समाधान गर्नुपर्छ भन्ने कहिले सोचेनन् । नेपालको कूटनीति पनि असफल भयो । शरणार्थी अझै बढ्दैछन् । १९५९ मा तिब्बतबाट दलाई लामा भारततिर भागेपछि सुरु भएको तिवेत...

अग्नि सापकोटाका छोरामा आगो खोई ?

धर्मरत्न श्रेष्ठ - नेकपाको सरकारले पार्टीका नेताका छोरा रुपक सापकोटालाई परराष्ट्र मामिला अध्ययन प्रतिष्ठानको उपकार्यकारी निर्देशकमा नियुक्त गरेको छ । रुपक चीनमा पढेका र योग्य व्यक्ति होलान्, प्रश्न के पनि छ भने उनीभन्दा अरु पनि झन बढी योग्य थिए कि ? किन नेताकै छोरालाई यो पद दिइयो ? कतै सत्ताको दुरुपयोग त होइन ? भन्ने प्रश्न पनि छ । यो संस्था परराष्ट्र मामिलामा थिंक टेंक मानिन्छ, थिंक टेंक...

सुदूर पश्चिमको माग

काठमाडौं । नेपाली कांग्रेसका सुदूरपश्चिमका नेता दिलेन्द्र बडु भन्छन्– कालापानी र लिपुलेक क्षेत्रमा नेपाली सेना तैनाथ गर्नुपर्छ । सरकारले तत्काल कूटनीतिक पहल गर्ने र सीमामा सेना बस्ने हो भने धेरै कुरा सहज हुन्छ । भारतीय सीमा सुरक्षाबलको ज्यादतिमा कमी आउनेछ । हिजो के भयो भन्ने होइन, अव के गर्नुपर्छ भन्ने विषयमा गम्भीर हुन सुझाउँदै बडुले लामो समयदेखि रहेको सीमा विवाद सुल्झाउनु पर्छ, यसमा सरक...

नेपालतारा दिनुपर्ने युवा

पदम हमाल - हरेक दिन दुर्घटना भइरहन्छ । दुर्घटनामा जघन्य दुर्घटना भयो गतहप्ता । सिन्धुपाल्चोको सुकुटेमा भएको दुर्घटनामा १७ जनाले ज्यान गुमाए“ । दोलखाबाट काठमाडौं आउ“दै गरेको यात्रुवाहक बस सुनकोशीमा खस्यो । त्यो देखेका यी युवा सोनाम तामाङ, यिनले १५ जनाको जिवितै उद्धार गरे । यस्ता दुःखद घटना दिनदिनै भइरहेका छन् । ड्राइभरको कारण, सडकको कारण, मौसमको कारण, जुनसुकै कारणले दुर्घटना भए पनि...

यो कार्टुन ओलीको होइन

शिव सिग्देल - या कार्टुन, विधिको शासन चलने, नैतिकतालाई प्रमुखता दिने र लोकलज्जा नै जहाँको नेतृत्वको मापन छ, त्यो देश बेलायतको हो । बेलायती प्रधानमन्त्री बोरिस जोन्सनको हो । संविधानमा वाक स्वतन्त्रता र व्यक्तिगत हकाधिकारको कुरा लेखेर सही ठोक्ने, संविधानलाई उत्कृष्ठ भन्नेहरुले नागरिकलाई गीत गाउन दिदैनन्, जो पढेकै छैनन्, उनीहरु शव्द शव्दको व्याख्या गर्छन्, जो लोकलज्जा कायम गर्न सक्दैनन्, उनीहरु ...

नेताले हुनुपर्ने यस्तो हो

गंगा दाहाल - गाउँपालिकामा दुःख के छ ? कतिसम्मको दुःख हुन्छ । त्यसमा पनि गाउँले महिलाहरुको पीडा के के हुनसक्छन् ? खासगरी मेलापातभन्दा पनि पानीको दुःखले महिलाहरु कतिसम्म दुखित छन् ? यो प्रत्येक जनप्रतिनिधिले बुझ्नै, जान्नैपर्ने विषय हो । पानी गाउँमा मात्र होइन, सहरी इलाकामा पनि हाहाकारकै विषय हो । पानीको नबुझ्ने नेता के नेता ? चुनाव जित्यो, नेता बन्यो गाउँसहर घुम्यो । हुने नहुने काम बोकेर हिड्य...

अर्थशास्त्रका माष्टर मोहनविक्रम अझै अर्धभूमिगत

नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलनका भीष्मपितामह भनेर चिनिने मोहन विक्रम सिंह अर्थशास्त्रका एमए पनि हुन् । उनी समाज बदल्न, नेपालको शासन व्यवस्थामा सर्वहाराको विजयध्वजा फहराउन हिडेका, जीवनको सत्तराद्र्धमा पुगिसके, अझै संघर्षमै छन् । तर थाकेका छैनन् । उनको संघर्षको यात्रा जारी छ, निरन्तर जारी छ । मोहनविक्रम सिंहको शव्दमा– म पञ्चायतीकालमा सवा ९ वर्षजति जेलमा बस्नु परेको थियो । पटकपटक गरी म ११ वर्ष ...

सलामी खाइयो, मलामी गुमाइयो

अधिवक्ता गंगा दाहाल - संघीयता आयो, मुलुकमा ७ सय ६१ सरकार बने । सबै सरकारका प्रमुखहरुलाई सलामी खानै हतार । पिर्का राखेर, मेच–बेञ्चमाथि उभिएर, ढुङ्गामाथि ढुङ्गा खप्टेर पनि सलाम खानेहरु देखियो । भर्खरको ताजा घटना गण्डकी प्रदेशका आन्तरिक मामिला मन्त्री हरिबहादुर चुमन आफ्नै घरमा आधुनिक सलामी स्थल बनाएर सलामी लिएरमात्र मन्त्रालय जाने रहेछन् । नेपाल कम्युनिष्ट पार्टिभित्र सलामीको भोक किन ? न...

राष्ट्रगानपछि आर्यघाटको आन्दोलन

धर्मरत्न श्रेष्ठ - पशुपतिनाथ परिसरमा साँझको आरतीमा समेत राष्ट्रगान बजाउन दिएको सरकारको उर्दीको यति धेरै आलोचना भयो कि आदेश मिस फायर भयो । फिल्महलमा राष्ट्रगान बजाउने आदेश पनि पालना हुनसकेन । राष्ट्रगान कहाँ बजाउने, कसरी राष्ट्रगानको महत्व बढ्छ भन्नेसम्म सोच्न नसक्ने सरकारले आन्दोलनको भाषामात्र बुझ्छ भन्ने अर्को उदाहरण आर्यघाटको आन्दोलन हुनपुगेको छ । आर्यघाटमा शव जलाउनेले आन्दोलन गरेपछि सरकार झ...

बिद्रोही विप्लवको विचार

वर्तमान नेपालको समाचार कि त कुशासनको ओली सरकार हो, कि देशभक्तिपूर्ण नेकपाको बिद्रोह हो । वार्ताका लागि सरकारले बोलायो, पक्राउ परेका कार्यकर्ता नेता छाड, वार्ताको वातावरण बनाउ भन्दा सरकारले अस्वीकार ग¥यो । जुन सरकार बिद्रोह गरेर बनेको छ, जुन पद्धति बिद्रोहबाट जन्मेको छ, त्यो परिवर्तन पद्धतिले असन्तुष्टहरुको बिद्रोहको आवाज सुन्छु भनेर घेरावन्दीमा पार्ने, ठाडै गोली हानेर त्यसका कार्यकर्तालाई म...

सरकार अपराधशाला बन्दै गएको छ

राजन कार्की - दण्डहीनताको डढेलोले देश खरानी हुँदैछ । पद्धति लोकतन्त्र छ, शासन र प्रशासनमा अपराधमात्रै देखिन्छ । जनप्रतिनिधि छन्, ९० प्रतिशत अपराधको ग्रहण परेका छन् । संविधान छ, दण्डित गर्न सक्दैन । अदालत छ, अपराध र अपराधीको संरक्षण गर्छ । सामाजिक मूल्य, मान्यता र मानवीय संवेदनशीलता मारेर बहादुर हुनसकिने अपराधी संस्कृति संस्थागत हुनथालेको छ । उत्तम व्यवस्थामा खत्तम संस्कार, यस्तो व्यवस्थालाई लो...

नेतातन्त्रबाट मुक्तिको संघर्ष

स्वयम्भुनाथ कार्की - नेपालीहरु विगत लामो समयदेखि निरंकुशताको चपेटामा परेका छन । केवल रानीको पञ्जापत्रको आधार लिएर एक शताव्दी भन्दा धेरै समय हुकुमी शासन चलाउन सफल राणा परिवार मुखैमा नियम र कानुन लिएर बसेको थियो । मध्ययुगको यो राज्य प्रणाली आधुनिक युगमा विस्थापित हुँदै गएको कुरा पद्मसम्सेरले त बुझे तर अन्य राणाले बुझेनन । राणा शासन कायम नै रहेको भए यसवेला श्री ३ हुनेको मनमा मेरो बाजेको पदवी खो...

तिहारको शुभकामना

देवी काफ्ले-  यसपालीको तिहारले सबैमा सद्भाव ल्याओस् । बिशेष गरी आजको हाम्रो समाजमा चाडलाई बिकृतिको रूपमा ंँस्थापन गर्नेहरूको जमात कम छैन । तिजमा महिनौं अघिदेखि दर खाने चलन थिएन । आजकल महिना दिन देखि पार्टी प्यालेसमा महँगा लुगा लगाएर ऋणमा गहना भिरेर अडियोमा नाच्न थालियो । जसले चाडबाडको मौलिकता र बिशेषता नै उथलपुथल बनाइदियो । दशैँमा पनि अर्काको देखासिकी गरेर सिँगो खसी ढाल्नु पर्ने सकेसम्म ...

अपराधी बचाउन किन मरिहत्ते

धर्मरत्न श्रेष्ठ - चुनावमा तर्साउन बम बनाउँदा, पड्काउँदा देख्ने र घाइते भएकाहरुलाई प्रमाण मेटाउन कालागि इटाभट्टामा हालेर मारेको आरोपमा मोहम्मद अफताव आलम पक्राउ परेका छन् । सुन्दैमा योभन्दा अमानवीय घटना अरु हुनसक्दैन । बंगलादेशमा नारी नुसरत जहाँ रफीलाई बलात्कारपछि आगो लगाउने १६ जनालाई अदालतले फाँसीको सजाय सुनाएको छ । रौतहट हत्याकाण्डका दोषीलाई बचाउने प्रयासमा नेपाली कांग्रेस लाग्नु अथवा मह...

तीतो अनुभव शिक्षा पनि हो

गंगा दाहाल - चीनका राष्ट्रपतिको २३ वर्षपछि नेपाल भ्रमण भयो । राष्ट्रपति सी चिनफिङले राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्रीमात्र होइन, ठूला दलका नेताहरुसँग पनि भेटवार्ता गरे, नेपाल र नेपालीका कुरा सुने । यही क्रममा सत्तारुढ नेकपाका अध्यक्ष प्रचण्डसँग पनि राष्ट्रपतिको भेटवार्ता भयो । भेटपछि प्रचण्डको अनुभूतिले झस्काएको छ । प्रचण्डले आफ्नो अनुभूति चितवन पुगेर सुनाएका छन्– सीले तिमीहरु अराजक छौ भनेझ...

झूठको मायाँजाल टुट्नुपर्छ

स्वयम्भुनाथ कार्की-  उखानै छ ‘बोल्नेको पिठो बिक्छ ’, चर्को बोलले पिठोे अझ त्यो पनि सडेको व्यापारमा अग्रणी मान्छ वर्तमान समाज । कुनै कुरालाई राम्रो वा नराम्रो भन्न त्यसको गुण दोष केलाउने हैन आफ्नाले जेलाई राम्रो भनेका छन त्यसलाई राम्रो र जेलाई नराम्रो भनेका छन् त्यसलाई नराम्रो भन्नु पर्दछ भन्ने मानसिकतामा साधारण मात्र हैन समाजका अग्रणी भएका बुद्धिजीविहरु पनि छन् । कागले तिम्रो ...

भ्रष्टाचारी र हत्यारालाई उन्मुक्ति

पदम हमाल - अनुनय बिनय गर्दैमा, गोप्य लेनदेन सेटिङ मिलाउँदैमा भ्रष्टचारीलाई उन्मुक्ती त दिनु भएन नि गाँठे । नेपालको चलन गजब छ किनकी हजार रुपैयाँ घुस खाने मान्छेलाई अक्त्तियार तानिन्छ, काँक्रो चोरलाई पक्राउ गरिन्छ तर करोडौ घुस खाने र मान्छे मार्ने ज्यानमारालाई कारबाही गर्नुको सट्टा फुलमाला लगाएर कुर्ची दिइन्छ ! संवैधानिक निकाय छन्, तिनलाई मन्त्रिपरिषदको अनुमति बिना केही पनि गर्न नदिने निर्णय गर...

अव कांग्रेसमुक्त नेपाल

शाश्वत शर्मा - विश्लेषकहरु भन्न थालेका छन्– अव कांग्रेसमुक्त नेपाल हुनेछ । कम्युनिष्टले दुःखै गर्नु परेन, सभापति देउवाले नै कांग्रेसको कलमी गरिदिए । कार्यकर्ता अराजक, सभापति अपराधीको संरक्षक, सक्किगो नि । २०६४ साल चैत २७ गतेको राजपुरमा २२ जनालाई जिउँदै इटाभट्टाको चिम्नीमा पोलेर मार्ने आरोपित कांग्रेसभित्रका सुजाता पक्षीय सांसद मोहम्मद आफताव आलम १२ वर्षपछि प्रहरीको फन्दामा परेका छन् । यसप...

सीको सफल भ्रमण

शाश्वत शर्मा - २०७६ को दशैं अनेक कारणले यादगार भयो । सामाजिक अभियन्ता ज्ञानेन्द्र शहीले चितवनमा कुटाइ खाए, सभामुख कृष्णबहादुर महरा हिरासतमा पुगे र अन्त्यमा चिनियाँ राष्ट्रपतिले २३ वर्षपछि नेपालको राजकीय भ्रमण सम्पन्न गरे । दशैंताका यसै पनि समाचारको खडेरी पर्छ, यसपटक चैं राम्रै खुराक पाएका छन् मिडियाले । दशैंको टीका लगाउन राष्ट्रपतिकोमा भन्दा पूर्वराजाको मा नेपालीहरुको बढी भीड लाग्यो, प्रधानमन...

१० लाख भ्रष्टाचारीको दोहोलो काढ्ने सी

पदम हमाल - शासकको पहिलो चिनारी कानुन व्यवस्था दुरुस्त पारेर सुशासनको प्रत्याभूति दिनु हो । सुशासनभित्र नै जनकल्याण र राष्ट्रको मजबुती सुनिश्चित हुन्छ । यसको उदाहरण हुन चीनका राष्ट्रपति सी चिनफिङ । चीनमा पछिल्लो समय मौलाएको भ्रष्टाचारविरुद्ध विशेष अभियान चलाएर विश्व चर्चित बनेका राष्ट्रपति सी चिनफिङले आफ्नो पहिलो कार्यकाल पूरा हुँदासम्म १० लाख सरकारी कर्मचारी, १५० पार्टीका उच्च नेतालाई भ्रष्टाच...

देश र विदेशैभरि बिदा किन

शिवप्रसाद सिग्देल - २३ वर्षपछि चीनका राष्ट्रापति सी चिनफिङले असोज २५ र २६ गते नेपालको भ्रमणमा आए । २५ गते शनिवार भयो, २६ गते सरकारले पाहुनाको स्वागत, उनका् सुरक्षा, यातायातको अप्ठेरोका कारणले सार्वजनिक विदा दियो । राष्ट्रपतिलाई उच्च सम्मान गर्न जे जति उपायहरु अवलम्बन गरिएका छन्, त्यो हुनैपथ्र्यो, स्वागत छ चीनका महामहिम राष्ट्रपतिज्यू । तर प्रश्न के हो भने, ३ नम्बर प्रदेशलाई विदा दिए हु...

राजधानीबासी कति सभ्य ?

गंगा दाहाल - २३ वर्षपछि चीनका राष्ट्रपति सी चिनपिङको स्वागतका लागि बनाइएका फ्ेक्सबोर्डहरु आउनु अघि नै यसरी च्यातिए, च्यात्ने को हो ? यसबारेमा सुरक्षा निकाय मौन छ । च्यात्नुपर्ने कारण के हो, च्यात्नेहरु पनि मौन छन् । हो, चीनका राष्ट्रपति र नेपालका राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्रीवी सोहाद्रपूर्ण वार्ता हुनुपर्छ, दुवै देशका चासोहरु संवोधन गर्ने प्रयत्न हुनुपर्छ र समस्याहरु समाधान गर्ने निकास खोजिनु...

गणतन्त्र गुण्डातन्त्रले चल्दैन

शाश्वत शर्मा - जनता सहन्छन्, सक्नेजति सहन्छन्, जब नेपाली जनताको सहनेशक्तिको बाँध फुट्छ, त्यसपछि जनता सुनामी जसरी निस्कन्छन् र केही पनि बाँकी नराखी सोत्तर बनाउने गर्छन् । नेपाली जनताको स्वभाव यस्तै छ र यही स्वभावका कारण जनबिरोधी कम भइरहदा पनि जनता सहिरहेछन् । भन्नका लागिमात्र लोकतन्त्र, गणतन्त्रको संस्थागत गर्न जुनसुकै हदसम्म जान सक्छौं भन्ने हो । यथार्थमा गणतन्त्रको बिराधेी माहोल खडा गर्ने ह...

दल होइन देश र स्वतन्त्रता

स्वयम्भुनाथ कार्की - राणा शासन ढाल्न संगठित भएर खोलिएका दलहरु निरन्तर रुपमा वर्तमानसम्म अस्तित्वमा छन । पञ्चायतको करिव तीसबर्ष नेपालमा कानुनतः दलहरु प्रतिवन्धित रहे । कुरो अनौठो लाग्न सक्छ तर सत्य हो कि त्यही तीसबर्ष दलहरुको विकासको निमित्त सबैभन्दा उर्वर रहे । अति नै सोझा र सरल स्वभावका राजा विरेन्द्र र उनलाई प्रभावमा लिएर जे पनि गराउन सक्न रानी ऐश्वर्यालाई रिझाउन सफलहरुले बाबुको किर्तिमा छोर...

नारीको संघर्ष बाँकी छ

देवी काफ्ले - नारी अधिकारका कुरा सुन्दा सुन्दै पाकेका मेरा कानले  वास्तवमा महिला स्वतन्त्रता के हो खोट्याउन गाह्रो पर्यो। आखिर अधिकार दिने कसले ? स्वतन्त्रता दिने कसले ? उनीहरूमाथि दमन गरेको छ कसले ? म निरूत्तर छु । तर सहजका साथ जवाफ आउँछ ‘पुरूषले’ । हो पुरूषबाट महिला नगन्य रूपमा दमित छन् । बाहिर देखावटी रूपमा स्वतन्त्रता दिए पनि वास्तविकतामा घरेलु हिँसा पुरूषबाटै हुन्छ म...

बाबुरामले अर्को ढोल पिटे

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल- नयाँ मुसलमानले प्याज बढी खान्छ रे । बाबुराम पटक पटक काँचुली फेरिरहन्छन् र नयाँ नयाँ नारा घन्काइरहन्छन् । उनको नयाँ नारा हो– हामीलाई विश्वास गर्नोस्, हामी, ४० वर्षभित्र नेपाललाई सिंगापुर बनाउँछौँं । ४० सूत्रीय माँग राखेर ०५२ सालमा जनयुद्ध सुरु गर्ने बाबुरामले १७ हजारको जीवन सिध्याए । यस्तो किन ननेर एकजनाले प्रश्न गर्दा झोक्किएर बाबुरामले भनेका थिए– ...

डिभाइन स्ट्रिम नेटवर्क (meroTV)

डिभाइन स्ट्रिम नेटवर्क प्रा.लि. नेपाल (meroTV) र फाष्ट वे रेडिएन्ट डिजिटेक लि. भारतबीचको कार्यगत एकता  नेपालको CATV मा एक ऐतिहासिक कोसेढुंंगा  डिभाइन स्ट्रिम नेटवर्क प्रा.लि. नेपाल (meroTV) र फाष्ट वे रेडिएन्ट डिजिटेक लि. भारत बीच महत्वपूर्ण ऐतिहासिक कार्यगत एकता गर्ने सम्झौता भएको महिना दिन नबित्दै फाष्ट वे रेडिएन्ट डिजिटेक लि. भारतका सह–संचालक वलवीरसिंह डिसोडिया र सो कम्पन...

लोकतन्त्र पल्टिनै लाग्यो ?

काठमाडौं । सिंगापुरमा उपचार गरेर फर्केका प्रधानमन्त्रीले भदौ २७ गते लोकतन्त्रबिरुद्ध षडयन्त्र भइरहेको अनुभूति गरेका थिए, असोज १ गते उनको मुटुले ढ्याङ्ग्रो ठोकेछ र भनिहाले– लोकतन्त्रमाथि खतरा आइसकेको छैन तर खतरा निम्त्याउने प्रयासहरु भइरहेका छन् । बघिनीले डमरुमाथि खतरा पैदा नहुन्जेलसम्म केहीगर्दैन, जब डमरु खतरामा पर्छ तब जाइलाग्छे । लोतन्त्रमाथि खतरा आइलाग्यो भने सरकार पनि जाइलाग्नेछ । सरक...

यस्तो पनि संविधान दिवस ?

शाश्वत शर्मा - विश्लेषकहरु भन्छन्– २०७२ साल असोज ३ गने एकतर्फी रुपमा जारीगरिउको नेपालको संविधानले गत शुक्रवार आफ्नो अन्तिम दिवस मनाएको छ । हरेक तप्का रक्षेत्र निराश हतास बनिसकेको अवस्थामा सरकारी स्तरबाटै जारी गरेर काठमाडौंको टुँडिखेलमा मनाएको संविधान दिवस वास्तवमै फिक्का देखिन्थ्यो । संसारमै कहीँ पनि उर्दी जारी गरेर संविधान दिवस मनाइन्न, त्यस्तो दृश्य नेपालमा देखाइयो । जनताले सहभागिता ज...

फट्याङ्ग्राले लात्ती हान्ला महाराज

स्वयमभुनाथ कार्की - दुइ चोटी गद्धिमा बस्ने काकतालीमा उनको इच्छा र चहाना कति थियो त्यो कि त उनलाई थाहा होला कि भगवानलाई । पहिलो पल्ट उनको उमेरले गर्दा राजगद्धिमा बस्ने नबस्ने कुराबाट निर्विकार थिए भन्न सजिलो भयो । नत्र उनलाई त्यो वेलाको पनि फतुर बोक्नु पर्ने हुन्थ्यो । तर दोश्रो पल्ट त्यसो भएन, राजपरंपरा खण्डित भयो । अत्यन्त निम्न, निम्छरो लान्छना बोकेर छेउ लाग्नु प¥यो । त्यो वेला समय परिस्...

बुँदागत टिकाटिप्पणी

पदम हमाल -  – सिंहदरवारभित्रै ९ अर्व खर्चिएर संसद भवन निर्माणको शिलान्यास भएको छ । यही शिलान्यासमा प्रधानमन्त्रीले भनेका छन्– यो संसद भवनमा भ्रष्टाचारको बहस गर्न नपरोस् । आफै भ्रष्टाचारको संरक्षण गर्ने अनि आफैले यस्तो भाषण्बाजी गरेर चोखो भएको प्रचार गर्ने, गजब छ प्रधानमन्त्रीजी । – दशौं अरवको मन्त्रीनिवास बन्दैछ । सात प्रदेशका मुख्यमन्त्रीका लागि आराम गृह पनि राजधानीमै ...

गणतन्त्र घाटमा पुगिसक्यो

शाश्वत शर्मा - नयाँ नेपाल, नेपाललाई स्वर्ग बनाउने गणतन्त्रले नै हो भन्नेहरुको बोली फुट्न छाड्यो । गणतन्त्रले पार्टी नेताहरु सम्पन्न भए, देश र जनताको पहिचान नै गुम्ने जोखिम बढेर गएपछि गणतन्त्रवादी भनेका सत्तामा रहेका मात्र देखिन थालेका छन् । अव रोग निको हुन्न, अतिसार भइसक्यो भनेपछि घाटेबैद्यको शरणमा जाने हो । संविधान र संघीयता, घिटेघिटे रोगी गणतन्त्र घाटे बैद्यको शरणमा पुगेको छ । विदेशीले ल्या...

गणतन्त्रको छटपटी र चुपचाप महाराज

स्वयम्भुनाथ कार्की - गणतन्त्रलाई आङ्खनो सोचमा अकंटक बनाउन सफल भएकाहरुको छटपटी र सकेसम्म सोहर्ने प्रवृत्ति देखिदैछ । सपना जपना गणतन्त्र अव अकंटक भयो भनेर सरकारी खर्चमा नफलाकी चैन छैन । अरु त अरु स्थानिय सरकारमा चुनिएका दलप्रतिनिधिहरु नेपाल आईनपुग्दै अर्को विदेश भ्रमणमा व्यस्त छन । जनप्रतिनिधि भन्न मिल्ने निर्वाचन प्रणालीबाट चुनिएका नभएकाले यीनीहरु दलप्रतिनिधि नै हुन । अब यी जनतालाई उपलव्धि बिहि...

छोरी सुरक्षित रहेनन्

देवी काफ्ले - यो बर्षका निकै चर्चित समाचार अनुसार रुपन्देहीको दुईवटा फरक फरक घटना घटे दुबैमा पिडीत महिला नै हुन् पिडक पुरूष । एउटा घटना दुई युवतीलाई सांझ सात बजेतिर नाता खान भन्दै चिनेको एक पुरूषले रेष्टुरेन्टमा बोलाउँछ, नौ बजेसम्म बसेर घर पुर्याईदिन मोटरसाइकलमा बसालेर केही पर पु¥याए पछी मोटरसाइकल रोकेर केही कुरा गर्नुछ भन्छ अनि युवतीमाथी बलात्कारको प्रयास गर्छ । युवती चिच्याएपछी नजिकै गाउ...

राष्ट्रिय गानको मान कि मर्दन

शिव सिग्देल - राष्ट्रिय गानमा राष्ट्र हुनुपर्छ । गानका आवाजले देशको माटो र झण्डा जुरुक्कै उचालेको हुनुपर्छ । राष्ट्रभावले भरिपूर्ण मनछुने खालको हुनुपर्छ र राष्ट्रवासीलाई देशप्रति आकर्षित पारेर जुरुक जुरुक पार्ने जोश र उत्साह थप्नसक्ने उर्जा हुनुपर्छ । गणतन्त्र नेपालको राष्ट्रिय गानमा त्यस्तो आकर्षण छ कि छैन, त्यो देशव्यापी बहसको विषय हो । जेजस्तो होस्, संविधान रहेसम्म र पद्धति चलेसम्म राष...

द्रुतमार्गले सेनाको इज्जत बढाउने छ

२०६९ मा कुरा उठेको काठमाडौं निजगढ द्रुतमार्ग अन्ततः नेपाली सेनालाई दिने निर्णय भयो २०७४ मा । ७६.२ किलोमिटर यो फास्ट ट्याक अलिक घटाउने प्रयास पनि भइरहेको छ । सरकारले अधुरो डीपीआर पास गरेर सेनालाई काम अघि बढाउन भनिसकेको छ । तर पुल र सुरुङका कारण समयमै यो सडक बन्न नसक्ने अनुमन विज्ञहरुले गरिरहेका छन् । विदेशीले पुल र टनेल समयमै बनाइदिए भने नेपाली सेनाको इज्जत बच्नेमात्र होइन, यो ठूलो उपलव्धि पनि ह...

मुलुकमा नेतृत्व संकट

premsagar paudel-  मुलुकलाई असफलतातर्फ जानबाट रोक्न अहिलेका कोही पनि नेता सफल हुने छा“ट छैन । उनीहरु विभिन्न शक्ति केन्द्रबाट पालिएका र उतैबाट निर्र्देिशत भैरहेकाले चाहेर पनि उनीहरु राष्ट्रिय स्वार्थमा काम गर्न सक्दैनन् । देश बनाउने हो भने मुलुकलाई सबैभन्दा पहिले प्रणाली अर्थात सिस्टममा लैजानु पर्छ । सिस्टम बसाउन आत्मविश्वासले भरिपूर्ण एक इमान्दार नेता चाहिन्छ । कडा अनुशासन चलाउने अ...

बुझ्न सके हिन्दुधर्म महान छ

दीर्घराज प्रसाई– शंकराचार्यले बौद्ध ग्रन्थ डडाई दिएका थिए भनेर अफवाह फैलाइयो । तर बौद्ध भिक्षुक–भिक्षुणीहरु सन्यासी र गृहस्थी आश्रमको एकीन नभइञ्जेलसम्मको लागि बौद्ध ग्रन्थहरु संरक्षणको लागि पशुपतिनाथमा राख्न शंकराचार्यले आदेश गरेका थिए । बौद्ध धर्मले सन्यासी र गृहस्थी दुईटा बाटा लिएपछि विश्वमा नैं ठूलो प्रभाव पार्न सकेको हो । तर परचक्रीहरुले शंकराचार्यले बौद्ध ग्रन्थ नष्ट गरेका र बौ...

निशान छाप नै अशुद्ध किन ?

बुद्धिनारायण श्रेष्ठ ः हाम्रो संविधानको अनुसुची घ मा अंकित निशाना छापमा राखिएको नेपालको नक्सा अनुसार नेपालको ३७२ वर्र्गिकलोमिटर भूभाग गुमेको छ । किन यस्तो हुन पुग्यो ? यो विषयमा गम्भीरता आवश्यक छ । तत्कालीन ६ सय १ सभासदमध्ये कसैको पनि ध्यान यस नक्सामा नपर्नु ठूलो लापर्वाही हो । संविधानको कुनै पनि पानामा नेपालको शुद्ध नक्सा नहालिनु पनि त्यत्तिकै लापर्वाही हो । वास्तवमा नेपालको नक्सा संविधान पुस...

कर्णालीबारे परराष्ट्रमन्त्रीलाई ज्ञापनपत्र

साध्यबहादुर भण्डारी - चार अभियन्ता समुहले माथिल्लो कर्णाली जल विद्युत परियोजनाका सम्बन्धमा परराष्ट्र मन्त्रीलाई ज्ञापन पत्र बुझाएका छन  । ज्ञापनपत्र यस्तो छ– माननीयमन्त्रीज्यू, उपर्युक्त सम्बन्धमा यही भाद्र ४ गतेदेखि नेपाल–भारत परराष्ट्र«मन्त्रीस्तरीय संयुक्त आयोगको बैठक हुन लागेको खबर संचारमाध्यमहरू मार्पmत थाहा हुन आएको छ  । संयुक्त आयोगको बैठकमा द्वीपक्षीय आर्थ...

यस्ता प्रश्नको के जवाफ हुन्छ ?

स्वयम्भुनाथ कार्की - एउटा सन्तानले कुनै वेला आङ्खनो बाबुआमा सामुन्ने गएर यत्रा बर्षमा तिमीहरुले मेरा निमित्त के ग¥यौ र,  तिमीहरुले केवल मलाई दुव्यवहार ग¥यौ, मेरो शोषण ग¥यौ भनेर भन्यो भने ती बाबुआमासंग यसको के जवाफ होला त ? जवाफ भएर पनि ती बाबुआमा नाजवाफ भएर चुपचाप सन्तानको त्यो लान्छना सहन वाध्य हुन्छन । उनीहरु हामीले तिमीलाई जन्मायौ भन्न सक्दैनन् , तिम्रो पालन पोषण ग¥यौ भ...

गोप्य जानकारी जम्मै अरुलाई

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल - लाइसेन्स र लालपूर्जा सबै कम्प्युटराइज्ड गर्ने भनेर थालिएको अभ्यास जारी छ । मुख्य सवाल सूचना जम्मा हुने सर्भरमा नेपालको पहुँच छ कि छैन, यसमा गोप्यता कायम छ कि छैन, कतै विदेशीले नेपालीहरुको सूचना बेचिरहेको अथवा गलत प्रयोग गरिरहेका त छैनन् ? भन्ने हो । नेपालले स्मार्ट लाइसेन्सदेखि मालपोत, नापीमामात्र होइन, यातायातमा समेत विदेशी सर्भरबाट काम चलाइरहेको छ र अव राष्ट्र...

एयरपोर्टको सामुन्ने होङ्सी सिमेन्ट

पदम हमाल - एउटा पर्यटक नेपाल किन आउँछ ? के हेर्न आउँछ ? के गर्न आउँछ ? पर्यटक आउनुका कारणहरु बुझेर पर्यटकको मन जित्ने खालका आकर्षणहरुमा, सुविधा र सुरक्षामा राष्ट्रले नीति र व्यवहार निर्माण गर्नुपर्छ । पर्यटक जब एयरपोर्टमा झर्छ र छिर्छ, फोहर ट्वाइलेट देखेरै दिक्क हुन्छ । जब बाहिर निस्कन्छ, टेक्सीवालाले हटारु तानेजसरी टेक्सीले तान्ने प्रवृत्तिबाटझन दिक्क हुन्छ । जथाभावी थुक्ने, अनुशासनहीन र कोर...

नेपालको जलस्रोत नीति यस्तो हुनुपर्छ

साध्यबहादुर भण्डारी - शारदासम्बन्धी एउटा सन्दर्भमा भएको सन्धिबाहेक, २०१० सालमा सम्पन्न कोशी सन्धि, २०१५ साल सम्पन्न गण्डक सम्झौता र २०५२ सालमा सम्पन्न महाकाली सन्धि राजनीतिक स्वार्थसँग गाँसिएका छन् । त्यसपछि भारतले नेपालसँग साझा नदीको अवधारणा र उच्च बाँधमा बनाउने योजना बनायो । कर्णाली २७० मि., पञ्चेश्वर ३१५ मि., कोशी २६९ मि., त्रिशुुली , अरुण २८६ मि., पश्चिम सेती २२० मि., बुढीगण्डकी २२५ मि., न...

पार्टी सुध्रिएनन्, जनता सुध्रिनुप¥यो

शाश्वत शर्मा - राजतन्त्र फर्कने भयो भनेर चर्चा खुब चुलिएको छ । प्रचण्डले अनायास नागार्जुन दरवारबाट निकालिदिने धमास दिएपछि चर्चा चुलिए पनि नातिनातिनाको पढाइका लागि थाइलेण्डतिर पूर्वराजा लगे पछि नेकपाभित्र पद विभाजन भयो र तेश्रो बरियताबाट धकेलिएका माधव नेपालले मुख खोलेका छन्– पुरानो व्यवस्था फर्काउने चलखेल सुरु भयो । यिनै माधव नेपाल हुन्, जसले मदन भण्डारीको शैलीमा राजनीति गर्ने भए पार्टि ख...

किन छोरै चाहिने होला ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - समाजमा छोरै चाहिने चिन्तन यसरी ढुंगे छाप बनेर बसेको छ कि यही हो महिलामाथिको सबैभन्दा ठूलो हिंसा । छोरा पाउने कि छोरी ? यो महिलाको मात्र दोष होइन,  प्रकृतिले मिलाउने विषय हो । यसमा महिलालाई मात्र छोरो पाइन भनेर दोष दिने जुन परम्परागत सोच छ, त्यसमा अव सुधार गर्नैपर्छ । महिला हिंसा रोक्ने हो भने हिंसाको जरो छोरै चाहिने मानसिकता हो, यसमा कडा कानुन, कडा सुधारात्मक कार्यक्...

महामहिमको सहयोग

Ambassador Hou Yanqi – Nepal in my mind Best wishes for the successful 2020 Visit Nepal Year. । हाउ याङ्की, नेपालका लागि चिनियाँ महामहिम राजदूतको फोटो हो यो । नेपाल भ्रमणवर्षलाई सफल पार्न कुनै पनि नेपाली नेताहरुले नगरेको काम उनले गरिदिएकी छिन् । नेपालमा हेनैपर्ने विश्व आकर्षणमा बौद्ध पनि हो भन्ने सन्देश सहित महामहिम राजदूतले यो फोटो सार्वजनिक गरेकी हुन् । नेपाल बुद्धको जन्मथलो । बाँ...

सबै जिल्लामा सैनिक स्कूल खुल्ने

काठमाडौं । नेपाली सेनाले सबै प्रदेशहरुमा सैनिक विद्यालय सञ्चालन गर्ने निर्णय गरेको छ । नेपाली सेनामा रहेको ३८ अर्वभन्दा बढी रकमको व्याजले सैनिक परिवारका लागि कल्याणकारी योजना कार्यान्वयन गर्दै आएको छ र यही योजनाको एक अंश हुनेछ, सबै प्रदेशहरुमा सैनिक विद्यालय । नेपाली सेनाले आफ्ना हितकारीका सन्ततीहरुलाई बसोबास गरेकै क्षेत्रमा अध्ययन सुविधा उपलब्ध गराउन सकियोस् भन्ने उद्देश्यका साथ ७७ वटै जिल्ल...

वेद जयन्ति अर्थात् जनैपूर्णिमा

लीला अधिकारी, चितवन - हिन्दुहरुले मनाउने विभिन्न धार्मिक तथा साँस्कृतिक चाडहरु मध्ये रक्षा बन्धन एउटा पवित्रा चाड हो । यो चाड श्रावण शुक्ल पूर्णिमाको दिन मनाईन्छ । यसै दिन महर्षि यज्ञ बल्लवयले आदित्य ब्रह्म (सूर्य) बाट वेद प्राप्त गरेका थिए । अतः यस दिनलाई वेद जयन्तीको रुपमा पनि चिनिन्छ । यसै दिनलाई जनै पूर्णिमा पनि भनिन्छ ।  नयाँ यज्ञोपवित तथा रक्षा बन्धन धारणा गरी यस पर्वलाई धुमधामका स...

कोशी हाइड्यामले ल्याउने महामारी

साध्यबहादुर भण्डारी - सप्तकोशी उच्चबाँध निर्माणको मन्त्र जपिरहेको भारतले कोशी ब्यारेजमा कृत्रिम बाढीको अवस्था सिर्जना गरी नेपाल सरकारलाई कोशी समस्याको समाधान बराह क्षेत्रमा उच्चबाँध निर्माण नै हो भन्ने नाकट मंचन गरी प्रधानमन्त्रीको त्यस आसन्न भ्रमणका बेला नेपालको पूर्वी पहाडलाई खर्लप्पै डुबाइ बिहारलाई बचाउने र नदी जडान आयोजनाअन्तर्गत कोशीको पानी दक्षिण भारत पु¥याउने खेलभित्रको सप्तकोशी उच्...

किसानमाथि माफियाकरण

शिव सिग्देल - युरिया मल र उखुको व्यथा जटिल बन्दै गएको छ । सरकारको सफलता र असफलता, शासन र कुशासनको मापन पनि यही दुई विषय बिश्लेषण गर्दा देखिन्छ, भेटिन्छ । जुन सुरकार किसानको कुरा सुन्दैन, त्यस्तो सरकार कसरी लोकसरकार हुनसक्छ ? अचम्म छ । खेती गर्ने समयमा जुनसुकै वर्ष पनि मलको हाहाकार हुन्छ । मल माफियाकरण भएकैले सरकारले मलको समुचित प्रवन्ध गर्न नसकेको हो । मल जत्ति पाइन्छ, डबल पैसा दिएर कालो ...

बुद्धिनारायणले जे देखे

जगै बलियो नभएपछि खम्बा ढल्नु स्वभाविकै भयो । खम्बा ढलेपछि पानीमा डुब्न पुग्यो । तर टाउकोचाहिं डुब्न बांकी छ । खम्बा डुब्दा पनि टाउको भारततिरै ढल्केर डुब्यो । तर चुर्लुम्ब डुबेकोचाहिं छैन है ! गजब छ बा के भएको हो यो ? देशको जगै बलियो नभएपछि देश विकासको गति ढल्न सक्छ ।  त्यसमाथि पनि दक्षिणी छिमेकीतिरै ढल्कन सक्छ । . ढल्के पनि त्यसै देशभित्र चुर्लुम्बचाहिं डुब्दैन होला हाम्रो देश ।

राजावादी, राजसंस्थावादी शव्दको खेल

स्वयम्भुनाथ कार्की - प्रशिद्ध अंग्रेजी नाटककार विलियम शेक्सपियरको भनाई छ ‘जे नाम दिए पनि गुलाव गुलाव नै हो’ । पूर्वीय सनातनमा अनगिन्ति आस्था प्रतिकहरु छन । नदी, रुख, सिमे, भुमे आदि देखि लिएर देवता, वायु, भगवानहरु, भगवतीहरु  तर पनि नाम जे भए पनि आखिर एकै हुन् भन्ने मान्यता छ । वेलावेलामा धुर्तहरु यस्ता मान्यताहरु चर्काउने गर्दछन् । अआङ्खनो वर्चश्व कायम गरेर अनुयायीको रुपमा गिरो...

अव चाडै केही हुदैछ

शाश्वत शर्मा - संकेतहरु हेर्दा लाग्छ, मुलुक एकपल्ट फेरि कोल्टे फेर्न लागेजस्तो छ । १३ वर्ष अघिदेखि गरिएका कुनै पनि शासन व्ववस्थाका अंगहरुले काम गर्न नसकेपछि र अझ भन्नुपर्दा, मुलुकको परम्परागत शक्तिलाई विभेद गरेर एकलौटी ढंगले अघि बढ्न खोज्दा परिवर्तनका गन्तव्य कता हो कता हुनपुग्यो । वर्तमान गणतान्त्रिक संविधानका हिमायतीहरु नै अव आफूहरुलाई सच्याउन खोज्दैछन् भन्ने भान विश्लेषकहरुले गरेका छन् । स...

नेताहरुका सामु प्रश्नै प्रश्न

पदम हमाल - पटक पटक प्रधानमन्त्री भए, देश र जनताको प्रधानमन्त्री किन बन्न सकेनन् ? नेता त गुण्डाका पनि हुन्छ, देशको राजनेता बन्ने रहर खोई ? जुन निकायमा श्रमको सम्मान हुदैन, त्यो निकाय नै पतन र विनासको खाडलमा विलिन हुन्छ । संसद र सरकार त्यस्तो निकाय बनेको छ, जहाँ श्रमको होइन, स्वार्थको बोलवाला छ । त्यसैले लोकतन्त्र पतनोन्मुख हुँदैछ । गलत पासवर्डले सानो मोबाइल फोन त खुल्दैन भने गलत नियत र गलत क...

सर्वहारावादी कि विदेशवादी ?

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्ेदल 0   जनताको लागि काम गर्छु भनेर कवोल गरेर चुनाव जितेपछि, सत्तामा पुगेपछि जनताप्रति जवाफदेही हुनैपर्छ । जनताले तिरको करको दुरुपयोग गर्न पाइन्न । नीतिगत अथवा अन्य तरिकाले समेत भ्रष्टाचार गर्नु राजनीतिक अपराध हो । राजनीतिमा अपराध गर्ने प्रवृत्ति मौलाएको छ । जनताप्रति जवाफदेहीता लिने नेताको चरित्रमा ह्रास आएको छ । चुनावका बेलामा जे जसरी राष्ट्रवादी नारा लगाउने ...

कमैया अझै कहरमा छन्

पदम हमाल- राजनीतिमा विदेशी कमैयाहरुको बिगबिगी भएका कारण स्वदेशी कमैयाको बिल्लीबाठ व्यवस्थित हुनसकेन । राजनीतिमा लाग्नेहरुले कमैया बनेर लुट्ने क्रम सुरु गरेकाले देश नै कमैयाको जस्तो हालतमा पुगेको छ । जब देशको नेतृत्व गर्छु भन्नेहरुले आफूलाई कमैयाभन्दा माथि उठाएर स्वाधीन र सार्वभौम राख्न सकेनन्, स्वदेशी कमैयाहरुको बेहाल हुनु स्वभावि हो, हालत यस्तै छ । कमैया भनेको दास नै हो । मालिकको अह्रोटमा चल...

तीज महिला चाड कि बिकृति ?

देवी काफ्ले - नेपाली महिलाहरूको मौलिक चाड तीज, हरितालिका । कृष्णजन्माष्टमी देखी चेली लिन जाने ल्याउने चलन पुरानो हो । तीजको महिनामा तल फांटमा राता सारी चोलोमा सजिएर हिंडेका चेलीहरू देख्दा खुशीको सिमा हुंदैनथ्यो । सबैका छोरी तीज मान्न आइसके हाम्री छोरी कैले आउँछे भनेर आमाहरू ढोकाको छेऊमा पर्खी बस्नुहुन्थ्यो । अनि जुरुक्क उठेर बाबु दिदी लिन जा भनेर आदेश दिनुहुन्थ्यो । उता छोरी कैले माइतबाट ...

सुरेन्द्र केसी, दरवार र गणतन्त्र

स्वयम्भुनाथ कार्की - यदि यो व्यंगलेख भएको भए केसीहरुलाई सरकार हल्लाउन थर नै काफी छ, अझ त्यसमाथी अगाडी डा. भएपछि त पुगिहाल्यो भन्न सकिन्थ्यो । डा. गोविन्द केसी अनि डा सुरेन्द्र केसी नेपालको सञ्चार जगतमा आँधीवेहरी पैदा गर्ने क्षमता राख्छन । यो व्यंग आलेख नभएकोले त्यसै भने भन्न सकिएन । कसैलाई मन परेपनि वा मन नपरेपनि उपचार गर्ने डा केसी र विद्यावारिधी गर्ने डा. केसी दुवैले यो हैसियत कसैको निगाहमा ...

सरकारको लोकप्रियता कता बढेछ ?

धर्मरत्न श्रेष्ठ - सत्ताधारीहरुको आँखामा मोतीविन्दु भएछ कि के हो, नेकपाका अवसर पाएका सबै एकै श्वरमा भन्न थालेका छन्– ओली सरकारको लोकप्रियता बढेको छ रे । कता बढेछ लोकप्रियता ? सुनकाण्डमा कि जहाज खरिद कमिशनमा ? निर्मलाको बलात्कारपछि हत्यामा कि हत्यारा लुकाउने साजिसमा ? भ्रष्ट ठेकेदारको संरक्षणमा कि सिण्डिकेटको निर्णय लागू गर्न नसकेकोमा ? कि संवैधानिक अंगहरुलाई भ्रष्ट पार्न र राजनीतिकर...

स्थिति किन परिवर्तन भएन ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल- राजनीतिक परिवर्तन भयो, जुन कव्जियत थियो ०६३ साल वैशाख ११ गतेसम्म त्यो कव्जियत खुल्यो र परिवर्तन भयो । त्यो परिवर्तन सहजरुपमा ०७६ साल साउनसम्म आइपुगेका छौं । यस वीचमा किनारा लागेका राजाले अथवा हिन्दुधर्म चाहिन्छ भन्नेहरुले नै कुनै बाधा व्यवधान गरे । हो, आवाज उठ्यो । माँग उठ्यो । तर, राजनीति सलल पानी बगेजस्तै गरी बगेको छ । दुई पटकको संविधानसभाको निर्वाचन सहजै सम्भव भयो । दु...

किन सुरक्षित छैनन् छोरी ?

देवी काफ्ले - भरखरैको ताजा समाचार अनुसार रुपन्देहीको दुईवटा फरक फरक घटना घटे दुबैमा पिडीत महिला नै हुन् पिडक पुरूष । एउटा घटना दुई युवतीलाई सांझ सात बजेतिर नास्ता खान भन्दै चिनेको एक पुरूषले रेष्टुरेन्टमा बोलाउँछ । नौ बजेसम्म बसेर घर पुर्याईदिन मोटरसाइकलमा बसालेर केही पर पु¥याए पछी मोटरसाइकल रोकेर केही कुरा गर्नुछ भन्छ अनि युवतीमाथी बलात्कारको प्रयास गर्छ । युवती चिच्याएपछी नजिकै गाउँबाट ल...

आफूखुशी मिल्न, छुट्टिन र अगाडि बढ्न नसक्ने ?

स्वयम्भुनाथ कार्की - २ हजार १६ सालदेखी २ हजार २४ सालसम्म कवि भूपी शेरचनले लेखेका कविताहरुको संग्रह ‘घुम्ने मेच माथिको अन्धो मान्छे’मा केही कविताका हरफहरु वर्तमानमा पनि उत्तिकै सान्दर्भिक छन । उनका यी कविताहरुले बदलिएको नेपालको नाराको खोक्रोपन उदाङ्ग पार्दछन् । हामी आपूmखुशी कहिल्यै मिल्न नसक्ने कसैले मिलाई दिनुपर्ने हामी आपूmखुशी कहिल्यै छुट्टिन नसक्ने कसैले छुट्टयाई दिनु पर्ने...

छाउपडीबाट छुटकारा कहिले ?

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल - पश्चिम पहाडका गाउँपालिका हुन् कि नगरपालिका, महिनावारी भयो कि छाउगोठमा पठाइन्छ । जतिसुकै छाउगोठ भत्काएको बाजा बजाए पनि चामुण्डा बिन्द्रासैनी नगरपालिकाकी तुल्सी शाहीलाई छाउगोठमै सर्पले डसेर मा¥यो । निर्वाचित सरकारको डेढवर्ष भयो, स्थानीय निकायका जनप्रतिनिधिहरुको त साँढे दुई वर्ष हुनलागिसक्यो । अझै छाउपडी गोठ भत्काउने अभियान अभियानमै सिमित छ, चेतना जगाउने अभियान ...

कर्मकाण्डी सुनवाई समिति किन ?

धर्मरत्न श्रेष्ठ - राजदूत भागबण्डामा नियुक्त गर्ने, खरिदविक्री हुने, गुनको बदला गुनले तिर्ने पद हो भने संसदीय सुनवाई समितिको कर्मकाण्डी सुनवाई किन गरिरहने ? पछिल्लोपल्ट सरकारले बंगलादेश, तार, अष्ट्रेलिया र स्पेनका लागि राजदूत नियुक्त ग¥यो । संसदीय सुनवाई समितिले एकपल्ट फेरि कर्मकाण्ड देखायो । संसदीय समितिमा परेका उजुरीको खरी घस्ने, राजदूत पदका लागि उपयुक्त पात्र हो कि होइन भनेर प्र...

जता हेर्यो ह्वाङ्गै, लाजमर्दो लोकतन्त्र

राजन कार्की - १० वर्षे जनयुद्ध, ०६३ सालको १९ दिने जनआन्दोलन, ०६५ सालको गणतन्त्र कार्यान्वयन र ०७२ सालको संविधानप्रति लोकले गर्व गर्दैनन् । ती सबै घटनाक्रमप्रति सर्वसाधारणहरु पश्चाताप गर्छन् । प्रायाश्चित्त गर्न‘पर्ने नेतृत्व बर्ग असफलताको शीरमा भ्रमको मयुरपंखे श्रीपेच लगाएर मुस्कुराइरहेका छन् । मानौं, यी मूर्ख बादशाह हुन्, जो नयाँ लुगाका नाममा नाङ्गै छन् । बादशाहलाई लज्जाबोध छैन, देख्ने ...

समाजवाद र नेकपालाई १२ प्रश्न

राजेन्द्र ज्ञवाली – नेकपाका युवाहरु भाते, भाटे र भिजिलान्ते होईनौ भने यी प्रश्नको उत्तर खोजौ । १ बर्ग समन्वयवादी पार्टी मार्क्सवादी पार्टी हुनसक्छ सक्दैन ? २ नेकपाबर्ग समन्वयवादी हो कि बर्ग संघर्षवादी ? ३ बर्गसंघर्षवादी हो भने नेकपाले बर्तमान अवस्थामा आधारभुुत रुपमा कुनकुन बर्ग र प्रमुख रुपमा कुन बर्गसंग संघर्ष चलाएको छ ? ४ के पार्टी निर्माण बर्गीय समर्पण र बर्गधर्मितालाई आधार मानेको...

अमेरिकी राजदूतको पूजाआजा

अधिवक्ता शिव सिग्देल- ¥याण्डीबेरी सन २००७ मा नेपाल आएर २ वर्ष डेपुटी मिसन भएर काम गरेका व्यक्तित्व हुन् । उनी महिना अघि नेपाल आएका थिए र उनले नेपालीमै भनेका छन्– नेपालका लागि अमेरिकी राजदूत भएर आउन पाउँदा मलाई खुशी लागेको छ । उनले थप भनेका छन्– नेपालका बारेमा, इतिहास, संस्कृति र कलाका बारेमा मलाई थाहा छ । यी त्यस्ता राजदूत हुन्, जो दूतावासमा भन्दा बढी नेपालका डाँडापाखा घुम्न मन...

जनताको प्रधानमन्त्री कि हनुमान सेनापति ?

धर्मरत्न श्रेष्ड - प्रधानमन्त्रीले सरकारको विरोध गर्ने कुनै कुरा नपाएर मास्क लगाएर बिरोध गर्न थाले भन्दा नेकपाका नेता कार्यकर्ता मरीमरी हाँसेर बसे । यो हाँसो समर्थन हो भन्ठानेका छन् प्रधानमन्त्रीले । सहन गर्न नसकेर प्रतिपक्षी सांसदले प्रधानमन्त्रीलाई सिंहदरवारदेखि बालाजुसम्म आफ्नो मोटरसाइकलमा बिना मास्क चढ्न चुनौती दिइन् । यो चुनौतीको जवाफ कुनै नेकपाका सांसदले दिएनन् । हाँसीरहे । मानौं नेकपाम...

अर्को खिलराजको खोजी !

शाश्वत शर्मा - लाग्छ, नमो २ मा (नरेन्द्र माोदीको दोश्रो कार्यकाल) राजनीति वुरै यू टर्नमा जाँदैछ । करीव डेढ महिना अघि सम्पन्न भारतीय लोकसभाको चुनाव र आएको परिणामले गर्दा भारतमा स्थिर बयिो एकमनाको सरकार निर्माण भयो । नेपालमा दुई तिहाइको बहुमतको सरकार त्यसपछि विवाद र संकटतिर लाग्दोछ  । उहीपुरानै रोग अर्थात संसद भग, काम चलाउ सरकार अनि मध्यावधि चुनावमा मुलुक फेरि लगिदैछ । एकथरि जानिफकारहरु स...

नियत होइन परिणाम चाहियो

स्वयम्भुनाथ कार्की - एक पटक एउटा व्याधा शिकार गर्न जंगल पसेछ । विहान सवेरै शिकारमा निक्लेको व्याधा भोको रहेछ । बाटोको खोला तर्दा सर्वाङ्ग भिजेछ । दिनभरको दौडधुपमा पनि कुनै शिकार प्राप्त गर्न नसकेको त्यो व्याधा बाटो भुलेर अनकण्टार जंगल भित्र पुगेछ । दिनभर भोकै जंगल चहारेको त्यो व्याधामा फर्कने बाटो खोज्ने सामथ्र्य पनि बाँकी रहेन छ । झमक्क साँझमा हिंसक जन्तुको भयले एउटा रुख चडेर त्यसको हाँगामा ब...

ली क्बवान यु बन्ने आ“ट गर

शेखर ढुंगेल– व्यक्तिको जीवनमा राजनेता बन्ने अवसर बारबार आउन्न । यतिबेला ऐतिहासिक अवसर मिलेको छ, केपी ओलीलाई । यो अवसरको सदुपयोग गर्ने हो भने ली क्वानयु बन्ने आ“ट गर्नुपर्छ । जर्जर आर्थिक अबस्था  (सङ्कट), भ्रष्टाचार, अनियमितता, दण्डहीनता अनि असफल राज्य र प्रशासन “राष्ट्र असफल हुने कारण हुन् अर्थात् संकटकाल नै हो । यही सबै संकटबाट नेपाल ग्रस्त छ । पार लगाउ“छु भनेर ...

शिक्षाको भोकजस्तै होस् विकास

अधिवक्ता गंगा दाहाल-  आमा पहिलो शिक्षिका, आधा आकाश, धर्ती, सन्तानको सुखको सपनाबाहेक आमाको आँखामा अरु केही हुन्न । आमाको मुटुमा सन्तानलाई आशीर्वादमात्र हुन्छ । आमा शिक्षित हुँदा सन्तान झन कति सुखी, समृद्ध र अर्जुनदृष्टिवाला हुनसक्ला । समयसँगै शिक्षाको महत्व बढेको छ । अझ आमा शिक्षित हुँदा देशले सम्पन्नता चाँडो प्राप्त गर्छ । यो समय आमाहरुको हो । यी आमा हुन्– ओखलढुंगाकी युगमायाँ । यिन...

जनतालाई दुःख बन्यो दुई तिहाइको शक्ति

राजन कार्की - धातुको तरवार र सत्ताको तरवारमा भिन्नता रहेन, धातुको तरवारले त च्वाट्टै काट्छ, काम तमाम । सत्ताको तरवारले त व्यक्ति, समाज, संस्कृति र राष्ट्रिय जीवनलाई छटपटी हुनेगरी बिस्तारै बिस्तारै काट्छ । कति निर्दयी हुन्छ सत्ताको तरवार ? जनयुद्धले ठूलै सपना देखायो । खासगरी आदिवासी जनजातिहरु सुखको स्वर्ग नै पाइन्छ भनेर हाम फाले । त्यो जनयुद्ध गएर जनआन्दोलनमा मिसियो र जनआन्दोलनले सफलता पनि पाय...

राजसंस्था ः चर्चा थरिथरिका

स्वयम्भुनाथ कार्की - तीन बर्षमा मुलुकको अवस्थालाई बाटोमा ल्याएर सुम्पन्छु भन्ने तात्कालिन राजाको वचनको विश्वास गरिएन । यो विश्वास नगरिनुमा ककसको के के कमजोरी  भयो ? के के भुमिका भयो ? त्यो इतिहासले पक्कै खोज्ला । त्यो खोजाईमा शेरवाहदुरको पहिलो बहिर्गमन पछि र ‘जनताको नासो जनतालाई’ फर्काउनु अघिसम्मको कालखण्डमा भएका सबै कुराको जिम्मेवारी राजा रहँदैको अवस्थामा राजा ज्ञानेन्द्रले ...

वर्दी र बिनावर्दीको मुख्य काम

अधिवक्ता गंगा दाहाला- समाजमा शान्ति सुरक्षाको स्थितिका लागि प्रहरीको व्यवस्था भएको हो । प्रहरी समाजमैत्री हुनैपर्छ । प्रहरी सर्वसाधारणका लागि सुरक्षाकवच बन्नुपर्छ । प्रहरीले पनि हाँसीहाँसी सेवा दिनेलगायतका समाजमैत्री नारा बेला बेलामा ल्याउँछ र केही दिनपछि बिर्सन्छ । समाजमा जे जति गुण्डा, अपराधी, महिलाहिंसा गर्ने पात्रहरु छन्, तिनहरुलाई नियन्त्रणमा लिने काम प्रहरीको हो । समाजलाई सुव्यवस्थित पा...

नेपाललाई उठ्नै नदिने फ्याक्टरहरु

भरत दाहाल - नेपाललाई कहिल्यै पनि उठ्न नदिने फ्याक्टरहरु यी हुन् यीनका विरुद्ध लड्न को को तयार छन् ? नेपाललाई कहिल्यै पनि उठ्न नदिने फ्याक्टरहरु यी हुन् यीनका विरुद्धमा संझौताहिन लडाई लड्न को को तयार छन् ? मूल समस्यामा नबोल्नेहरु आकर्षक खोलमा सजाईएका दलाल नै हुन्  । १. ईण्डियासँगको खुला सिमाना विनासर्त बन्द गर्नु पर्दछ । २. १९५० को अपमानजनक सन्धि एकपक्षिय रुपमा खारेज गर्नु पर्दछ । ३. ...

महिनामै ४३ हजार विदेशीए

शिवप्रसाद सिग्ेदल - सरकारकै तथ्याङ्क हो यो, जेठ महिनामा ४३ हजार युवा विदेशीएछन् । यता प्रधानमनत्ती रोजगार कार्यक्रम सुरु भयो, युवाहरु विदेशीनेक्रम बढ्यो । मलेसियाका लागि बन्द भएको रोजगारी खोलिनुपर्छ भने आन्दोलन हुनलागेका छ, यसपछि युवापलायतको मात्रा झन बढ्ने निश्चित छ । यो कार्यक्रम नितान्त नेकपाका कार्यकर्तँ पोस्नका लागि ल्याइएको रहेछ भन्ने यसकारण पनि प्रमाणित भएको छ कि विदेशीन खोज्ने युवाहरु...

मनको डर बोल्छ, बगेको खोला फर्कन्न

स्वयम्भुनाथ कार्की - सर्वमान्य भनाई छ– ‘इतिहासले आपैmलाइ दोहो¥याउँछ’ । तर यो निश्चित हो कि दोहोरिएको इतिहास चलचित्र भैm सबै कुरा जस्ताको तस्तै भएर हुँदैन । पात्र फरक हुन सक्छन । केही परिस्थिति फरक हुन्छन । तर, यो सत्य हो इतिहास दोहोरिन्छ । खोलामा बगेको पानी पनि फर्केको हुन्छ । कुरो यत्ति हो कि मुहानबाट महासागर जाने बाटो र महासागरबाट मुहान आउने बाटो फरक हुन्छ । प्रकृया पनि...

राजा महेन्द्रजस्तो को छ ?

राजा महेन्द्रजस्तो को छ ? आज जे छ, ती सबै आधारभूत संरचनाहरु राजा महेन्द्रका देन हुन् । २०१७ सालदेखि २०२८ सालसम्मको ११ वर्षमा राजा महेन्द्रले नेपालको राष्ट्रवाद मजबुतमात्र पारेनन्, नेपालको व्यक्तित्वलाई राष्ट्रसंघका माम्यमबाट विश्वसमक्ष अग्लो बनाए । महेन्द्र कालखण्ड त्यस्तो समय थियो, जुनबेला नेपालले के बोल्छ भनेर विश्वले कान ठाडो पारेर सुन्थ्यो । आज नेपाललाई कसले सुन्छ ? लोकतन्त्र आएको १३ वर्ष ...

गणतन्त्र कृष्णभीरमा....

शाश्वत शर्मा - हिंसात्मक आन्दोलनको बलमा आएको गणतन्त्र अनितम चरणमा पुगेजस्तो छ । केही पार्टीका नेताको स्वार्थमा २०७२ साल असोज ३ गते जारी गरिएको संविधान संस्थागत भइसक्यो, अव मुलुक आर्थिक सामाजिक विकासको चरणमा हिडिसक्यो भनेर जतिसुकै फलाके पनि वास्तवमा मुलुक अगाडि बढेको होइन, पछाडि धकेलिएको छ । एक त कम्युनिष्टहरु सत्तामा, त्यो पनि दुई तिहाइ बहुमतका साथ, यो नै संविधानलाई असफल बनाउने कामका लागि काफी...

छोरीलाई शिक्षा किन ?

देवी काफ्ले - समाज परीवर्तन गर्न एक्लो पुरूषले कदापी सामर्थ्य राख्दैन तर पनि नारी शिक्षाको आवश्यकतालाई महसुस गर्न पनि खोज्दैन । नेपालको पितृसत्ता यस्तै छ । स्वास्नी मानिसले न त राजनीति जान्दछन् न त अर्थनीति नै । न त यिनीहरू अप्ठेरा काम गर्न सामर्थ्य राख्छन् । हाम्रो समाजका महावाणी हुन् यी । आखिर कसरी गर्ने अप्ठेरा काम ? आँट गरून् त समाजका तिखा बचनवाण, चुरापोतेको जञ्जीरले बाँधेर सौन्दर्यताको क...

ड्य्राकुल्ला राजनीति र रगतको सर्वत

राजन कार्की-  प्रचण्डले ओलीजीले छाड्नुहुन्छ, म प्रधानमन्त्री बन्छु भनेपछि बढेको राजनीतिक तापक्रम उम्लिन थालेको छ । पार्टी एकीकरण कायम राख्न प्रचण्ड प्रधानमन्त्री बन्नुपर्छ भनेर वामदेव गौतमले नै भन्नु र हरिबोल गजुरेलजस्ता प्रचण्ड निकट सांसदले आलोपालो रुपमा सरकार चलाउने कुरा पुरानै सहमति हो, अव प्रचण्ड नै प्रधानमन्त्री बन्नुहुन्छ भन्न थालेका छन् । प्रधानमन्त्री ओलीले समेत प्रतिकारमा बो...

कम्युनिष्ट कुर्लाइको के काम ?

शाश्वत शर्मा - हामी नयाँ नेपाल बनाउँछौं, सर्वहाराको सरकार हो भनेर जे जति कुर्लियो सरकार, नेकपा, यो कुर्लाइको के काम ? जब कि नेकपाको नेत्र सर्वहारातिर छँदैछैन । संविधान जारी गरेपछि के के न हुन्छ भन्नेहरु यिनै हुन् । चुनाव भएपछि स्थिर सरकार बन्छ भन्ने पनि यिनै हुन् । स्थिर सरकार बन्यो, अव नेपाल स्वर्ग बन्छ भन्नेहरु पनि यिनै हुन् । स्वर्ग त बन्यो, अपराधीका लागि स्वर्ग, माफिया तस्करका लागि स्वर्ग...

गुठी संस्कृति ध्वस्त पार्ने षडयन्त्र

काठमाडौं । गुठीयारको अधिकार समाप्त हुने गरी विधेयक प्रस्ताव भएपछि संस्कृति ध्वस्त पार्ने षडयन्त्र भयो, नेकपाले संस्कार सिध्याउने भयो भनेर सरोकारवाला आन्दोलित भएका छन् । यो विधेयकअनुसार सरकारले गुठी संस्थान खारेज गर्दै राष्ट्रिय गुठी प्राधिकरण गठन गर्ने उद्देश्य राखेको छ । भूमि व्यवस्था, सहकारी तथा गरिबी निवारण मन्त्रालयले संसदमा राजगुठी, सार्वजनिक गुठी र निजी गुठीलाई व्यवस्थित गर्ने भन्दै ल्या...

आर्मी भिजन २०३०

नेपाली सेनाले ३–३ महिनामा आयोजना गर्ने रोलकल गत शुक्रवार शुक्रवार पनि सम्पन्न भएको छ । प्रधानसेनापति पूर्णचन्द्र थापाको प्रमुख आतिथ्यमा हुने र भएको यो रोलकल समापनमा नेपाली सेनाभित्रका सकलदर्जाका पिरमर्का, समस्या, राय सुझावहरु प्रधानसेनापति समक्ष राख्ने फोरमको रुपमा विकसित गर्ने नेपाली सेनाको उद्देश्य स्पष्ट देखिन्छ र स्वयम् प्रधानसेनापति थापाले सकलदर्जाको सकरात्मक सोच र प्रयासबाट संगठनका ...

जनताद्वारा गणतन्त्रको अपनत्व अस्वीकार

राजन कार्की - यसपटकको गणतन्त्र दिवसमा पनि जनताको सहभागिता रहेन । राज्यको आदेशमा सेना, प्रहरी, कर्मचारी र सत्ताका वरिपरि रहेका राजनीतिका अवसरवादीहरुकै हालीमुहाली देखियो । नाम लोकतन्त्र, लोकलाई समेट्न नसक्ने लोकतन्त्र, नाम गणतन्त्र, गणको नामोनिशान नदेखिएको दिवस । यो परिदृश्य भनेको जनताद्वारा गणतन्त्रको अपनत्व अस्वीकार गरेको प्रमाण हो । परिवर्तन समयले ल्याउने हो, ल्यायो । परिवर्तनपछि हुनुपर्...

हामी आफैलाई लुटाइराखेका छौं, किन ?

विष्णुप्रसाद शर्मा - हामी वीर गोर्खालीका सन्तति हौं भन्न नसक्दा यो पवित्र देवस्थल नेपाललाई बद्नाम गराइराखेका र त्यसबाट विदेशीले फाइदा उठाइराखेको अवस्था बुझ्न जरुरी छ । २०४६ पछिको नेपाल ः विश्वको इतिहासमा एकमात्र हिन्दु अधिराज्य नेपाल आज क्रिश्चियानिटीको चपेटामा छट्पटाइरहेको छ । शाहवंशीय राजारानीलाई विष्णुका र देवीका अवतारमा पुजिंदै आएकोमा आज त्यो संस्कार बिलिन भई नै सकेको छ । पुरुष तथा महिला ...

सीमाविवाद सुल्झाउने कहिले ?

सहदेव सिग्देल - भारतसँग सीमा समस्या बढ्दैछ । बढ्दो समिाविवाद सुलझाउने कहिले ? भारतसंग जोडिएका नेपालका २६ जिल्लामध्ये २१ जिल्लामा सीमा विबाद छ । भारतले २१ जिल्लाका ७१ भन्दा बढि स्थानमा नेपाली सीमा अतिक्रमण गरेको छ । भारतसंग जोडिएका नेपालका चार जिल्लाहरु महोत्तरी, धनुषा, डडेलधुरा र बैतडी मात्र अहिलेसम्म अतिक्रमण भएको छैन । अन्य जिल्लाको सीमा हेर्ने हो भने भारतले लगभग ६० हजार हेक्टरभन्दा बढी नेपा...

देशका सत्ता–सडकभरि मीरजाफर

शाश्वत शर्मा - १९७५ मा सिक्किम भारतले खाएपछि लेण्डुप खुब चर्चामा आए । एउटै लेण्डुपले सिक्किमको राष्ट्रियतालाई भारतमा मिसाइदिए । नेपालमा त गल्ली गल्लीमा लेण्डुप छन्, लेण्डुपहरु अव नागरिकताको हतियारबाट नेपालको राष्ट्रियतालाई भारतीयकरण गर्न अग्रसर भएका छन् । इतिहास साक्षी छ– अंग्रेजले बंगाली सेनामा लोभीपापी खोज्ने क्रममा नबाबका सेनापति मीरजाफर व्यक्तिगत लाभ हुन्छ भने देशै बेच्न तैयार रहने ...

प्रधानमन्त्री नै जनउपचारमा

गंगा दाहाल - यस्तो वेलामा पूर्व परिएका राजाले आङ्खनो सोच मार्गचित्र समेत प्रस्तुत गरेका छन । के नेपालीले एक पटक त्यसमा विचार गर्नु पर्दैन र ? अस्विकृत वा स्विकृत जे गरे पनि त्यो सोच र गर्नसक्ने क्षमताको आधार हेर्न आवश्यक हुन्छ नै । विगतका बर्षहरुमा देखाएको व्यवहारले उनी माथि पुर्वाग्रह राखिएको प्रमाणित हुन्छ । घोषणा गर्ने समयसम्म पनि खाका स्पष्ट नभएको संविधान र विधानको राजाले पेश गरेको खाका दा...

समग्र राष्ट्रको सिंगो विचार

स्वयम्भुनाथ कार्की -  हातमा शासन लिएपछि पाएको एघार बर्षमा राजा महेन्द्रबाट भएका कामहरुको निकै थिए । महेन्द्रको नाम लिंदा पनि कुल्ला गर्ने विरोधीहरु समाजमा नभएका हैनन । भारतिय संसदमा औ्रपचारिकरुप मै उनको आलोचनाको प्रस्ताव आएको कुरा इतिहासमा छ । आङ्खनो कदमबाट पछि फर्कन दवाव दिन तात्कालिन भारतिय नेताहरु एक भएका थिए, तर उनी संग स्पष्ट सोच र कार्ययोजना थियो  । त्यसैले अहिले कुनै वेला महेन...

प्रेस स्वतन्त्रता किन अपाच्य भयो ?

शिव सिग्देल - नेपाली प्रेसमाथि नियमन र नियन्त्रण गर्न सरकारले गर्नुसम्मको कसरत ग¥यो, जनआन्दोलनबाट आएको सरकारले प्रेसमाथि नियन्त्रण गर्नु भनेको निरंकूश हुन खोजेको हो । प्रेसलाई जिम्मेवार बनाउन नियन्त्रण होइन,प्रशिक्षणको आवश्यक हुनसक्छ, करोडसम्मको क्षतिपूर्ति भराउने कानुन बनाउनु भनेको सरकार कसरी आजसम्म आइपुगियो, परिवर्तनहरु भए भन्ने बिर्सन थालेको छ । प्रेस हो जसले नागरिक संचेतना जगायो, परिव...

विकास भनेको खुला सेक्स हो ?

राजनीतिक दलहरु भन्छन्– अवको निकास, आर्थिक विकास । यो राजधानी ठमेलको फोटो हो । देशैभरि मसाज सेन्टर छन्, दोहोरी साँझ छन् र जता पनि यौन क्रियाकलाप बढेर गएका छन् । उद्योग यसरी खुलेको भए बेरोजगारी बढ्ने थिएन । रोजगारी बढेको मुलुकमा जे होला, गरीव मुलुकमा यौन बिकृति भनेको महारोग हो, यो महारोगले नेपालको कुनै पनि सहरलाई बाँकी राखेको छैन । नेपाल यौन विकृत मुलुक बन्दै गएको छ । आर्थिक विकासका लागि ...

जनता वास्तविक सार्वभौम हुनुपर्छ

स्वयम्भुनाथ कार्की - देश बचाउने जिम्मेवारी केवल जनताको हो । यो कुरामा आफुले पनि जनताले चाहेको भुमिका निर्वाह गर्ने कुरा राजाले दमकबाट बोलेका छन । उनि भन्छन, ‘ हामी कसैको छलछाम र भ्रमजालमा पर्न‘ हुँदैन । कोही कसैको तुच्छ स्वार्थपूर्तिका निमित्त हामीले हाम्रो अस्तित्वलाई मास्नु हुँदैन’ । यो केवल राजाले मात्र भन्न सक्छन । प्रचण्डदेखि कमल थापासम्मका नेताहरु त केवल आफुलाई देवत्वकर...

ऐतिहासिक पुस्तक :My Greater Nepal

बुद्धिनारायण श्रेष्ठ–  गोरखा एक्सप्रेसका सम्पादक तथा लेखक राजन कार्कीको सम्पादनमा प्रकाशित अंग्रेजी भाषाको पुस्तक ‘माई ग्रेटर नेपाल’ सार्वजनिक भएको छ । वैशाख २६ गते कानुन दिवसका दिन आयोजित एक कार्यक्रममा पुस्तकका लेखक दसैजना तथा समीक्षकहरूले पुस्तकको विमोचन गरेका हुन् ।  पुस्तकमा बुद्धिनारायण श्रेष्ठका अतिरिक्त, राजन कार्की, भरत दाहाल, प्रेमसागर पौडेल, नरेन्द्रप्र...

जनअसन्तुष्टि खोतलौं, दिशा सच्चिन्छ

अधिवक्ता गंगा दाहाल-  काम गर्दा कमी कमजोरी हुन्छन्, सच्याएर र जनअभिमत दिनेको जनमतको अपेक्षा र आकांक्षा बुझेर निर्णय गर्नुपर्छ, त्यसपछि दिशा सही छ, दशा सुध्रिन्छ भनन सकिन्छ । सरकारसँग ५ वर्षको म्याण्डेट छ, यो म्याण्डेटलाई जनअपेक्षाको साँचो ढाल्न नसकिएको हो कि भन्ने जनअसंतुष्टिबाट थाहा पाउन सकिन्छ । नेकपाप्रति विश्वास कम भएको छैन । यो विश्वासमा केही संशय उठ्न थालेका छन्, यसको जिम्मेवा...

गणतन्त्रले मुलुक बर्बाद पार्दैछ

शश्वत शर्मा मुलुकको चिन्ता गर्ने कि नगर्ने ? मतदानबाट जुन जिम्मेवारी जनप्रतिनिधिहरुलाई दिएको हो, त्यसमा जनप्रतिनिधिहरु जवाफदेहीता लिन पन्छिन थालेका छन् । मुलुकको बर्बादीको कारण राजनीतिक नेतृत्व हो, जनता जागरुक नहुने हो भने यही नेतृत्वले मुलुक बर्बाद पार्नेभयो । २०७२ साल असोज ३ गते फास्टट्य्राकबाट घोषणा गरिएको गणतान्त्तिक शासन व्यवस्था पूर्णतः असफल भइसकेको छ । जनताको सुझावलाई बेवास्ता गरेर एकतर...

अराजकता बोकेको स्थिर सरकार

राजन कार्की - महात्मा गान्धी कुष्ठरोगीको सेवा गर्थे, परचुरे शास्त्रीलाई कुष्ठरोग लागेको थियो, गान्धी आफै उनको कुष्ठरोगको घाउ धोइदिन्थे । एकदिन धुरन्धर पण्डित सुन्दरलालले गान्धीलाई भने– बापु, मलाई कुष्ठरोगको ओखती थाहा छ । कालो सर्पलाई हाँडीमा हालेर खुब तताउने । जब सर्पको खरानीमात्र बाँकी रहन्छ, त्यो खरानी महमा फिटेर मलम बनाएर लगाए कुष्ठरोग निको हुन्छ  गान्धी मुसुक्क हाँसेर भने&ndash...

राष्ट्रवाद कुनै पोशाक होइन भावना हो

स्वयम्भुनाथ कार्की - यो विसं २०४५ तिरको कुरा हो, लामो भारतीय नाकावन्दीको मारले स्वभाविक रुपमा नै नेपालीहरुमा भारत प्रति नकारात्मक भावना पैmलाएको थियो । राजिव गान्धीले शुरु गरेको यो नाकावन्दी वीपी सिंहले पनि समाप्त गर्ने छाँट नदेखाए पछि स्वभाविक रुपमै नेपालीले भारतले आफु प्रति दुर्भाव राख्छ भन्ने ठाने । नेपाल प्रतिको यस्तो अन्यायले राष्ट्रवादीहरुलाई भारतलाई नराम्रो मान्न प्रेरित गरेको थियो । यस...

गाउँटोलमा डे केयर र बृद्धाश्रम

अधिवक्ता गंगा दाहाल - सबैभन्दा बढी सहारा चाहिने बेला बालक र बृद्धावस्थामा हो । यो अवस्था साह्रै संवेदनशील अवस्था पनि मानव जीवनमा । यही बेलामा स्याहार, सुसार र साथ चाहिने हो, एउटा जविन हुर्काउन, अर्को जीवन बिसाउन । तर, गाउँ टोल–टोलमा डे केयर सेन्टर खुलेका छन् । दूध खाँदै गरेका बालबालिका डे केयरमा छाडेर एकथरि काममा जान्छन् कमाउन, अर्काथरि घुम्न जान्छन् रमाइलो गर्न । मानौं बालक भनेको जसरी ...

जहाजमा नेता, प्राध्यापक र स्कूले केटी

पदम हमाल - यसपटक एउटा लघुकथा– आकाशमा उडिरहेको एउटा जहाजमा तीन जना यात्रुहरु क्रमशः राजनीतिज्ञ, प्राध्यापक र एउटा स्कुले केटीले यात्रा गरिरहेका बेला अचानक जहाजमा खराबी आयो । के गर्ने, के नगर्ने ? यात्रुहरु अन्योलमा थिए,  यात्रु तीनजना र जहाजमा दुईवटा मात्र प्यारासुट सुरक्षित थिए । राजनीतिज्ञ बढो चलाखिपूर्ण पाराले बोल्यो– देश र समाजको लागि म नभै हुँदैन र तिमी दुईको भन्दा मेरो आ...

सुरो जनतामा जान्छ कातर सडकमा

स्वयम्भुनाथ कार्की - संसारको इतिहासमा शासनबाट पाखा लगाईएको प्रणाली तथा पात्रलाई छिटै भुलेको देखिन्छ । केही बर्ष पछि त इतिहासको पानामा मात्र सिमित, त्यो कालखण्डमा वा त्यो पात्रबाट भएका केही उज्याला आध्यारा योगदानको चर्चामा । यसमा नेपाल पनि अपवाद थिएन, राणा शासन भुल्न केही समय नै लागेन । ७ देखि १७ का धेरै पात्र पनि परिवर्तन पछि ओझेल नै परे । प्रजातन्त्र निर्दलिय हुदैन भनेर पढाउन प्रतिवन्धित दलहर...

एक महिलाको ८ पति ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - जति पनि हिमाली जिल्ला छन्, बहुपति प्रथा कायमै छ । बोक्सी, झारफुकदेखि छाउप्रथालाई समेत अमानवीय र महिला हितविपरित ठान्ने सरकार र संसदले बहुपति प्रथाबारे सोच पु¥याएको देखिन्न । गोरखाको उत्तरी भागदेखि माथिका नेपाली भूभागमा चौंरीको घ्यू खान दिएर, मनपरेकीलाई तानेर श्रीमती बनाउनले चलन पनि कायमै । तरुनी छोरीबेटीहरु घरबाट निस्कनै हुन्न । पानी पधेंरो, मेलापात, जात्रामात्रामा ज...

नागरिकताबाटै देश सिध्याउने ?

पदम हमाल - संसदभन्दा सरकार त माथि होइन, गृहमन्त्रालय नै माथि देखियो । अंगीकृत नागरिकता पाएकाका सन्तानलाई बंशजको आधारमा नागरिकता दिनु भन्ने परिपत्रले संविधानभन्दा दह्रो काम गर्न थालेको छ । भारतका विदेश सचिव नेपाल आएर गुप्तगु गरेर के फर्किएका थिए, गृह मन्त्रालयमार्फत प्रधानमन्त्रीले परिपत्र गर्न लगाए र ७७ जिल्लाबाटै बंशजको आधारमा नागरिकता वितरण थालियो । संसदमा नागरिकता विधेयक के हुने भन्ने बारे...

बामियान बुद्धको पुनर्निमाण हुदैछ

धर्मरत्न श्रेष्ठ -  बुद्धको देशका हामी किन बुद्धु भइरहेका छौं । अरु देश पेट्रोल अथवा आफूसाग भएका कुरा बेचेर सम्पन्न भइरहेका छन् । हामी विश्वलाई शान्ति छरेर आफ्नो प्रगति हुने, सबैको तीर्थस्थल बन्न सकिने विशेषतामा समेत ध्यान दिइरहेका छैनौं । हामीसाग शान्तिदूतदेखि प्राकृतिक सुन्दरतासम्म छ, मान्छे नेपालमा आएर सुस्ताउन लालायित हुनसक्थ्यो, हामीले आफैलाई हेर्न, देख्न र चिन्न सकेनौं । अफगानि...

भ्रमणले नै थुरहुरी, गतिविधि भए के होला ?

स्वयम्भुनाथ कार्की - जवजव धोका गरेर पाखा लगाईएका राजा सार्वजनिक रुपमा देखा पर्छन एकथरी थर्कमान हुन्छन् । प्राविधिक रुपले ठूला भएका राजनैतिक दलका नेताहरुको सातोपुत्लो उड्छ । अनि आङ्खनो ल्याकत वर्कतले भन्दा नेताको चाकरी बजाएर राजनैतिक नियुक्ति पाउने लोभ भएका बुद्धिकर्मीहरु राजालाई धारेहात लगाएर गाली गर्न सराप्न शुरु गर्दछन् । त्यसपछि शुरु हुन्छ अरौटे भरौटेहरुको को भन्दा को कम शैलीमा गाली महापर्व...

यिनका सन्तानले पढ्न पाउनुपर्दैन ?

अधिवक्ता गंगा दाहाल - गिट्टी कुटेर छोराछोरीलाई मेडिकल शिक्षा पढाउने चाहना गर्नु भनेको सपना देख्नु हो । तर रामपुर नगरपालिकाका टोपनारायण दम्पत्तिले यसैगरी रातदिन गिट्टी कुटेर र आधाछाक खाएर छोराछोरीलाई मेडिकल, होटल म्यानेजमेन्ट पढाउँदैछन् । यस्ता अरु पनि परिवार छन्, जसले जीवनको लक्ष्य नै छोराछोरीको शिक्ष्ाँ बनाएका छन् र घामपानी, भोकप्यास नभनी काम गरिरहेका छन् । साँचो अर्थमा यस्ता कमजोर र्आिर्थक ...

‘वन साङ्लोले घर साङ्लोलाई खेद्छ’

बुद्धिनारायण श्रेष्ठ - संसदमा प्रस्तुत विधेयक जस्ताको तस्तै पारित हुने हो भने खाँटी नेपाली अल्पसंख्यामा पर्ने र नक्कली नागरिकताधारी वहुसंख्या हुने भएपछि ‘वन साङ्लोले घर साङ्लोलाई खेद्छ’ भने जस्तै हुन्छ । देशको सिमाना त ठाउँ ठाउँमा अतिक्रमण भएकै छ । अब जनसांख्यिक अतिक्रमण भएपछि देशको पहिचान र अस्तित्व खतम हुनसक्छ । त्यसैले नागरिकता वितरण भनेको राहतमा दाल चामल वितरण गरेजस्तो गर्नुहुन...

ल्हासा जाने कुतीको बाटो

धर्मरत्न श्रेष्ठ - नेपाल प्रहरीको मुख्य काम सत्य सेवा सुरक्षा हो । नेपाल प्रहरीले यी तिनै गुण गुमाएको स्थिति छ । खासगरी निर्मला पन्तको बलात्कार र हत्याको छानबिन गर्न नसक्नुले नेपाल प्रहरीको साख गिरेको छ । जनताले प्रहरीलाई राजनीतिक नेताहरुको मतियार मान्न र अविश्वसनीय भन्न थालेका छन् । प्रहरीलाई यो थाहा छ । तर आइजीपी सर्वेन्द्र खनाल ल्हासा जाने कुतीको बाटो भनेझैं खुइलिएको सत्य सेवा सुरक्षाको सा...

मेलम्ची र १८ टन धुलो

बरिष्ठ अधिवक्ता शिव सिग्देल- महानगरले ब्रुमर चलाएकै दिन १८ टन धूलो सफा पारेछ । एकैदिन १८ टन धुलो निकाल्न सकिने राजधानी कस्तो सहर होला ? र, ती धूलो कता मिल्कायो होला ? राजधानी प्रदूषित सहर हो, यो प्रदूषणले कतिलाई मुटु, फोक्सोको रोग लाग्यो, कति मरे, बाँचेकाहरु अस्पताल धाउन बाध्य भएका छन्, यसको जिम्मेवारी सरकारले लिने कि नलिने ? यसकारण यो सरकार जनताप्रति जिम्मेवार सरकार होइन, जनतालाई यसरी प्रदू...

समाज कुन दिशामा जाँदैछ ?

देवी काफ्ले जसले जन्म दिन्छ, आफूलाई समाप्त पार्न परे पनि पालनपोषण गर्छ, हुर्काउँछ, पढाउँछ, बढाउँछ, उसैलाई जब सहाराको आवश्यक पर्छ, तिनै घरमा अटाउँदैनन्, अपमानित हुन्छन्, निकालिन्छन्, लघारिन्छन् । किन ? जब बाबुआमा बुढा हुन्छन्, छोराछोरीका लागि भार हुनथाल्छन् । जुन बाबुआमाले बर्षौटे जन्मेका दर्जनौं सन्तानर्ला पाल्छन्, स्याहार गर्छन्, तिनै बाबुआमा ती सन्तानले पाल्न सक्दैनन्, पाल्नुपर्छ भन्ने कर्त...

स्थिरता र शान्ति प्रश्नचिन्हमा

शाश्वत शर्मा - लगानी सम्मेलन १७ परियोजनामा विदेशीहरुको इच्छासहित सफलतापूर्वक सकिएको सरकारको दावी छ । नेपाल सरकारका तर्फबाट सम्मेलनमा ७७ परियोजनामध्ये ५० मा सरकारी र २७ मा निजीको प्रस्ताव थियो । तर उत्सुकतापूर्वक हेरिएको विदेशी चासो सिर्फ १७ परियोजना मात्रै भएका छन् । विदेशीले इच्छा देखाएका १७ मध्ये यातायात पूर्वाधारका सात, उर्जा क्षेत्रका चार, कृषि पूर्वाधारका तीन, शिक्षा तथा स्वासथ्यका दुई र...

युरोपियनको नेवारीमा विद्यावारिधि